Από το Saronicmagazine.gr
Ο χάρτης του Σαρωνικού όπως χαρτογραφήθηκε και
σχεδιάσθηκε από τον διάσημο Οθωμανό ναύαρχο Πίρι Ρέις (Pîrî
Reis, Ahmet Muhiddin Piri, Ahmet ibn-i el-Haç Mehmet El Karamani.
περ.1470-1554). Στο χάρτη διακρίνονται τα νησιά του Αργοσαρωνικού, μέχρι τον
Πόρο.
Ο χάρτης βρίσκεται στο περίφημο “Το βιβλίο της
Ναυσιπλοΐας” (Πορτολάνος) “Kitab-ı Bahriye”.
Πορτολάνος είναι το κείμενο που περιέχει οδηγίες και πληροφορίες
χρήσιμες για τους ναυτικούς, για τα ταξίδια τους από λιμάνι σε λιμάνι. Πορτολάνος
όμως είναι και ο χάρτης, που έχει γίνει ειδικά για να τους εξυπηρετήσει,
δείχνοντάς τους ακτές και λιμάνια. Έτσι, από το λιμάνι, το πόρτο, βγαίνει και
το όνομα πορτολάνος. Πιο σπάνια περίπτωση αποτελεί ο ναυτικός χάρτης επάνω στον
οποίον έχουν γραφτεί σημειώσεις για την υποβοήθηση του ναυτικού.
Ο Πιρί Ρέις γεννήθηκε γύρω στο
1465-1470 στην Καλλίπολη, τότε ναυτική βάση στη θάλασσα του Μαρμαρά. Ελληνικής
πιθανόν καταγωγής, ο πατέρας του καταγόταν από την Καραμανία, και ήταν ανιψιός
του διάσημου πειρατή Κεμάλ Ρέις. Έτσι ακολούθησε τον θείο του, στις
μεγάλες περιπλανήσεις του στο Μεσογειακό χώρο, σαν ελεύθερος κουρσάρος. Στόχος,
της ομάδας του θείου του, τότε, ήταν κυρίως τα εμπορικά καράβια, οι ακτές των
παράλιων πόλεων και τα μεγάλα νησιά της Μεσογείου. Το κούρσεμα, από τον θείο
του μαζί με τον Πιρί Ρέις θα συνεχιστεί μέχρι το 1495. Εκείνη τη χρονιά, ο
Σουλτάνος, κάλεσε στην υπηρεσία του το θείο του, πράγμα που αναγκάζει και τον
έμπειρο πια γύρω από τη ναυτική τέχνη Πιρί Ρέις να καταταγεί στην υπηρεσία του
Σουλτάνου. Παίρνει μέρος σε αποστολές στο Αιγαίο, στην Αίγυπτο. Έχοντας σαν
βάση την Τυνησία δρα ποικιλοτρόπως σ’ όλη τη Μεσόγειο.
Το 1499-1502, δηλαδή μετά το θάνατο του θείου του,
συνεργάζεται με το περιβόητο κουρσάρο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, στις ακτές της
Βόρειας Αφρικής. Στα “Κατορθώματα” που έγραψε ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα κάνει
λόγο και για τον Πιρί Ρέις. Μεσολαβεί ένα διάστημα μερικών χρόνων, όπου ο Πιρί
Ρέις μένει στην γενέτειρά του Καλλίπολη και σχεδιάζει το χαρτογραφικό του έργο.
Το 1547 τον βρίσκει ναύαρχο του Οθωμανικού Στόλου, στη βάση του Σουέζ. Την ίδια
χρονιά γίνεται ναύαρχος της Ινδίας. Το 1549 ανακαταλαμβάνει το Άντεν από τους
Πορτογάλλους. Το 1551 γίνεται ναύαρχος και της Αιγύπτου. Τελικά το 1553-4,
ο Πιρί Ρέις θανατώθηκε στο Κάιρο. Μας άφησε ένα σπουδαίο έργο,“Το
βιβλίο της Ναυσιπλοΐας”, στο οποίο χαρτογραφεί και κάνει αναφορά στο
Μεσογειακό χώρο. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησε ως πηγές διάφορους
παλαιότερους χάρτες οι οποίοι, σύμφωνα με τον ίδιο, προέρχονται από τον
Χριστόφορο Κολόμβο και άλλους, που χρονολογούνται από την εποχή του Μεγάλου
Αλεξάνδρου. Οι χάρτες που του αποδίδονται είναι διάσημοι για την ακρίβεια της
προβολής τους.
Το Kitab-ı Bahriye έχει δύο
διαφορετικές ημερομηνίες έκδοσης, το 1521 (αραβ. 928) και το 1525 (αραβ. 932).
Η πρώτη έκδοση έγινε διάσημη στους ναυτικούς της τότε εποχής και αντιγράφηκε
για να χρησιμοποιείται από το στόλο.
Η πρώτη έκδοση του χάρτη ήταν
αφιερωμένη στο Σουλτάνο Σουλεϊμάν Α΄του Μεγαλοπρεπούς (Kanuni Sultan Süleyman),
αργότερα βέβαια επανεκδόθη αναθεωρημένος και συμπληρωμένος. Ο χάρτης προέρχεται
από χειρόγραφο που σχεδιάστηκε μάλλον στα τέλη του 17ου αιώνα, και
βασίζεται κυρίως στην τελευταία αναθεωρημένη έκδοση. Περιέχει δε
αυτή η έκδοση 240 αριστουργηματικά σχεδιασμένους χάρτεςκαθώς και
πορτολάνους-κείμενα. Μεταξύ των άλλων περιλαμβάνει έναν παγκόσμιο χάρτη, με την
ακτογραμμή της Αμερικάνικης ηπείρου. Περιλαμβάνει επίσης τις ακτογραμμές
(κόλπους, ακρωτήρια, χερσονήσους), τις νήσους και τις οροσειρές των λεκανών της
Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου. Η απεικόνιση των χαρτογραφηθέντων περιοχών
αρχίζει με αυτές των ακτών της Μ. Ασίας και συνεχίζει με τις νήσους του
Αιγαίου, της Πελοποννήσου, και τις ανατολικές και δυτικές ακτές της Αδριατικής
θάλασσας. Ακολουθεί η χαρτογραφική απεικόνιση των δυτικών ακτών της Ιταλίας,
νότιας Γαλλίας, Ισπανίας, βορείου Αφρικής, Παλαιστίνης, Ισραήλ, Λιβάνου,
Συρίας, δυτικών ακτών της Μ. Ασίας, νήσους βορείως της Κρήτης, θάλασσα του
Μαρμαρά, Βόσπορος και τέλος του Εύξεινου Πόντου. Καταλήγει δε το χειρόγραφο με
τοην τελευταίο χάρτη που απεικονίζει την Κασπία θάλασσα.