Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος εορτάζει σήμερα.

                                                  

Εορτάζει σήμερα ο Θεολόγος  της Παλαιάς Χώρας, κρυμμένος ή καλύτερα θα λέγαμε προστατευμένος κάτω από μια μικρή συστάδα πεύκων.  Ο π. Νεκτάριος Κουκούλης λειτούργησε το ναό σήμερα Τετάρτη 8 Μαΐου.

Πρόκειται  για τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο που βρίσκεται στα ανατολικά  του λόφου, έναν  από τους μεγαλύτερους ναούς της Μεσαιωνικής πολιτείας.

 
Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος εορτάζει σήμερα  8 Μαΐου και μαζί εορτάζει ένα από τα μεγαλύτερα εκκλησάκια  της Παλαιάς Χώρας. Ένα κτίσμα που βρίσκεται  σε πολύ καλή κατάσταση σε σύγκριση πάντα με τα υπόλοιπα  του λόφου.

Από  τους μεγαλύτερους ναούς της Παλιαχώρας στην Αίγινα είναι ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου που εορτάζει σήμερα. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του λόφου και ίσως γι' αυτό δεν είναι και τόσο γνωστός στους επισκέπτες και περιπατητές του τόπου εφόσον χρειάζεται περισσότερος κόπος για να φθάσεις έως εκεί ακολουθώντας το νότιο μονοπάτι.

  Μια συστάδα πεύκων προστατεύει το ναό. Κάτω από τα πεύκα αυτά υψώνεται ο όμορφος ασύμμετρος ναός που ξεχωρίζει από  τους υπόλοιπους ναούς της Παλιαχώρας για τον τρούλο του. Είναι ο δεύτερος ναός μετά την Επισκοπή που έχει τρούλο κι αυτό τον κάνει να ξεχωρίζει.

   Η βάση του τρούλου είναι οκταγωνική και ο τύπος του ναού είναι βυζαντινού ρυθμού αλλά όπως σημειώνει ο κ. Σ. Δημητρακόπουλος ελεύθερου σταυρού. Ιδιαίτερα η βόρεια κεραία έχει ενσωματωθεί σε έναπροστατευτικό τοίχο. Αρχιτεκτονικά ο ναός ομοιάζει με τις εκκλησίες  των Ταξιαρχών του Ελλάνιου Όρους και του Αγίου Δημητρίου Ασωμάτων.

   Ο ναός πιθανολογείται ότι κτίστηκε ανάμεσα στο 1376 και 1400 και σε αυτό πέρα από τη μορφολογία του συνηγορεί και η κτιτορική επιγραφή πάνω σε πωρόλιθο που φυλάσσεται στο Μουσείο της Αίγινας. Κτήτορας σύμφωνα με την επιγραφή αναφέρεται  ο Καταλανός αυθέντης της Αίγινας Πέτρος Β΄Φαδρίγος (1376 - 1380)

     Στο εσωτερικό  του ναού όπου διακρίνεται ο στευροειδής ρυθμός συναντάμε αξιόλογες τοιχογραφίες. Το 1966 συνεργείο ζωγράφων και συντηρητών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας προέβη σε συγκράτηση και συντήρηση μερικών τοιχογραφιών.

   Εντύπωση επίσης προκαλεί  στο εξωτερικό  του ναού ο προαύλιος χώρος με τα πεζούλια και ο πρωτοβυζαντινός κιονίσκος. 

    Το μέγεθος του ναού, ο διάκοσμος, οι επιγραφές, το κωδωνοστάσιο, η κτητορική επιγραφή, το προαύλιο, η "πολυτέλεια" του τρούλου και η καλή κατάσταση  του ναού μαρτυρούν  την οικονομική κατάσταση των κτητόρων αλλά και της ιδιαίτερης φροντίδας που έλαβε ο ναός  στους αιώνες που ακολούθησαν μέχρι σήμερα.

 
 Η φωτογραφία  της τοιχογραφίας  του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου είναι της κ. Καλλιρρόης Μπέση

  

   Τα  στοιχεία για  το ναό προέρχονται από το βιβλίο: "Χριστιανική Αίγινα" του κ.Σοφοκλή Δημητρακόπουλου. 

"Το κάψιμο του Ιούδα " στην Πέρδικα.

"Το κάψιμο του Ιούδα" είναι ένα έθιμο που συνηθίζεται σε πολλά μέρη της Ελλάδας και εκφράζει την καταδίκη αλλά και  τον αποτροπιασμό των πιστών για την πράξη προδοσίας  του Ιούδα. Ο Ιούδας προβάλλεται ως μια αρνητική μορφή των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας. Η εκκλησία από τους πρώτες αιώνες δεν έκρυψε το γεγονός της προδοσίας από έναν μαθητή που ο ίδιος ο Χριστός επέλεξε και ήταν μέλος της στενής ομάδας  των 12, ούτε αποσιώπησε το γεγονός. Αντιθέτως η μορφή και η πράξη του Ιούδα πέρασε  μέσα  στην Υμνολογία και την Αγιογραφία, τονίζοντας πάντα την λανθασμένη μεταμέλεια του και την απόγνωση του μετά  την πράξη.

