Μεγάλη θλίψη μας προκάλεσε η ξαφνική "αναχώρηση" από τη ζωή του Αργύρη Φορτούνα. Ενός θαραλλέου Αιγινήτη που τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα αφιέρωσε στη συγγραφή των αναμνήσεων του από την Αίγινα των παιδικών - νεανικών χρόνων του αλλά κυρίως της Γερμανικής Κατοχής, την οποία ο ίδιος έζησε έντονα στα οχυρά του Τούρλου.
Ήταν μεγάλη τιμή να μας επιλέξει να συνεργαστούμε μαζί του στην επιμέλεια και την έκδοση των βιβλίων του. Τον αποχαιρετούμε με μεγάλη ευγνωμοσύνη για όσα μας εμπιστεύτηκε αυτός ο αριστοκράτης του πνεύματος και της ζωής. Για όσα μας υπαγόρευσε και μας είπε of the record. Η θύμησή του γίνεται για όλους μας οδοδείκτης και βακτηρία.
Παραθέτουμε το κείμενο της παρουσίασης του τελευταίου του βιβλίου στον κήπο του ξενοδοχείου "Μπράουν".
"Τετάρτη
5 Σεπτεμβρίου 2012 - Ξενοδοχείο Μπράουν
Ήταν το
χειμώνα της σχολικής χρονιάς 2000 -2001,
όταν με την ομάδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του 2ου Γυμνασίου
Αίγινας, είχαμε επιλέξει ως θέμα: «Τα ναυτικά οχυρά και παρατηρητήρια της
Αίγινας». Το πρωτότυπο αυτό θέμα γρήγορα κέντρισε το ενδιαφέρον μαθητών και
καθηγητών καθώς τα βήματα της έρευνας και της μελέτης μας οδηγούσαν στον
ανεξερεύνητο για μας κόσμο των Οχυρών της Πέρδικας και του Τούρλου, ενώ άνοιγε ταυτόχρονα
μπροστά στα μάτια μας διάπλατα μια σελίδα
της σύγχρονης τοπικής ιστορίας της Αίγινας για την οποία ελάχιστα μέχρι
τότε είχαν γραφεί.
Ο
ενθουσιασμός των παιδιών ήταν μεγάλος
και κορυφώθηκε όταν με τη βοήθεια ανθρώπων που υπηρέτησαν στη στρατιωτική
μονάδα του Τούρλου επισκεφτήκαμε τα οχυρά και τη γύρω περιοχή με τα
εγκαταλελειμμένα κτίρια, τα πολυβολεία, τα κρατητήρια, το χώρο εκτελέσεων και
το μνημείο των πεσόντων.
Σε απόσταση μόλις μιας ώρας από το πολύβουο
κέντρο της Αθήνας, ένας άλλος κόσμος, άγνωστος μας αποκαλυπτόταν.. «Άκρα του
τάφου σιωπή» επικρατούσε στα οχυρά του Σαρωνικού. Μόνο το κρώξιμο των γλάρων
έσπαγε την απόλυτη σιγή που βασίλευε στα τεράστια τσιμεντένια αμπρί, στους
άδειους υπόγειους θαλάμους και στα πολυβολεία. Οι βαριές θωρακισμένες πόρτες να
οδηγούν στα υποβλητικά και σκοτεινά υπόγεια και επάνω στους τσιμεντένιους
τοίχους, πάχους δύο μέτρων, χαραγμένα ανάκατα ονόματα Ελλήνων και Γερμανών
ναυτών, σκίτσα από την καθημερινή ζωή τους, ζωγραφιές πουλιών και καραβιών… να
μαρτυρούν την Ιστορία. Την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος των χρόνων του Ιταλικού
πολέμου και της Γερμανικής κατοχής, τη σύγχρονη ιστορία της Αίγινας, που με τον
δικό της ιδιαίτερο τρόπο συμμετείχε στα γεγονότα εκείνων των πέτρινων χρόνων.
Η νευραλγική θέση του νησιού στο κέντρο της
θάλασσας του Σαρωνικού, είχε κεντρίσει από
νωρίς το ενδιαφέρον των κατακτητών, που χρησιμοποίησαν τα δύο άκρα του, την
Πέρδικα και τον Τούρλο για να ελέγχουν τα περάσματα και τις εισόδους του κόλπου
προς την πρωτεύουσα. Εκεί οι Γερμανοί, παραλαμβάνοντας τα ήδη υπάρχοντα οχυρά
που είχε κατασκευάσει τέσσερα χρόνια
πριν ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς σε συνεργασία και με τη βοήθεια και τις υποδείξεις
των Γερμανών ειδικών, που αφού πραγματοποίησαν τις απαραίτητες προσθήκες,
επιδιορθώσεις και τον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό, οι Γερμανοί προχώρησαν στην
επάνδρωση και λειτουργία τους.
