Ο Λάζαρος τα κάλαντα και ο ..... κολιός!

   Και να που φθάσαμε στο Σάββατο του Λαζάρου. Χωρίς να πάρουμε αναπνοή στην κυριολεξία. Μόλις  αποφάγαμε από τις πίτες  και  τα αποκριάτικα να σου και ο Λάζαρος καμαρωτός - καμαρωτός μέσα από το μνήμα να μας προμηνύει  τη Μεγάλη Ανάσταση.

  Η  σημερινή ημέρα έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θεολογικό αλλά  και λαογραφικό. Ο φίλος  του Χριστού Λάζαρος ενώ έχει κλείσει τέσσερις μέρες στον τάφο, ακούει το κάλεσμα - προσταγή του Χριστού να έρθει στη ζωή. Το μεγαλύτερο θαύμα του Ιησού πριν τη δική του Ανάσταση, και είναι αυτό που στην κυριολεξία πυροδοτεί  το μένος και τις αντιδράσεις  των Γραμματέων και Φαρισαίων και οδηγούν στη σύλληψη και τη θανάτωσή Του.

   Από  την άλλη ο λαός έχει εμπλουτίσει  τη σημερινή ημέρα με πολλά έθιμα, κάλαντα, συνήθειες που εισάγουν τους πιστούς στο κλίμα  της Μεγάλης Εβδομάδας. 

 

  Άκουσα για πρώτη φορά τα κάλαντα του Λαζάρου μέσα στο καράβι που με έφερνε στην Αίγινα ένα Σάββατο του Λαζάρου κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’70.

  Παρόλο που έβγαινα από μικρός για τα κάλαντα στις γειτονιές του Πειραιά, ποτέ δεν είχα ακούσει αυτά τα κάλαντα  τα οποία μου προκάλεσαν τεράστια εντύπωση όταν δύο καλαντιστές μεγάλης ηλικίας άρχισαν να τα τραγουδούν μπροστά  στο μπαρ  του πλοίου. Τα σχολεία  που λειτουργούσαν τότε και Σάββατο μόλις είχαν κλείσει για τις διακοπές του Πάσχα κι εμείς όπου φύγει – φύγει για την Αίγινα.

   Μεσημέρι λοιπόν Σαββάτου του Λαζάρου μέσα  στο μεσημεριανό δρομολόγιο  του «Αφαία» από Πειραιά για Αίγινα, που τότε έφευγε καθημερινά  στις 13.40 μ. μ.  Πίσω μας  ερχόταν το «Καμέλια» που έφευγε στις 14.00 μ. μ.  για μέρη μακρινά  για τα παιδικά μου μάτια τότε, όπως τα Μέθανα, τον Πόρο, την Ύδρα, την Ερμιόνη, τις Σπέτσες.

   Λίγο λεπτά μετά  την αναχώρηση και αφού είχαμε  βγει για τα καλά από το λιμάνι, άκουγα για πρώτη φορά τα πάθη του Λαζάρου τα οποία μετά από λίγο συμπληρώνονταν και με τους στίχους για την Κυριακή των Βαΐων  όπου μπορεί να  «τρώμε ψάρι και κολιό αλλά την άλλη Κυριακή θα φάμε το ψητό το αρνί».

    Δε  θυμάμαι βέβαια  αν εκείνοι οι επιβαίνοντες  του πλοίου καλαντιστές είχαν τηρήσει επακριβώς το στίχο  ή είχαν προσθέσει  τις δικές τους παραλλαγές, ωστόσο ψάχνοντας στα βιβλία που αφορούν την Αίγινα ανακάλυψα  την εκδοχή που παραθέτει  στο βιβλίο  του ο κ. Ιωάννης Μάντζαρης. Σύμφωνα λοιπόν με το συγγραφέα  τα κάλαντα του Λαζάρου στην Αίγινα έχουν ως εξής:

« Σήμερον έρχεται ο Χριστός, ο επουράνιος Θεός.

 Εν τη πόλει Βηθανία, Μάρθα κλαίει και Μαρία:

Αν θα  ήσουν εδώ Χριστέ  μου, δεν θα πέθαινε ο αδελφός μου.

Άδη Τάρταρε και Χάρο, Λάζαρε θε να σε πάρω.

Σήκω Λάζαρε απ’ τον Άδη, για να φας ψωμί και λάδι.

Λάζαρος απολυτρωμένος και με το κερί ζωσμένος.

Λάζαρε μου, Λάζαρε μου, φίλε και αγαπητέ μου,

πες μας Λάζαρε τι είδες, εις τον Άδη που επήγες.

Δώστε μου λίγο νεράκι να ξεπλύνω το φαρμάκι,

της καρδιάς μου, των χειλέων και μη μη ρωτάτε πλέον.

 Είδα  φόβους, είδα  τρόμους, είδα βάσανα  και πόνους»

 Ο κ. Μάντζαρης προσθέτει επίσης ότι τα κάλαντα στην παλιά Αίγινα τα έψαλλαν τα κορικάτσα (μικρά κορίτσια) που γύριζαν από πόρτα σε πόρτα κρατώντας μικρά καλάθια στολισμένα με λουλούδια κάθε λογής και κόκκινες κορδέλες. Οι νοικοκυρές τα φίλευαν με αυγά που ήταν τότε πολύτιμα για τη διατροφή των παιδιών και τα κορικάτσα θέλοντας να ευχαριστήσουν τις νοικοκυρές υπενθύμιζαν πως:

«Η κουφή Βδομάδα μπαίνει, του Λαζάρου κατεβαίνει,

 έρχεται και η γουρλομάτα με τα γουρλωμένα μάτια».

    Τέλος σε πολλά σπίτια οι νοικοκυρές ζύμωναν τα λαζαράκια, μικρά ψωμιά με μορφή ανθρώπινη στα οποία έβαζαν σταφίδες και αμύγδαλα για μάτια και στόμα. Επίσης δεν λούζονταν το Σάββατο του Λαζάρου γιατί πίστευαν πως θα τρέμει το κεφάλι τους όλο το χρόνο.

Σε πολλά μέρη της πατρίδας μας τα κορίτσια  που λένε τα κάλαντα αυτήν την ημέρα τα αποκαλούν: "Λαζαρίνες".
   Το έθιμο τηρείται αναλοίωτο σε πολλά μέρη της πατρίδας μας. Φέτος αναβίωσε στην παραλία της Πέρδικας από μαθητές του Δημοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου του χωριού.