Στην πορεία  των αιώνων αρκετοί προσπάθησαν να συσχετίσουν την πράξη του Ιούδα με έναν ολόκληρο λαό, αυτόν των Ισραηλιτών, κάτι που υποδαύλισε ρατσιστικές αντιλήψεις και στερεότυπα για έναν ολόκληρο λαό και οδήγησε ακόμα και στις φοβερές διώξεις του από τους ναζιστές.

Πέρα από αυτά ο Ιούδας θα παραμένει μια ενδιαφέρουσα μορφή αυτών των ημερών, σκοτεινή αλλά άξια μελέτης για τα κίνητρα και τις αιτίες που τον οδήγησαν στην αποτρόπαιη πράξη.

Το έθιμο λοιπόν που θέλει να ξορκίσει το κακό και την προδοσία, να καταδικάσει την πράξη και τον προδότη αναβίωσε και φέτος το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα 5/5 στο λιμάνι της Πέρδικας. Η πομπή ξεκίνησε από το Δημοτικό Σχολείο της Πέρδικας, όπου εκεί με πρωτεργάτισσα τη Διευθύντρια κ. Σωζία Αποσπόρη φτιάχτηκε το ομοίωμα  του Ιούδα. Ακολούθησε η "διαπόμπευση" του στα δρομάκια και την παραλία της Πέρδικας και η πομπή κατέληξε στο λιμάνι όπου κρέμασαν και έκαψαν τον Ιούδα.

Το έθιμο αναβίωσε υπό την αιγίδα  του Δήμου Αίγινας και οργανώθηκε από την Δημοτική Κοινότητα Πέρδικας, το Δημοτικό Σχολείο Πέρδικας, τον Εξωραϊστικό Πολιτιστικός Σύλλογο "Αιγινήτισσα", τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πέρδικας ο "Άγιος Σώστης".

Σύμφωνα με το πρόγραμμα ακολούθησαν παραδοσιακοί χοροί από το Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Βαθέος.

 

Ο Άγιος Γεώργιος στο Κλήμα. Μοναχικός αλλά και κοσμοπολίτης!

  

Ανεβασμένος πάνω στις ξερολιθιές από μαυρόπετρα βρίσκεται κάτω από τα κυπαρίσσια που τον προστατεύουν ο ταπεινός Άγιος Γεώργιος στο "Κλήμα".

Στην κοσμοπολίτικη  παραλία "Κλήμα" αρκετά πίσω από την Πέρδικα στον υπήνεμο μικρό κόλπο, βρίσκεται κυριολεκτικά κρυμμένος  ο Άγιος Γεώργιος. Ένα από τα πιο  ταπεινά ξωκλήσια της Αίγινας που η αγάπη των κατοίκων της Πέρδικας και του Σφεντουρίου συντηρούν και λειτουργούν.

  Βρίσκεται πίσω από την πολύβουη παραλία που το καλοκαίρι συγκεντρώνει εκατοντάδες λουόμενους και αμέτρητα σκάφη αναψυχής. Για να τον εντοπίσεις πρέπει να κοιτάξει πίσω από τις ελιές και τα κυπαρισσοειδή της παραλίας. Τότε θα αντικρίσεις αυτήν την κάτασπρη πινελιά. Ένα θαλασσινό κτίσμα που στέκει μόνο αλλά περήφανο σε αυτήν την εσχατιά  της Αίγινας.

       

 Όσο για την ταμπελίτσα, καλό θα ήταν να μην τη διορθώσει κάποιος 

Τρία ξωκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο Γεώργιο, πανηγυρίζουν στην Κυψέλη.

                          

Τρία ξωκλήσια αφιερωμένα στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της Κυψέλης. Μαρτυρούν τη μεγάλη ευλάβεια και αγάπη για τον Άγιο που τρέφουν οι κάτοικοι  του χωριού, αλλά και την ενασχόλησή τους με τη γη μια που η περιοχή είναι από τις πλέον αγροτικές της Αίγινας.

1.

1.      Ο Άγιος Γεώργιος προς την Καβουρόπετρα

. Κατηφορίζοντας από τον κεντρικό δρόμο προς την Καβουρόπετρα, μετά τον Ταξιάρχη και το σπίτι του κ. Γ. Χρυσοχόου συναντάς στα αριστερά μια μικρή πινακίδα που πληροφορεί για το εκκλησάκι.

  Το εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο ακροβατεί σε ένα ύψωμα, κάτω από το οποίο υπάρχει χείμμαρος που έρχεται από τον Κοντό και εκβάλει στην Planaco. Πίσω από το ιερό του στα ανατολικά  βρίσκεται η περιοχή του "Κακαρούκα".

  Σήμερα η πρόσβαση στην εκκλησούλα είναι εύκολη. Το κτίσμα βρίσκεται μέσα στο κτήμα  του ιατρού Δ. Λορέντζου.  

   Το εκκλησάκι χαρακτηριστικό δείγμα ξωκλησιού της ελληνικής υπαίθρου βρίσκεται σε άριστη κατάσταση μετά  τις εργασίες συντήρησης που έχουν γίνει τελευταία από κάποιον γείτονα του. Είναι εξαιρετικά όμορφο με διάκοσμο στις γωνίες  του από Αιγινήτικο πουρί. Το ίδιο πουρί συναντάμε στο μικρό καμπαναριό  του και γύρω από την πόρτα εισόδου του. Τέλος η κεραμοσκεπή του είναι καινούργια. Μια υποδειγματική συντήρηση μικρού ναού. Αν κάτι όμως εντυπωσιάζει επίσης είναι το λευκό τέμπλο του που δεν δέχθηκε - ως συνήθως - στρώσεις λαδομπογιάς που συναντάμε αλλού.

