"Καλοκαίρι" Του Ν. Λύτρα
Τις ελπίδες μας τις ακουμπήσαμε στον Ιούλιο. Για διακοπές αλλά και λιγότερες ταλαιπωρίες. Έναν αγαπημένο μήνα του χρόνου που είναι πραγματικά ο πρίγκιπας του καλοκαιριού, ενώ ο επόμενος ο Αύγουστος αποκαλείται ο βασιλιάς. Μετά το θεριστή, σειρά έχει ο "αλωνάρης" μήνας ο Ιούλιος, όπου κατά παράδοση οι αγρότες πέρναγαν το μεγαλύτερο μέρος του μήνα στα αλώνια, όπου αλώνιζαν και ξανέμιζαν τον καρπό τους. Με τα αλώνια ήταν συνδεδεμένη η ζωή των αγροτών, τα οποία χρησιμοποιούσαν και για άλλες γεωργικές ασχολίες. Ο ερχομός του Ιούλη σηματοδοτεί και την έναρξη των καλοκαιρινών διακοπών.
Όμως ας προσθέσουμε κι άλλες χρήσιμες πληροφορίες για το μήνα αυτό όπως τις παραθέτει η αείμνηστη συγγραφέας Λίνα Μπόγρη - Πετρίτου μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της: "Τα λέμε και στην Αίγινα"
Αλωνάρη βάφτισε τον Ιούλιο ο λαός μας, όπως είπε και τον Ιούνιο, Θεριστή. Ονόματα, που πήρε, μέσα από τη διαδικασία της συγκομιδής και της επεξεργασίας των δημητριακών.
Στην αρχαία Ελλάδα, το όνομά του ήταν Εκατομβαιώνας, και ήταν αφιερωμένος στον θεό Ήλιο-Απόλλωνα, όπου θυσίαζαν προς τιμήν του εκατό βόδια (εκατόμβη). Πριν από το σημερινό του όνομα, ονομαζόταν Quintilis=Πέμπτος, με πρώτο μήνα του χρόνου, τότε, τον Μάρτιο.
Το όνομα Ιούλιος το οφείλει στον Γάιο Ιούλιο Καίσαρα, τον αυτοκράτορα που δημιούργησε την απέραντη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, καταφέρνοντας να ενοποιήσει στρατιωτικά, πολιτικά και πολιτιστικά, όλα τα έθνη που είχαν κατακτήσει οι Ρωμαίοι. Σ’ αυτόν οφείλεται και η καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου. Όταν αυτό το ημερολόγιο αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό (Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄1582 μ. Χ.), ο γνωστός μας Ιούλιος είναι ο έβδομος μήνας του χρόνου και έχει 31 ημέρες.
Τούτο το μήνα, η προσμονή και οι κόποι μιας ολόκληρης χρονιάς απλώνονταν πάνω στα πέτρινα τ’ αλώνια. Το ψωμί του χρόνου για το σπιτικό! Καλοχρονιά, καλοσοδειά!
Παιχνίδι για τα παιδιά, το «ταξίδι» πάνω στις σβάρνες, γύρω απ’ το στυγερό, ή στυχερό. Το ’χε για γούρι ο παππούς, ο πατέρας ή ο πιο μεγάλος αδερφός στην κάθε οικογένεια. Μετά άρχιζε το λίχνισμα, που κράταγε πολλές φορές μέχρι να δύσει ο ήλιος. Και η μεγάλη «γιορτή» έκλεινε με τον αλόργο, το κόσκινο με τα μεγάλα μάτια, που ξεχώριζε την… «ήρα από το στάρι», και το σάκιασμα του πολύτιμου καρπού, που έπαιρνε το δρόμο για το σπίτι!
Ο λαός μας, όπως άλλωστε το συνηθίζει, δεν παρέλειψε να ντύσει με τις παροιμίες του τον Αλωνάρη, περνώντας μέσα απ’ αυτές τις διαπιστώσεις του αλλά και τις συμβουλές του τις μετεωρολογικές, ακόμα και τις γευσιγνωστικές!
-Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
-Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οχτώ σειρές στ’ αλώνι.
-Που μοχτάει το χειμώνα, χαίρεται τον Αλωνάρη.
-Του ζευγολάτη η προκοπή, στ’ αλώνι φαίνεται.
-Χιόνισε μεσ’ το Γενάρη; Χαρές θα ’ν’ τον Αλωνάρη!
-Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και κρατάει τ’ αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί αυτόν το μήνα είναι η βροχή.
-Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποτισμένο τόπο.
-Του Άι Λιος, παίρνει ο καιρός αλλιώς,
ο καιρός αλλάζει, κι αν εκείνη την ημέρα έχει σύννεφα, ο χειμώνας θα είναι πρώιμος.
-Τ’ Αλωναριού τα κάματα (δυνατή ζέστη), τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια (ανατολικός άνεμος, πολύ ζεστός).
-Έτσι το ’χει το λινάρι, να ανθεί τον Αλωνάρη.
-Το τραγούδι του θεριστή, η χαρά τ’ αλωνιστή.
-Τον Αλωνάρη δούλευε, να ’χεις καλό χειμώνα.
-Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
-Τον Ιούλη κι οι γριές κάνουνε ξετσιπωσιές.
-Απ’ τ’ αλώνια, στα σαλόνια, (για κάποιον που ανέρχεται κοινωνικά, με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα).
-Γαμπρός Αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει (οι αγροτικές δουλειές είναι πολλές, κι ένας γάμος τούτο το μήνα δεν θ’ αφήνει νου στον γαμπρό για δουλειά και δεν θα ’χει σοδειά να περάσει το χειμώνα).
-Στις 10 Ιουλίου, στη δύση του ηλίου,
στην κεφαλή της κόρης, μεγάλος θησαυρός. ( Ένα αιγινήτικο ιστορικά παροιμιακό δίστιχο που αναφέρεται, σαν τους πειρατικούς χάρτες, στο σημείο όπου ήταν θαμμένος ο «θησαυρός της Αίγινας», που τώρα είναι στην Αγγλία. Πολλοί πίστευαν ότι κεφαλή ήταν το πάνω άκρο της κολώνας που ίσως στο εσωτερικό της ήταν κρυμμένος ο θησαυρός. Και μέχρι οι πιο ψύχραιμοι να ερμηνεύσουν διαφορετικά τον χρησμό, ότι πρέπει να δουν πού πέφτει την ώρα της δύσης ο ίσκιος της κολώνας, για να σκάψουν εκεί, ήδη ο θησαυρός αφού «ξεθάφτηκε», ταξίδευε για τους Εγγλέζους αγοραστές).
-Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος το Αλωνάρη.
-Κότα, χήνα, το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη (είναι πιο νόστιμα τους συγκεκριμένους μήνες).
-Στην Αγιά Μαρίνα ρόγα, στον Άι Λια σταφύλι και της Παναγιάς κοφίνι.
-Της Αγιά Μαρίνας σύκο, και του Άι Λια σταφύλι.
-Τ’ Άι Λια με το μαντίλι, και της Παναγιάς κοφίνι.
-Κάλλιο λόγια στο χωράφι, παρά ντράβαλα στ’ αλώνι.
Για τούτο και η άποψη, τότε, του παππού, μέσα απ’ την παροιμία: Μικρό, μικρό τ’ αλώνι μου, και να ’ν’ μοναχικό μου!
.jpg)