Στην προσπάθειά μας να έχουμε μια πιο
σφαιρική εικόνα της εποχής εκείνης, αναζητήσαμε τα πρόσωπα που περπάτησαν στα
οχυρά. Που έζησαν ή εργάστηκαν σε αυτούς τους ιερούς χώρους. Όσους είχαν
απομείνει, ή τους συγγενείς, τα παιδιά, τους φίλους. Πέρα από λίγες σκόρπιες
μαρτυρίες ορισμένων, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την απροθυμία ή καλύτερα την
άρνηση των περισσοτέρων να αφηγηθούν, να μιλήσουν για την Κατοχή. Ίσως
δικαιολογημένα γιατί οι μνήμες ήταν νωπές, οι πληγές ανοιχτές, ο πόνος
αθεράπευτος.
Έντεκα χρόνια μετά, με χαρά διαπιστώνουμε
ότι αρκετοί τόλμησαν να καταθέσουν άφοβα τη δική τους μαρτυρία για τα χρόνια
εκείνα. Προσωπικά θεωρώ ότι είναι μεγάλη ευλογία για τον τόπο και την ιστορική
γνώση του, οι αναφορές μέσα από τα γραπτά κείμενα, όπως αυτά που έχουν δει τα
τελευταία χρόνια το φως της δημοσιότητας. Με τόλμη και περισσό θάρρος άνθρωποι
του αναστήματος του κ. Αργύρη Φορτούνα καταθέτουν πολύτιμες ψηφίδες από τη
προσωπική τους εμπειρία και ζωή στο ιστορικό ψηφιδωτό της Αίγινας.
Γεννήθηκε στην
Αθήνα. Σπούδασε Οικονομικές και Εμπορικές Επιστήμες. Ασχολήθηκε επαγγελματικά
με τη μελέτη και την παραγωγή βιομηχανικών θερμοπλαστικών προϊόντων και κυρίως
με την κατασκευή σωλήνων για εγκαταστάσεις μεταφοράς υγρών και αερίων. Έχει
γράψει αρκετές τεχνο – οικονομικές μελέτες
πάνω στην κατεργασία των θερμοπλαστικών υλών. Πολλές έχουν δημοσιευθεί σε
ελληνικά και γερμανικά περιοδικά του κλάδου.
Παντρεύτηκε το 1954 τη Νίκη Οικονόμου κι
έχει δύο παιδιά. Μετά το θάνατο της γυναίκας του ζει μόνιμα στην Αίγινα.
Γεμίζει τις ώρες του με διάβασμα αλλά και τη συγγραφή προσωπικών του βιωμάτων, που ξεχώρισαν στη
μνήμη του από τα πέτρινα χρόνια του πολέμου, της Γερμανικής κατοχής και του
μετέπειτα εμφύλιου σπαραγμού. Μια τραγική περίοδος για τη χώρα, που ξεκινάει
από την 28η Οκτωβρίου του 1940 μέχρι και τον Αύγουστο του 1949.
Είχα την τιμή να γνωρίσω τον κ. Αργύρη
Φορτούνα στην παρουσίαση των βιβλίων του, που πραγματοποιήσαμε μαζί με τη φίλη
κ. Μαίρη Γαλάνη Κρητικού, στην αυλή του Πνευματικού Κέντρου Κυψέλης τον
Αύγουστο του 2009. Δύο βιβλία που φέρουν τον τίτλο: «Οι Αναμνήσεις μου, Αίγινα
1941 -1944» το πρώτο και «Οι Αναμνήσεις μου, Μέρος Β΄ τα χρόνια της νιότης» και
που προκάλεσαν το έντονο ενδιαφέρον τόσο
των παλαιών όσο και των νεότερων Αιγινητών αλλά και των φίλων και επισκεπτών του
νησιού μας. Δύο εκδόσεις που πλαισιώνονται από πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό
υλικό των χρόνων της Κατοχής που προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του
συγγραφέα. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο
κ. Α. Φορτούνας προχώρησε στη συγγραφή και έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος
με τίτλο: «Κάποτε στην Αίγινα», αντλώντας και πάλι υλικό από τα ταραγμένα
χρόνια της Γερμανικής Κατοχής και των χρόνων που την ακολούθησαν.