   Όλα  μαρτυρούν  τάξη, σεβασμό και περιποίηση.

2. Ο Άγιος Γεώργιος στο ποτάμι.

 Πνιγμένος μέσα  στις φιστικιές  είναι ο Άι - Γιώργης στο ποτάμι  της Κυψέλης. Ερημοκκλήσι  από  αυτά που συναντάμε στους αγρούς και τις πλαγιές  των βουνών της Αίγινας, με απλές αρχιτεκτονικές  γραμμές, κτισμένο με αιγινήτικο πουρί  και  φροντισμένο όπως αρμόζει από  τους Κυψελιώτες.

  Πανέμορφο  το εκκλησάκι, ξεχωρίζει σαν μια άσπρη κηλίδα, σαν λευκό προβατάκι μέσα στην πράσινη απλωσιά  των αγρών, περιτριγυρισμένο από μια θαλερή ανοιξιάτικη βλάστηση σε σημείο που να μην το διακρίνεις από μεγάλη απόσταση.

   Εύκολα όμως μπορεί  κάποιος να το εντοπίσει  από τη λεωφόρο του Αγίου Νεκταρίου, καθώς το εντοπίζουμε κάτω αριστερά, από  τη θέση "Της γριάς το πήδημα".

Ο  Άι - Γιώργης γιορτάζει σε λίγες μέρες και θελήσαμε με ομάδα παιδιών να  το επισκεφθούμε και να ανάψουμε  τα  καντηλάκια  του. Λίγο πιό κάτω από την εκκλησούλα υπάρχει ο χείμαρρος του Μαρνά ή αλλιώς  του Αγίου Γεωργίου.

  Ο  χείμαρρος πηγάζει από την λεκάνη του Κοντού πορεύεται βόρεια-βορειοδυτικά αφού καλύψει διαδρομή 3.500 χλμ ,  διατρέχει  όλη την Κυψέλη, περνά κάτω από το κοιμητήριο των Αγίων Θεοδώρων, από την ταβέρνα "Ο Κόκορας"  και καταλήγει στην Καβουρόπετρα, μετά την Planaco. Πολλές  φορές  ο χείμαρρος αυτός έχει κατεβάσει νερό ενώ αναφέρονται  και ζημιές σε ζώα  και κτίσματα  τις παλιότερες δεκαετίες. Η ονομασία  του "Μαρνάς" σχετίζεται και με την παλαιότερη ονομασία  του οικισμού της Κυψέλης που λεγόταν "Μαρνάς"

3 Άγιος Γεώργιος στο Ποριατάδο

Τη  φροντίδα  για τη συντήρηση  του  και τον ευπρεπισμό του έχει η οικογένεια Γιαννούλη, της οποίας μέλος υπήρξε  ιερέας  στην ενορία, ο π. Παναγιώτης. Μεγάλο εκκλησάκι σε άριστη κατάσταση σήμερα, συγκεντρώνει στην εορτή του πολύ κόσμο από  την περιοχή του Λεοντίου και όχι μόνο. Με ένα στέγαστρο στη δυτική του πλευρά και έναν τοίχο προς  τη βορινή κατορθώνει να προστατεύσει τους προσκυνητές  του σε περίπτωση κακοκαιρίας ή βροχής μια που ο καιρός  της άνοιξης, οπότε και η εορτή του Αγίου Γεωργίου, είναι απρόβλεπτος.

  Μπορεί κάποιος να το εντοπίσει ανεβαίνοντας το δρόμο από τη στάση Παυλινέρη, προς  το βουνό. Το εκκλησάκι βρίσκεται πριν από το παλιό νυχτερινό κέντρο "Τα Δειλινά" σημείο αναφοράς για τους παλαιότερους Αιγινήτες

  Στην ευρύτερη περιοχή συναντάμε και άλλα όμορφα ξωκλήσια όπως της Ανάληψης και των Αγίων Αποστόλων στους πρόποδες  του βουνού της Δραγωνέρας.

   Η καλή κατάσταση των κτισμάτων, η καθαριότητα των χώρων και το ασβέστωμα  των προαυλίων τους δεν δείχνει μόνο  την αγάπη και την ευλάβεια των γειτόνων και ενοριτών  αλλά και τη νοικοκυροσύνη τους.

Η τιμή προς τον Άγιο Γεώργιο στην Παλαιά Χώρα της Αίγινας.

 

Ο  Άγιος Γεώργιος απολαμβάνει μεγάλης τιμής στην Παλαιά Χώρα της Αίγινας με τρεις ναούς αφιερωμένους σε αυτόν, όπως αναφέρουμε στη συνέχεια. Και δεν είναι ο μόνος στρατιωτικός Άγιος που οι παλαιοί κάτοικοι της Χώρας κατέφευγαν για προστασία από τους επιδρομείς. Μαζί με τον Άγιο Γεώργιο, τιμάται και ο Άγιος Δημήτριος και οι Άγιοι  Θεόδωροι και οι Άγιοι Τεσσαράκοντα μάρτυρες, όλοι στρατιωτικοί  που φρουρούσαν την μεσαιωνική πολιτεία από τους πειρατές.

