Στις 23 Μαρτίου του 1821 η Αίγινα επαναστάτησε μαζί με τον Πόρο και την Σαλαμίνα, ακολουθώντας το παράδειγμα των Σπετσιωτών. Η σημαία της Επανάστασης σηκώνεται στο ναό των Ταξιαρχών της Παχείας Ράχης.
Πρόκριτος την περίοδο εκείνη στην Αίγινα ήταν ο Σπύρος Μάρκελλος, ο οποίος σε συνεργασία με τους Ποριώτες Γεώργιο και Χριστόδουλο Μερτίκα και τον Γεώργιο Κριεζή ή Κακογιώργη ξεσηκώνουν τον λαό του νησιού. Ο Μάρκελλος συλλαμβάνει τον Τούρκο φρούραρχο Ιμβραχήμ Τσαούση μαζί με την φρουρά του, ενώ στην συνέχεια στέλνει στην Κάρυστο ένα μπρίκι το οποίο στην επιστροφή του μεταφέρει στην Αίγινα μερικά τηλεβόλα.
Ένα άλλο αξιοπρόσεκτο στοιχείο που αναφέρεται ήταν ότι όταν άρχισε η Επανάσταση στην Αίγινα βρισκόταν μόνο ένας Τούρκος με τον γιο του.
Η συμμετοχή της Αίγινας στην Επανάσταση.
Πολύ σύντομα, στρατιωτικά σώματα από την Παχειά Ράχη και την Πέρδικα συμμετέχουν στις μάχες των πρώτων χρόνων. Πολιτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί της Αίγινας ήταν ο Σπύρος Μάρκελλος και ο Γεώργιος Λογιωτατίδης που πολέμησαν στα Δερβενάκια. Στην απόκρουση του Δράμαλη στα Δερβενάκια, διακρίθηκαν οι Αιγινήτες Λαλαούνης, Κάτσας, Σόρος, Μούρτζινος, Λυκούρης, οι αδελφοί Καρύδη [ Τσελέπηδες] Στα Δερβενάκια εναντίον του Δράμαλη πασά πολεμούν 85 Αιγινήτες.
Οπλαρχηγοί επικεφαλής του στρατού της Αίγινας ήταν ο Γεώργιος Τσελεπής [με το βαθμό του χιλίαρχου] και ο Κυριάκος Μούρτζης [υποχιλίαρχος]. Και οι δύο έπεσαν στη μάχη στον Ανάλατο [24 Απριλίου 1827].
Από το πρώτο έτος των πολεμικών επιχειρήσεων 85 Αιγινήτες συμμετέχουν στην πολιορκία της Ακροκορίνθου τον Απρίλιο και το Μάιο του 1821, μαζί με Αγκιστριώτες αγωνιστές στο πλευρό του Παπαφλέσσα.
Στην Α΄ πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών τον Απρίλιο του 1821 συμμετέχουν 50 Αιγινήτες.
Αμείωτη είναι και η συμβολή Αιγινητών στις επιχειρήσεις στα Δερβένια τα έτη 1821- 22 και 1825 –27, καθώς και στις μάχες της Αγίας Μαρίνας και της Στυλίδας πολεμώντας κάτω από τις διαταγές του Δ. Υψηλάντη.
Στα δύσκολα χρόνια που ακολουθούν, 1824 - 1825, αγωνιστές από την Αίγινα συμμετέχουν σε εχθροπραξίες στο Μαραθώνα, στην Αθήνα και στην εκστρατεία στην Ύδρα με δύναμη 57 ανδρών.
Κατά των Αιγυπτίων του Ιμπραήμ πασά πολεμούν 22 Αιγινήτες.
Στα τελευταία χρόνια της Επανάστασης συναντούμε Αιγινήτες να πολεμούν στη Β΄ πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών τα έτη 1826 –27, στο Χαϊδάρι το 1826 με 59 άνδρες, στην Αττική, στη Καστέλα, στο Φάληρο.
Στον ανεφοδιασμό της Ακρόπολης της Αθήνας το 1826 από το Φαβιέρο, οι Αιγινήτες πολεμούν με αρχηγούς τους Κώστα Λιούργο, Μούρτζη και Λαλαούνη.
Σύμφωνα με την ιστορικό Γ. Κουλικούρδη η αριθμητική συμμετοχή των Αιγινητών αγγίζει τους 361 αγωνιστές 361 εκ των οποίων αρκετοί κατείχαν και στρατιωτικούς βαθμούς. Ανάμεσα τους υπήρξαν 23 Μπουλουξήδες, 4 Σημαιοφόροι, 5 Αξιωματικοί, 2 υπαξιωματικοί, 16 υπαξιωματικοί β΄ τάξης. Τέλος από η Αίγινα θρήνησε 17 νεκρούς , ενώ υπήρξαν και 13 τραυματίες.
Στους ναυτικούς αγώνες η Αίγινα με την έναρξη της Επανάστασης πρόσφερε τα πλοία της που σύμφωνα με τον ιστορικό Α. Λιγνό ανέρχονταν σε εξήντα οκτώ.
Αξίζει στο σημείο αυτό να σημειώσουμε την συμμετοχή του Βελησάριου Αιγινήτη στις επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στην Εύβοια και στην πολιορκία της Άμφισσας το 1824.
Επίσης την συμμετοχή του Παναγιώτη Αιγινήτη πλοίαρχου και ιδιοκτήτη του σκάφους “Ασώματος” σε πολλές ναυμαχίες. Με τις προσπάθειες του έσωσε πολλά γυναικόπαιδα της Αθήνας. Όταν το 1823 το πλοίο του ναυάγησε, συγκρότησε ένοπλο σώμα από Αιγινήτες αγωνιστές και το 1826 πολέμησε κατά της στρατιάς του Κιουταχή.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της Επανάστασης η Αίγινα συγκέντρωσε μεγάλο αριθμό άμαχου πληθυσμού και προσφύγων από νησιά που είχαν καταστρέψει οι Τούρκοι. Παράλληλα από την εγκατάσταση στο νησί της Αντικυβερνητικής Επιτροπής άρχισαν να έρχονται πλούσιες οικογένειες, στρατιωτικές και πνευματικές προσωπικότητες από όλη την Ελλάδα. Την εποχή που η Αίγινα είναι πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους, ο πληθυσμός της αγγίζει τις 100.000 κατοίκους, ανάμεσα στους οποίους και η δυναμική κοινότητα των Ψαριανών.
Κατά την διάρκεια του αγώνα , η Αίγινα υπαγόταν διοικητικά στην Πελοπόννησο. Ο Σπύρος Μάρκελλος και ο Γιώργος Λογιωτατίδης με δικά τους έξοδα συγκρότησαν στρατό με τον οποίο πήραν μέρος σε επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο και αλλού. Αναφέρεται επίσης ότι σημαντική ήταν η προσφορά στον αγώνα με χρήματα και τρόφιμα του πλούσιου τότε μοναστηριού της Χρυσολεόντισσας.
