Στην περιοχή της Βάρδιας ή αλλιώς "Παρατηρητήριο" στην Κυψέλη ο διαβάτης θα συναντήσει πολλές παλιές πέτρινες αγροτικές κατοικίες που είναι εγκαταλελειμένες και παραδομένες στο έλεος του Θεού. Κτίσματα που μαρτυρούν από τη θέση τους, την αρχιτεκτονική και τη διαρύθμιση τους, την παλαιά χρήση τους ως αγροτικές κατοικίες οι οποίες εξυπηρετούσαν με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες της οικογένειας αλλά και τις κατά καιρούς και εποχές αγροτικές ασχολίες. Με τα αλώνια τους, τα παράσπιτα, τη στέρνα, το πηγάδι στην αυλή, τα σπιτάκια για τα οικόσιτα, το φουρνάκι, το κατώϊ, το τζάκι, το λιακωτό.
Σήμερα στέκουν όρθιες σε πείσμα του χρόνου και της εγκατάλειψης να διακρίνονται μέσα σε ξερόχορτα και θάμνους ενώ σε κάποιες από αυτές αποθέτουν και μεγάλα άχρηστα αντικείμενα.
Οι κατοικίες αυτές που οι ιδιοκτήτες τους ή δεν μπορούν να τις συντηρήσουν, ή να τις πουλήσουν ή παραμένει αδιευκρίνιστο το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς εξαιτίας κληρονομικών εγκρεμοτήτων, αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου. Άμεσα συνδεδεμένες με τη λαογραφία και τα έθιμα της περιοχής τους.
Θα ήταν ευχής έργο να καταγραφούν, όσες έχουν απομείνει, να μελετηθούν αρχιτεκτονικά και λαογραφικά και να αξιοποιηθούν στην κατεύθυνση της προβολής της λαογραφικής παράδοσης του νησιού.
Ας σημειώσουμε ότι κάποιες κατοικίες σε άλλες περιοχές, έχουν συντηρηθεί υποδειγματικά από τους νέους τους ιδιοκτήτες, ωστόσο μένουν πολλά να γίνουν ώστε να μη χαθεί αυτός ο αρχιτεκτονικός πλούτος των απλών παλαιών κατοικιών.
Αφορμή για αυτό το σημείωμα μας έδωσε η αναφορά στο σπίτι του Ροδάκη, του κ. Παντελή Γιαννούλη.