Στον Άγιο Νικόλαο του Μαύρικα συναντάμε  την εικόνα του Αγίου Γεωργίου που παρουσιάζουμε. Ο Άγιος εικονίζετια έφιππος, με πλήρη την στρατιωτική του στολή, σε πολύ νεαρή ηλικία και με όμορφα χαρακτηριστικά.

Από  το Κάστρο ο Άγιος Γεώργιος μαζί με τον Άγιο Δημήτριο προστατεύουν την Παλαιά Χώρα. Οι βασανισμένοι από τις επιδρομές κάτοικοι  του νησιού θεμελίωσαν το δίδυμο ναό και τον αφιέρωσαν στους δύο στρατιωτικούς Αγίους για να τους προστατεύουν από κάθε επιδρομή.

Σήμερα διάσπαρτα είναι τα εκκλησάκια  που είναι αφιερωμένα σε στρατιωτικούς Αγίους στην πλαγιά  της παλιάς πολιτείας. Ανάμεσα τους τρία αφιερωμένα  στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου.

Οι  παλαιοί κάτοικοι  της Αίγινας προσέφευγαν  στην προστασία  των Αγίων  για να γλυτώσουν από τις φονικές επιδρομές  των πειρατών και άλλων κατακτητών. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλά από τα εναπομείναντα εκκλησάκια  της  Παλαιάς  Χώρας είναι αφιερωμένα  σε στρατιωτικούς  Αγίους  και δύο στους  Αγγέλους.

Τρία από αυτά  είναι αφιερωμένα  στον Άγιο Γεώργιο.

 Μέσα  στους αιώνες χάνεται η παράδοση  της  μνήμης και της αγάπης που έτρεφαν οι παλαιοί κάτοικοι  της Αίγινας  προς  τον Άγιο Γεώργιο. Εκκλησάκια  αφιερωμένα  στη μνήμη του  βρίσκονται σε  πολλές περιοχές και οικισμούς του νησιού. Στην Παλαιά  Χώρα  μόνο, συναντάμε τρία από αυτά. Το πρώτο είναι ο Άγιος Γεώργιος ο Καθολικός και το δεύτερο στην κορυφή  του λόφου μέσα στο Κάστρο, ο «Δίδυμος ναός» αφιερωμένο  το ένα κλίτος του στον Άγιο Γεώργιο και  το άλλο  στον Άγιο Δημήτριο, καθώς επίσης  κι άλλο ένα εκκλησάκι στο χαμηλό μονοπάτι μετά  τον Άγιο Στέφανο.

  

Α.  Άγιος Γεώργιος ο Καθολικός

Από τους πρώτους ναούς της Καστροπολιτείας του Αργοσαρωνικού στην Αίγινα που θα συναντήσει ο επισκέπτης είναι αυτός του Αγίου Γεωργίου του Καθολικού. Ο ναός φέρει και την ονομασία "Παναγία η Φορίτισσα" διότι βρισκόταν στην κεντρική πλατεία της Παλιαχώρας (forum- αγορά). Είναι ναός πανέμορφος, επιβλητικός και με αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική. Μετά την πρόσφατη ανακαίνισή του από ιδιωτικό φορέα, βρίσκεται σε άριστη κατάσταση  τόσο το κτίριο όσο και οι σωζόμενες αγιογραφίες του. Σε αυτόν το ναό φυλασσόταν η κάρα του Αγίου Γεωργίου που οι Καταλανοί κατακτητές είχαν φέρει από τη Λειβαδιά το 1393. Δυστυχώς η κάρα ταξίδεψε προς τη Βενετία σε αντάλλαγμα για το κτίσιμο του κάστρου της Παλιαχώρας.

Σε αυτόν τον ναό ο τελευταίος Καταλανός ηγεμόνας της Αίγινας τοποθέτησε τη κάρα του αγίου Γεωργίου , την οποία απέσπασε από τη Λεβαδιά, το 1393. Η ανακομιδή του ιερού λειψάνου έγινε όταν έχασαν οι Καταλανοί το δουκάτο των Αθηνών. Το ιερό λείψανο ήταν περιζήτητο. Ο βασιλιάς της Ισπανίας Πέτρος ο Δ΄ ζητούσε από το στρατηγό του Ροκαβέρτη να το μεταφέρει στη Βαρκελώνη, όταν θα επέστρεφε από την εκστρατεία εναντίον της Ελλάδος. Αλλά η διαταγή εκείνη έμεινε ανεκτέλεστη. Οι Βενετσιάνοι στάθηκαν πλέον αδίστακτοι και όταν κατέλαβαν την Αίγινα, σήκωσαν την κάρα του αγίου Γεωργίου από την Παλιαχώρα στις 12 Νοεμβρίου του έτους 1462 και την μετέφεραν στην Βενετία, για να την αποθέσουν στην εκκλησία του Σαν Τζιόρτζιο Ματζιόρε. Επιγραφικό χάραγμα στο Ναό της Παναγίας του Γιαννούλη εκδηλώνει την απελπισία των κατοίκων της Παλιαχώρας για την ανακομιδή της Αγίας Κάρας, χαρακτηρίζοντας ως αποφράδα την χρονιά του γεγονότος: « 6970 (δηλ.1462) αποφράδος-νοείται ημέρας-χρόνος» .

