Η εορτή του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου) μας οδηγεί σε μια σειρά αφιερωμάτων στους πολλούς ναούς στην Αίγινα που είναι αφιερωμένοι στον προστάτη των Ναυτικών.
Και φυσικό είναι να ξεκινήσουμε αυτή τη σειρά από το ναό που δεσπόζει στην πόλη της Αίγινας και σχετίζεται με τη ναυτοσύνη των Αιγινητών και τα παλαιά επαγγέλματα τους.
Σε αντίθεση λοιπόν με το θαλασσινό Αη Νικόλα του λιμανιού, ο ναός του Αγίου Νικολάου μέσα στην πόλη της Αίγινας αποκαλείται «ο Στεριανός» ή των Ψαριανών.
Και φυσικό είναι να ξεκινήσουμε αυτή τη σειρά από το ναό που δεσπόζει στην πόλη της Αίγινας και σχετίζεται με τη ναυτοσύνη των Αιγινητών και τα παλαιά επαγγέλματα τους.
Σε αντίθεση λοιπόν με το θαλασσινό Αη Νικόλα του λιμανιού, ο ναός του Αγίου Νικολάου μέσα στην πόλη της Αίγινας αποκαλείται «ο Στεριανός» ή των Ψαριανών.
Είναι ο επιβλητικότερος και αρχοντικότατος ναός της πόλης για τον οποίο οι ενορίτες και κατασκευαστές του, έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό προκειμένου να αποκτήσουν έναν ναό εφάμιλλο της συνοικίας τους, της αρχοντιάς και της κοινωνικής τους θέσης. Ο ναός κτίστηκε σε περιοχή όπου κατοικούσαν πολλοί σφουγγαράδες, καπεταναίοι και καραβοκύρηδες του νησιού. Το μέγεθος, η μεγαλοπρέπεια και ο διάκοσμος του ναού μαρτυρούν επίσης τη μεγάλη ευλάβεια το σεβασμό την τιμή και την αγάπη που έτρεφαν και τρέφουν οι Αιγινήτες στον Άγιο της θάλασσας. Η ιστορία του ναού, έτσι όπως την έχει καταγράψει στο βιβλίο του «Χριστιανική Αίγινα» ο κ. Σ. Δημητρακόπουλος είναι μεγάλη και πολύ ενδιαφέρουσα.
Η σημερινή εκκλησία έχει κτιστεί βορειότερα άλλης παλαιότερης, όπως και σε αυτής τη θέση προϋπήρχε άλλη παλαιοχριστιανική βασιλική. Στα χρόνια της Επανάστασης ο ναός παραχωρήθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση στους πρόσφυγες Ψαριανούς που είχαν καταφύγει στην Αίγινα μετά την καταστροφή των Ψαρρών (1824). Με πρωτοστάτες τους Ψαριανούς καραβοκύρηδες Νικολή και Ιωάννη Χατζηαλεξανδρή, Κ. Νικοδήμου, Κ. Κανάρη και άλλων επισκευάστηκε και η στέγη και το υπόλοιπο κτίριο. Αναφέρεται πως μέχρι τότε δεν είχε στέγη ο ναός. Έτσι η εκκλησία έγινε γνωστή ως ο ναός των Ψαριανών. Τα εγκαίνιά της έγιναν τον Οκτώβριο ή Νοέμβριο του 1826.
Στα τέλη του 19ου αιώνα η παλαιά αυτή εκκλησία κατεδαφίστηκε και στη θέση της ανυψώθηκε η σημερινή. Θεμελιώθηκε το 1890 πάνω σε οικόπεδο που παραχώρησε ο επιχειρηματίας Φουντούλης. Τα εγκαίνια έγιναν στις 12 Νοεμβρίου του 1900 από τον μητροπολίτη Αθηνών Προκόπιο Β΄Οικονομίδη.
Ο ναός είναι ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο. Οι τοίχοι της είναι κτισμένοι με πελεκημένους ορθογώνιους πωρόλιθους. Το 1949 με δαπάνες του αιγινήτη Δημήτριου Καίσαρη τοποθετήθηκε ρολόϊ αξίας τότε 22.000.000 δραχμών. Στο εσωτερικό του ναού συναντάμε έναν έξοχο ζωγραφικό διάκοσμο με έργα διαφόρων καλλιτεχνών, κυρίως όμως του Βασίλειου Σταμ. Σταματιάδη.
Ο ναός σήμερα χάρη στις άοκνες προσπάθειες των κατά καιρούς εφημερίων του αλλά και των ενοριτών του, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και αποτελεί ένα κομψοτέχνημα μέσα στην πόλη της Αίγινας, αρμονικά συνδεδεμένος με τα νεοκλασικά σπίτια και αρχοντικά της περιοχής.
