"Ο Θησαυρός της Αίγινας". Ένα μεγάλο κεφάλαιο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

 Λίγοι τον γνωρίζουν. Η αξία  του είναι μεγάλη όπως μεγάλη είναι και η ιστορία και το ταξίδι του μέσα στο χρόνο. Η εύρεση του Θησαυρού, η φύλαξη, η μεταφορά, η κλοπή του συνιστούν ένα αστυνομικό σενάριο με φοβερό σασπένς. 

Με αφορμή την πρωτοβουλία  του Δήμου Αίγινας για  την ευαισθητοποίηση  των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων για αυτό το μεγάλο κεφάλαιο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς ας γνωρίσουμε  το Θησαυρό που φυλάσσεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο  του Λονδίνου.

Πρόκειται για μία μεγάλη συλλογή  κοσμημάτων που   όπως και πολλά άλλα αρχαιολογικά ευρήματα  , δείγματα  της  πλούσιας ιστορικής παράδοσης του νησιού  έπεσαν θύματα  λαθροανασκαφών και κλοπής αρχαιολογικών θησαυρών  και σήμερα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο
Τα εκθέματα του θησαυρού της Αίγινας είναι κοσμήματα από χρυσό και πολύτιμους λίθους. Παρουσιάζουν χαρακτηριστικά Μινωϊκής και Μυκηναϊκής τέχνης με Αιγυπτιακή επιρροή. Αποτελούν μια από τις πιο αξιόλογες συλλογές αρχαίων έργων τέχνης της εποχής του χαλκού που σώζονται μέχρι σήμερα.

Βρέθηκαν από αρχαιοκάπηλους  στα τέλη του 19 ου αιώνα,  ίσως σε τάφους στην Αίγινα και δημοσιεύτηκαν από τον Έβανς, ο οποίος τα χρονολόγησε στον 8ο αιώνα π.Χ.

Σήμερα αξιολογούνται μεταξύ 1850 και 1550 π.Χ., εποχή κατά την οποία, η Αίγινα κατοικείτο από τούς  Μινωίτες

———————————

Διαβάστε επίσης το σχετικό άρθρο της  Ε. Σημαντώνη – Μπουρνιά που εχει δημοσιευθεί στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 

Το 1891 μια πλούσια συλλογή αρχαίων χρυσών κοσμημάτων και αγγείων προτάθηκε προς πώληση στο Βρετανικό Μουσείο από τον Αγγλο αντιπρόσωπο στην Αίγινα της φίρμας Cresswell Brothers,  που ασχολιόταν με το εμπόριο σφουγγαριών. Περιελάμβανε τρία χρυσά διαδήματα, δύο ζεύγη εξαιρετικά εργασμένων χρυσών σκουλαρικιών, ένα χρυσό επιστήθιο κόσμημα, ένα χρυσό βραχιόλι, πέντε χρυσά δαχτυλίδια με ένθετες πέτρες, 54 χρυσά κοσμήματα για ράψιμο πάνω σε ένδυμα και άλλα. Η πληροφορία που συνόδευε τα ευρήματα ήταν ότι η συλλογή των κοσμημάτων είχε βρεθεί σε αρχαίο τάφο, στο νησί Αίγινα.

Κατά τη συνέλευση των Επιτρόπων του Βρετανικού Μουσείου της 11 Ιουλίου 1891, ο τότε έφορος Ελληνικών και Ρωμαϊκών αρχαιοτήτων A.S. Murray  πρότεινε ένθερμα στη διοίκηση του Μουσείου την αγορά του θησαυρού. Αντιγράφουμε από την αναφορά του: «O κ. Murray  έχει την τιμή να παρουσιάσει στους Επιτρόπους μια θαυμάσια συλλογή χρυσών κοσμημάτων που βρέθηκαν πρόσφατα σε τάφο στην Αίγινα». Oι αρχαιότητες αυτές προσφέρονται προς πώλησιν μέσω των κ. κ. Cresswell, 2, Red Lion Square,  Λονδίνο. Η τιμή που ζητούν είναι 6.000 λίρες Αγγλίας. O κ. Murray  προσπάθησε να κατεβάσει το ποσόν, αλλά ο ιδιοκτήτης των αντικειμένων ισχυρίζεται ότι τα κεφάλαια που διέθεσε για την ανασκαφή και ο προσωπικός κίνδυνος τον οποίο διέτρεξε δικαιολογούν αυτήν την τιμή. Αλλωστε, τα ίδια τα αντικείμενα πιστεύει ότι ξεπερνούν σε αξία ακόμη και αυτά που βρήκε ο Δρ Σλίμαν στις Μυκήνες. Αρνείται επομένως να μετριάσει τις οικονομικές του απαιτήσεις…».