            Οι Βενετσιάνοι για να αποζημιώσουν του δυσαρεστημένους άρχοντας της Παλιαχώρας, οι οποίοι εκτός του πολύτιμου λειψάνου έχασαν και τις οικονομικές προσόδους που επέφερε το προσκύνημα του στον τόπο τους, δια των οποίων συντηρούσαν τα οχυρά τους, έδωσαν στον καθένα 100 δουκάτα.

       

     Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν λείψανα τοιχογραφιών από διάφορες εποχές. Στους μακρούς τοίχους εικονίζονται ο άγιος Γεώργιος και ο άγιος Δημήτριος έφιπποι. Στην κόγχη του ιερού βήματος ιστορείται η Πλατυτέρα, ενώ στην πρόθεση η « Άκρα Ταπείνωσις» . Επί του τοίχου παραπλεύρως του ιερού βήματος σώζεται τμήμα από εικονογραφική παράσταση που απεικονίζει τέσσερις ιεράρχες.

Αξίζει να σημειώσει κανείς ότι η "παραξενιά" και το ενδιαφέρον αρχιτεκτονικά αυτού του ναού είναι ότι λόγω της κατεύθυνσης του κτίσματος  που επηρεάστηκε από τη διαμόρφωση του εδάφους, το ιερό είναι το ποθετημένο κάθετα προς τον  κύριο άξονα του ναού.

  Πάνω από την κεντρική είσοδο του ναού συναντάμε  λατινική επιγραφή του Βενετού Διοικητού του Ναυπλίου που ήταν υπεύθυνος διοικητικά για την Αίγινα (1533). Χαρακτηριστικές είναι οι αγιογραφίες της "Άκρας Ταπείνωσης" οι "Ιεράρχες", οι "Άγιοι Θεόδωροι", ο "Άγιος Γεώργιος".

 Η ονομασία του  Ι. Ναού γνώρισε περιπέτειες ανά τους αιώνας. Από ένα χάραγμα μαθαίνουμε ότι αυτός άλλοτε αποκαλούνταν Παναγία η «Μεσουρίτισσα». Πιθανώς αυτή ήταν η αρχική ονομασία του ναού. Αργότερα μετονομαστηκε σε άγιο Γεώργιο τον καθολικό για προφανείς λόγους. Κατά την εποχή της Ενετοκρατίας ο ναός φαίνεται ότι, πλήν της μετονομασίας του, διατήρησε και το αρχικό όνομα της Παναγίας, Παναγία η «Φορίτισσα», αποκαλούμενος από την έμπροσθεν τούτου πλατεία ή «φόρον». Μετά το πέρας της Ενετοκρατίας, ο ναός περιήλθε πάλι στους ορθοδόξους όπως μαρτυρεί το ακόλουθο χάραγμα: « καθηγιάσθη μ’ αγίασμα ο θείος Ναός της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας. Τον ξαναπήραμε από τους Φράγκους οι χριστιανοί".

Ο ναός του αγίου Γεωργίου του Καθολικού ή αλλιώς της Παναγίας της Φοριτίσσης δεσπόζει στη μικρή πλατεία ή « φόρον» της Παλιαχώρας.

            Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του ανήκει σε μία παραλλαγή του τύπου των μονόχωρων δρομικών ναών, στους ναούς με εγκάρσια διάταξη του ιερού, στους οποίους η κόγχη της αψίδας του ιερού τοποθετείται εγκάρσια και κατά το Β.Α. άκρον,  ως προς τον κύριο άξονα του ναού.

  

Β. Ο Άγιος Γεώργιος στο Κάστρο

Οι κάτοικοι  της Παλιαχώρας έκτισαν μέσα στο κάστρο του οικισμού τους ένα διπλό ναό αφιερωμένο σε δύο στρατιωτικούς Αγίους το Γεώργιο και το Δημήτριο προκειμένου να προστατεύουν και οι δύο την πολιτεία  τους από τις βαρβαρικές επιδρομές.

   Σε  υψόμετρο 355 μ. από όπου το θέαμα  προς την ενδοχώρα της Αίγινας αλλά και  τη θάλασσα και τις αντικρινές ακτές είναι μαγευτικό υψώνεται ένας ναός που παραξενεύει τον ανυποψίαστο επισκέπτη. Είναι διπλός. Πρόκειται  για δίκογχη (δίδυμη) βασιλική. Ο εσωτερικός χώρος χωρίζεται με τοίχο. Ο ναός είναι κτισμένος από ακατέργαστη πέτρα με χρήση συνεκτικού κονιάματος.

   Το δεξιό κλίτος (νότιο) - ο δεξιός ναός είναι αφιερωμένος  στον Άγιο Δημήτριο και είναι ο Ορθόδοξος ναός, σε αντίθεση με το αριστερό κλίτος (βόρειο) που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Η ανέγερση των δύο ναών τοποθετείται στον 16ο  -17ο αιώνα. Σε επιγραφή που βρίσκεται εντοιχισμένη στο δεξιό κλίτος  διαβάζουμε  το όνομα "Βριέννη"  που φέρουν βυζαντινές οικογένειες και οικογένειες των γαλλικής καταγωγής δουκών των Αθηνών. Παρόμοια επιγραφή συναντάμε και στην εκκλησία των  Ταξιαρχών της Παλιαχώρας.    Ο Μίλερ αναφέρει  πως το 1537 ο τελευταίος βενετσιάνος διοικητής, στο άκουσμα της εμφάνισης του Μπαρμπαρόσα γονάτισε και παρακάλεσε τους Αγίους να σώσουν την Χώρα από τον εχθρό.