Πριν δύο μήνες σε αυτόν τον κήπο παρουσιάστηκε και η Αγγλική
έκδοση του πρώτου βιβλίου. Το ενδιαφέρον
μεγάλο και στο διαδίκτυο όπου πολλοί επικοινωνούν με τον κ. Φορτούνα και του
ζητούν επιπλέον πληροφορίες.
Σήμερα ο ακάματος και ανεξάντλητος
συγγραφέας άριστος γνώστης και χειριστής του διαδικτύου, έρχεται να
ταρακουνήσει τις κοιμισμένες μνήμες
των νεοελλήνων με το τέταρτο βιβλίο του
που έχει ως θέμα του και πάλι τους χρόνους της Κατοχής.
Υλικό, μνήμες, αφηγήσεις που δεν χώρεσαν στα
δύο πρώτα βιβλία αλλά κυρίως σπάνιο φωτογραφικό υλικό που ανακαλύφθηκε σε
πλειστηριασμό στην Ιταλία τροφοδοτούν τις σελίδες του παρόντος βιβλίου και δεν
το καθιστούν απλά ενδιαφέρον αλλά συλλεκτικό.
Το βιβλίο κοσμείται από μια σπάνια εικόνα
εποχής του λιμανιού και της πόλης της Αίγινας του 1941. Είναι μεσαίου – κανονικού μεγέθους και
αριθμεί 173 σελίδες και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Οσελότος». Αφιερώνεται από
το συγγραφέα στα παιδιά και στα εγγόνια του.
Ο τίτλος του: «ΑΙΓΙΝΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ
ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ»
Οι δεκατρείς πρώτες
σελίδες του βιβλίου φιλοξενούν τον πρόλογο του ομιλούντος και το σημείωμα του
ίδιου του συγγραφέα ο οποίος αναπτύσσει τους λόγους που τον οδήγησαν στην
παρούσα έκδοση.
Από τη σελίδα δεκαπέντε ως την 167 ο κ.
Φορτούνας ξεδιπλώνει το υλικό το οποίο χωρίζει σε μικρά κεφάλαια – κάτι που
διευκολύνει τον αναγνώστη και βοηθά στην ανάγνωση, ξεκινώντας από την Εισβολή
των Γερμανών στη χώρα μας, την καταστροφή του Πειραιά, την αναφορά στους
πρώτους Γερμανούς στην Αίγινα, εξιστορώντας διάφορα περιστατικά, κωμικά,
κωμικοτραγικά, τραγικά, άγνωστα, προσωπικά της οικογένειας του αλλά και
στιγμιότυπα από την παραλία της Αίγινας και τους τότε καφενέδες με τους απίθανους θαμώνες τους. Η συνέχεια της
γραφής διακόπτεται ευχάριστα από σπάνιες φωτογραφίες, πρωτοσέλιδα εφημερίδων,
έγγραφα. Και το υλικό αυτό ολοκληρώνεται με τον ανελέητο βομβαρδισμό του
Πειραιά από τους Άγγλους συμμάχους μας.
Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου ο
συγγραφέας επιχειρεί κάποια προσωπικά σχόλια για την εποχή εκείνη και για το
σήμερα. Τελειώνει με τις ευχαριστίες του προς όσους βοήθησαν στην έκδοσή του
Μέσα από ένα εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό
που περιήλθε στην κυριότητα του συγγραφέα χάρη στην επιμονή και την αγάπη φίλων
του αναγνωστών από το εξωτερικό που στάθηκε η αιτία για την συγγραφή του, ο
ανυποψίαστος αναγνώστης εμείς όλοι, έχουμε την ευκαιρία να αντικρίσουμε τα πρόσωπα των Γερμανών διοικητών της Αίγινας,
των φρουράρχων, των απλών στρατιωτών, των Αιγινητών εργατών, των γυναικών που
διασκέδαζαν τους στρατιώτες. Εικόνες από μια Αίγινα που πλέον έχει φύγει
ανεπιστρεπτί, το καΐκι «Κική» που εκτελούσε δρομολόγια μεταξύ Πειραιά και
Αίγινας και που με αυτό «μετέφερε» ο Βέλτερ τις αρχαιότητες. Φωτογραφικό υλικό
από το ναύσταθμο της Σαλαμίνας με το πλήρωμα του υποβρυχίου που μετά από μία
ώρα έμελλε να βυθιστεί ανοικτά του Τούρλου,
αλλά και Γερμανικών στρατιωτικών αεροπλάνων και πολυβόλων. Τέλος μοναδικές
φωτογραφίες από τον ανελέητο βομβαρδισμό του Πειραιά.