Αναφέρεται επίσης πως μέχρι  το 1663 η εκκλησία λειτουργούνταν, αφού σε αυτή ιερούργησε τότε ο Ιησουίτης Φραγκίσκος Richardo.

   Οι τελευταίες εργασίες συντήρησης έγιναν το 1967. Από τότε ο ναός είναι σε απελπιστική κατάσταση. Το δάπεδο γεμάτο χώματα. το ιερό αφύλακτο. . Εγκατάλειψη παντού. Ίσως ο διπλός ναός αυτός να είναι στη χειρότερη κατάσταση από όλους της Παλιαχώρας. Ένας λόγος που εξηγεί ή δικαιολογεί  αυτή  την κατάσταση είναι  η δυσκολία πρόσβασης στο ναό μια που κάποιος πρέπει να αναρριχηθεί με πολύ προσοχή στην πλαγιά.

Γ. Άγιος Γεώργιος.

Μια  μικρή σκάλα  από πέτρινα σκαλιά  - αναβαθμίδα , οδηγεί στο λιτό και απέριττο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται λίγο μετά  τον Άγιο Στέφανο. Ο ναός ανάγεται στον 17ο μ ε 18ο αιώνα και συντηρήθηκε  τελευταία φορά το 1972 ενώ είχε προηγηθεί συντήρηση  στις αγιογραφίες  του το 1967.

Εντυπωσιάζει  η απλότητα  του κτίσματος αλλά  και η ύπαρξη αντερίδων στην νότια πλευρά  του για  τη  στήριξη  του κτιρίου.

Καλό Πάσχα.

 

Μεγάλο Σάββατο.Η εκκωφαντική σιγή πριν την Ανάσταση.

 

  Παράξενο  τούτο το Μεγάλο Σάββατο. Μουντό και λυπημένο με μια βαριά συννεφιά να προμηνύει λες βροχή. Η ησυχία του απλώνεται παντού και η προσδοκία  της Ανάστασης μεγάλη.   Η ευχή "Καλή Ανάσταση" λέγεται όχι τυπικά και βαριεστημένα αλλά με δύναμη. Βγαλμένη μέσα από τη ψυχή μας. Εκφράζεται με λαχτάρα, με ανείπωτο καημό, με βλέμμα γεμάτο νόημα και προσμονή.

 Αν κάτι χαρακτηρίζει αυτήν την ημέρα, δεν είναι η πυρετώδεις προετοιμασίες  για το αυριανό τραπέζι. Τραπέζια  γιορτινά στρώνονται συχνά  και με πολλές ευκαιρίες. Αν κάνει  το αυριανό  τραπέζι πανηγύρι σωστό και χοροστάσι είναι ακριβώς αυτή η μεγάλη προσμονή και προσδοκία που προηγείται  της Κυριακής του Πάσχα. Και αυτή η προσδοκία είναι διάχυτη στη σημερινή ημέρα. Στο Μεγάλο Σάββατο.

 Κηδεύσαμε  τον Ιησού. Και όλοι κληθήκαμε να συνοδεύσουμε  το νεκρό σώμα Του στον Πανάγιο Τάφο Του. Η περιφορά σημαδεμένη ανεξίτηλα από τους ήχους, τους στίχους και την ποίηση των Εγκωμίων, δεν σκορπά θρήνο και λύπη. Διότι κάπου στο βάθος αχνοφαίνεται  το Φως της Αναστάσεως. Ένα Φως που συνεχώς δυναμώνει και σκορπά μακριά  τα σκοτάδια  της θλίψης. Ένα Φως που κομίζει χαρά και ελπίδα σε κάθε άνθρωπο που πλησιάζει τα γεγονότα αυτά με πίστη και καλή προαίρεση.

Είναι λοιπόν αυτή η προσμονή  που φωλιάζει στη σημερινή ημέρα. Είναι η μυστική χαρά. Είναι η ανεκλάλητη ευωχία  για τη στιγμή. Είναι η απερίγραπτη ησυχία. Η εκκωφαντική σιγή. Η υποβόσκουσα ευτυχία.

   Είναι  το Σάββατο το υπερευλογημένο. Το Μεγάλο Σάββατο των ψυχών όλων των ανθρώπων. Εκείνων που προετοιμάστηκαν για  αυτό. Κι εκείνων που κατέφθασαν στο τραπέζι τώρα την τελευταία στιγμή. Είναι το τραπέζι των φίλων αλλά  και των ξένων. Οι φωνές  των ανυπόμονων μικρών, των συνειδητοποιημένων μεγάλων και των σοφών  της ζωής. Είναι το τσούγκρισμα, οι ευχές, οι ανάσες, το μοίρασμα, η συνάθροιση και η σύναξη των εκ περάτων ταξιδιωτών. Η Ιθάκη των ταξιδευτών και των πεζοπόρων η ανάπαυση. Είναι η γεύση  του αληθινού και η μυρωδιά  του αιώνιου.Είναι η στιγμή του Θεού και οι στιγμές  των ανθρώπων  που πλησιάζουν και γεύονται του ουσιαστικού, της ζωής της ίδιας. Είναι το καθάριο βλέμμα, το αυθόρμητο χαμόγελο, το ζεστό βλέμμα, το χάδι, δυό λόγια αγάπης. Μόνο δύο. Φτάνουν είναι αρκετά για να πετάξει η ψυχή και να ζήσει το δικό της ΠΑΣΧΑ.

Εικόνες του Θείου Πάθους από τα βυζαντινά μνημεία της Αίγινας.

 

 Αριστερά:  Η εικόνα  της Αποκαθήλωσης  - (Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Καθολικού). Δεξιά: Εικόνα της Σταύρωσης (Ι.Ν. Τιμίου Σταυρού)   ΠΑΛΑΙΑ   ΧΩΡΑ.

            Η   Μεγάλη  Εβδομάδα  στην Αίγινα,  είναι κεντημένη από τα  αγριολούλουδα της Παλιαχώρας. Μοσχοβολά λιβάνι, θυμάρι  και άγρια  λεβάντα. Αναπνέει  από τη δροσιά του πελάγους. Φωτίζεται από το τρεμάμενο φως  ενός καντηλιού    στο  τέμπλο  μιας εκκλησιάς  που  ο διαβάτης ξέχασε φεύγοντας να κλείσει πίσω  του τη πόρτα………

 

    Η   άνοιξη είναι η εποχή της Αίγινας. Ο χειμώνας της χάρισε  ένα καταπράσινο τοπίο, ολάνθιστο και ευωδιαστό, που σε προκαλεί να το διαβείς και να συλλέξεις ευλαβικά τις ανάσες και τις μυρωδιές του.

  Οι  ανθισμένες  πασχαλιές, οι βιολέτες, τα καμαρωτά ζουμπούλια, οι ταπεινές μαργαρίτες, το απλοϊκό χαμομήλι, οι  περήφανες παπαρούνες, το ξεχασμένο θυμάρι, και  τα περιφρονημένα δενδρολίβανα  υφαίνουν ένα μοναδικό ανοιξιάτικο φόρεμα, που απλώνεται σε κάθε πλαγιά και πολλές φορές φθάνει ως τα ακρογιάλια.

  Από κοντά οι  κάτασπρες πεζούλες, τα φρεσκοοργωμένα χωράφια  που καταμεσής  ορθώνονται εκκλησάκια  λευκά   και αυλές όμορφες  νοικοκυρεμένες.

  Μακάριος  ο επισκέπτης  της Αίγινας που  θα  ανακαλύψει αυτές τις ομορφιές,  που θα ξεφύγει από τη βουή της παραλίας  και των στενών της πόλης  και θα ανηφορίσει σε μονοπάτια,  που  τούτο το νησί  αποκαλύπτει,  μόνο σε  όσους  επιμένουν  να το αγαπούν  ειλικρινά  και  παθιασμένα.

   Τότε ίσως  ανηφορίσει  προς την Όμορφη Εκκλησιά στον Ασώματο ή την Παλαιά  Χώρα, αντίκρυ από τον Άγιο Νεκτάριο, όπου  τα μικρά   μονοπάτια  θα  του αποκαλύψουν   τη  Μεσαιωνική πολιτεία  της Αίγινας. Σήμερα από  αυτήν απομένουν  κάποια  χαλάσματα από τα σπίτια, το υδραγωγείο, το κάστρο,  και  τριάντα  δύο εκκλησάκια. Μερικά από αυτά  έχουν συντηρηθεί, άλλα στέκουν  ερειπωμένα  και κάποια  έτοιμα να καταρρεύσουν.

   Κοντά στο Γενικό Λύκειο της Αίγινας ορθώνεται το καλύτερο βυζαντινό μνημείο της Αίγινας, η λεγόμενη Όμορφη Εκκλησιά. Αν ο επισκέπτης διαβεί το κατώφλι της τότε θα αντικρίσει σπουδαίες τοιχογραφίες σε πολύ καλή κατάσταση. Η Ανάληψη, η Σταύρωση, η Αποκαθήλωση, η Βαϊοφόρος, η Έγερση του Λαζάρου, η Γέννηση, ο Ελκόμενος Χριστός, η Προδοσία, ο Μυστικός Δείπνος είναι μερικές από τις καλύτερες παραστάσεις. Η ζωγραφική της όμορφης Εκκλησιάς αν και παρουσιάζει πρακτικές και στυλιστικές ιδιομορφίες διακρίνονται για τη συντηρητικότητα της απόδοσης και  τη δραματικότητα των σκηνών. Στοιχεία που προκάλεσαν το ενδιαφέρον του Γ. Τσαρούχη ο οποίος αντέγραψε πολλές από αυτές με νερομπογιά πάνω σε φύλλο χαρτί.