Ο κ. Αργύρης Φορτούνας για άλλη μια φορά
επεξεργάζεται με θαυμαστή πνευματική ενάργεια το υλικό του και με τη χαρισματικά
παραστατική αφήγησή του, κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία
σελίδα του βιβλίου του. Τα κείμενά του γραμμένα σήμερα, και έχοντας την
απαραίτητη ασφάλεια της ωριμότητας των χρόνων που πέρασαν, αναφέρονται σε
ιστορίες και γεγονότα από την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής. Κυρίως όμως
εστιάζουν στο ρόλο, τη συμπεριφορά και το ήθος των ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν
εκείνα τα χρόνια. Διερμηνέας ο ίδιος αλλά και η αδελφή του Διονυσία Μπράουν –
Φορτούνα κατόρθωσαν να διαδραματίσουν έναν ιδιαίτερο ρόλο μεταξύ Ελλήνων και
Γερμανών, προειδοποιώντας, αποσιωπώντας, προφυλάσσοντας ή κρύβοντας ακόμα
συκοφαντικές επιστολές Ελλήνων προς τους Γερμανούς διοικητές. Μέσα από τις
σελίδες του βιβλίου αναδύεται μια ολόκληρη εποχή. Η συμπεριφορά των κατακτητών,
αλλά και των κατακτημένων που είχαν κατορθώσει – κάποιοι από αυτούς - να έχουν
εξοικειωθεί με τον κατακτητή και να συναλλάσσονται άφοβα, προκλητικά και με
αναίδεια. Η πείνα, η αθλιότητα, ο αγώνας του λαού για αξιοπρεπή επιβίωση, αλλά
και η ελπίδα για ελευθερία και ανεξαρτησία.
Διαβάζοντας τις σελίδες του βιβλίου, αναγνωρίζει ο αναγνώστης το
κουράγιο του συγγραφέα να σπάσει μετά από τόσα χρόνια τη σιωπή. Όχι τη σιωπή
που σήμερα απλώνεται στους χώρους των
οχυρών και επιβάλλεται από τα πρώτα βήματα στον επισκέπτη, αλλά εκείνη τη σιωπή
που κάποιοι συνειδητά επιβάλλουν κλείνοντας ερμητικά την πύλη της ιστορικής
γνώσης.
Ο κ. Αργύρης Φορτούνας τολμά και γράφει
ιστορία. Τολμά και σπάει τη σιωπή. Για τους νεότερους Αιγινήτες η ιστορία δεν
γράφεται πλέον στους τσιμεντένιους τοίχους των οχυρών και των παρατηρητηρίων,
στα σκοτεινά υπόγεια και στα πολυβολεία, στους θαλάμους και στις στοές. Η ιστορία καταγράφεται με πόνο
ψυχής από αυτούς που απόμειναν να
θυμούνται και να προκαλούν τη μνήμη και την κρίση μας. Από αυτούς που στέκονται
αγέρωχοι στο αλώνι της ιστορίας έτοιμοι να μας ταξιδέψουν σε χρόνους
περασμένους αλλά όχι αξέχαστους. Σε αφηγήσεις, ιστορίες, διηγήσεις που πονούν
ακόμα και ματώνουν. Γιατί όχι.
Για να επαληθευτεί η φράση του ποιητή: «Ανεβαίνω στους ώμους των
παλαιοτέρων και ατενίζω με σιγουριά το μέλλον»
Για όλα αυτά
και για πολλά άλλα που ελπίζουμε και ευχόμαστε να θυμηθείτε και να μας αφηγηθείτε κ. Αργύρη
Φορτούνα, για όλα λοιπόν αυτά και για πολλά άλλα που θα ακολουθήσουμε, σας
οφείλει όλη η Αίγινα και ιδιαίτερα εμείς οι νεότεροι ένα μεγάλο και ειλικρινές ευχαριστώ."
Σημείωση: η πρώτη φωτογραφία προέρχεται από την επίσκεψη στο σπίτι του ομάδας μαθητών από το Γυμνάσιο Μεσαγρού.Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία της Αίγινας.