    Η σιωπή  απλώνεται σήμερα στους χώρους αυτούς. Είναι η ίδια σιωπή που συναντάς  σε κάθε ιερό χώρο που καθαγιάστηκε από τις θυσίες των μεγάλων ανθρώπων της ιστορίας…των ηρώων   και  των Αγίων τούτου του τόπου. Η σιωπή αυτή επιβάλλεται από τα πρώτα βήματα σου, σε αγκαλιάζει και  σε  μεταφέρει  σε χρόνους  περασμένους  σε εποχές μακρινές αλλά όχι αξέχαστες, σε μνήμες,  σε ιστορίες και θρύλους σε αφηγήσεις που πονούν  ακόμα, βουρκώνουν και ματώνουν τη ψυχή.  Κι εσύ απομένεις να θαυμάζεις, να παρακολουθείς , να ρουφάς   κάθε στιγμή, κάθε εικόνα, να ψηλαφείς  τη πέτρα, να αναπνέεις τις ευωδιές, να προσκυνάς τις εικόνες, να ανοίγεις μικρές πόρτες σε ένα παρελθόν  τόσο οικείο και γνώριμο, να αφουγκράζεσαι  φωνές και ήχους από ένα παρελθόν μαρτυρικό.

   Χωρίς  να το καταλάβεις μετατρέπεσαι  σε ευλαβή προσκυνητή, σε μονοπάτια ιστορικά, τόπους και χώρους λησμονημένους πλέον και εγκαταλελειμμένους.

    Η ιστορία  εδώ είναι πολύ παλιά. Ξεκινά τον 8^ο αιώνα μ.Χ. όταν οι Αιγινήτες συναγωνίζονταν ποιος θα κτίσει  καλύτερη τη δική του εκκλησία. Ήταν η εποχή που η Αίγινα βρισκόταν κάτω από την απειλή των Ενετών, των Τούρκων και των Σαρακηνών πειρατών. Κι  όμως παρά  τις   αντίξοες συνθήκες  οι κάτοικοι της Παλιάς Χώρας έκτιζαν πολλούς ναούς, τον έναν κοντά  στον άλλον, με ιδιαίτερη φροντίδα στην αρχιτεκτονική, ενδιαφέρουσες λαϊκότροπες τοιχογραφίες. Οι καμπάνες των μικρών εκκλησιών, η ηρεμία του τόπου, το αμφιθεατρικό χτίσιμο των σπιτιών, τα γύρω πευκόφυτα βουνά και  η αναγκαστική συσπείρωση των Αιγινητών στο χώρο της   Παλαιοχώρας, δημιούργησαν ένα βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, ένα κλίμα ευλάβειας  και θρησκευτικότητας, που δυνάμωνε την πίστη στο Θείο και μεταρσίωνε την ανθρώπινη ψυχή. Οι Αιγινήτες ένιωσαν σιγουριά κοντά  στους Αγίους και προστάτες τους, περηφάνια   για τις πολυάριθμες εκκλησίες τους  που ήθελαν  να φτάσουν σε αριθμό τις 365, όσες και  οι ημέρες του χρόνου.

   Η  Παλαιοχώρα κατοικήθηκε για πάνω από 10  αιώνες. Από τα τέλη του 18^ου αιώνα αρχίζει να επικρατεί ασφάλεια στο Σαρωνικό και οι Αιγινήτες αρχίζουν να ξεθαρρεύουν. Εγκαταλείπουν την    Παλαιά Χώρα και κατεβαίνουν στην παραλία και κτίζουν τα πρώτα σπίτια.

   Σήμερα  η ευλογημένη αυτή γη  βρίσκεται στο έλεος του Θεού. Τα  μικρά  εκκλησάκια  - περίπου 32- περήφανα και αγέρωχα,  στέκονται όρθια με πείσμα και αντοχή μοναδική.  Αν και  δαρμένα από τους ανέμους, φθαρμένα από τη βροχή, πληγωμένα από τα σκουπίδια των επισκεπτών, την κακογουστιά  και  τα χαράγματα των νεοελλήνων, σημαδεμένα από την αδιαφορία και τη  λήθη,  επιμένουν  να συγκινούν και να προσκαλούν  να τα εξερευνήσεις. Να  ανοίξεις τη πόρτα τους, να διαβείς το κατώφλι  και να προσκυνήσεις τις απλές και  απέριττες εικόνες. Να   ψελλίσεις  το «Χριστός Ανέστη»  σαν άλλος Παπαδιαμάντης. Να  ανάψεις  κερί  στη  Φορίτισσα, στον Αι- Γιώργη  το Καθολικό, στην Αγία Κυριακή  και στον Άγιο  Ιωάννη.

    Να  θαυμάσεις    τις ελάχιστες  τοιχογραφίες  που   σώζονται, όπως  του «Ελκόμενου χριστού», της «Άκρας Ταπείνωσης», της «Αναλήψεως», του «Ιερού Νιπτήρα».

    Οι   εικόνες  του Θείου Πάθους από την Όμορφη Εκκλησιά και την Παλαιά  Χώρα  της Αίγινας,  με  τα απαλά – γήινα  χρώματα     τις απλές γραμμές  και τα εκφραστικότατα πρόσωπα, προσδίδουν   ένα  τόνο κατάνυξης, ηρεμίας  και ψυχικής ανάπαυσης   στον ανυποψίαστο επισκέπτη  της σιωπηλής πολιτείας. Ξεχωρίζουν ανάμεσα  στις υπόλοιπες αγιογραφίες   και μεταδίδουν  με τα δικά  τους χρώματα, με τα μοναδικά  βλέμματα  τα μηνύματα των ημερών του Πάσχα.