,Σχεδόν αμέσως το ελληνικό κράτος άρχισε να ψάχνει την υπόθεση. Πρώτος ο Βαλέριος Στάης, το 1894, οδηγημένος από φήμες, προσπάθησε να εντοπίσει τον τάφο από τον οποίο προέρχονταν τα κοσμήματα στα βόρεια της Κολώνας, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Πιο τυχερός στάθηκε ο Α. Κεραμόπουλος. Εσκαψε στη νότια πλαγιά του λόφου ΒΑ της Κολώνας και αποκάλυψε τρεις ασύλητους μυκηναϊκούς τάφους που περιείχαν μόνον αγγεία και έναν συλημένο.Oι Επίτροποι ενέκριναν καταρχήν την αγορά του θησαυρού και προσπάθησαν να συγκεντρώσουν το ποσό από διάφορες πηγές. Τελικά στις 14 Μαΐου 1892, ο διευθυντής του Βρετανικού ανακοίνωσε στους Εταίρους ότι ο θησαυρός της Αίγινας αποτελούσε στο εξής περιουσία του Μουσείου έναντι 4.000 λιρών Αγγλίας, που κατεβλήθησαν στον κ. F. Cresswell,  ποσό σημαντικό για την εποχή εκείνη. Σύμφωνα με τα αρχαιοκαπηλικά ήθη, που δεν έχουν αλλάξει πολύ από τότε, σε κανένα έγγραφο, που θα μπορούσε να πέσει στην αντίληψη περισσοτέρων, δεν αποκαλύφθηκε η ταυτότητα του πωλητή ούτε η τιμή αγοραπωλησίας. Ακόμη και ο τόπος εύρεσης δε σημειώνεται στη σχετική αναφορά που υπεβλήθη το 1892 προς το Αγγλικό Κοινοβούλιο. Αναφέρεται ως «a tomb in one of the Greek islands ».

Τις έρευνες στην περιοχή συνέχισε ο G. Welter,  βρίσκοντας ακόμα περισσότερους μυκηναϊκούς τάφους, αλλά μόνο πήλινα κτερίσματα. O έφορος της συλλογής Ελληνικών και Ρωμαϊκών αρχαιοτήτων του Βρετανικού Μουσείου R. Higgins,  ειδικός στην αρχαία κοσμηματική, άρχισε να μελετά το θησαυρό από το 1956. Πολύ γρήγορα αντελήφθη ότι δεν επρόκειτο για μυκηναϊκά, όπως πίστευαν μέχρι τότε, αλλά για μινωικά έργα τέχνης, της περιόδου 1700 -1500 π.Χ. Συγχρόνως επανέλαβε την προσπάθεια να ανακαλύψει τις ακριβείς συνθήκες εύρεσης των κοσμημάτων, πιάνοντας το νήμα από εκεί που το είχε αφήσει ο G. Welter  και οι Ελληνες αρχαιολόγοι των αρχών του αιώνα. Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε, μαζί με νεότερη δημοσίευση των χρυσών αντικειμένων, παρουσίασε το 1979 σε βιβλίο που επιγράφεται: «O θησαυρός της Αίγινας. Ενα αρχαιολογικό μυστήριο».

Μένει να καταλάβουμε πώς ένα σύνολο κοσμημάτων φτιαγμένων στην Κρήτη του 1700-1500 π.Χ.βρήκε το δρόμο του σε έναν μυκηναϊκό τάφο της Αίγινας, που δεν μπορεί να κατασκευάσθηκε πριν το 1350 π.Χ. Η παρουσία Κρητών στην Αίγινα είναι βεβαιωμένη από σημαντικό ποσό μινωικής   κεραμεικής  που   βρήκε   ο Welter  στις ανασκαφές της Κολώνας. Είναι πολύ πιθανό λοιπόν τα κοσμήματα να ανήκαν σε Κρητικούς, που ζούσαν στην πλούσια και κοσμοπολίτικη Αίγινα του πρώτου μισού της Β’ χιλιετίας π.Χ., τους οποίους συνόδευσαν στην τελευταία τους κατοικία. Τετρακόσια χρόνια αργότερα Μυκηναίοι τυμβωρύχοι βρήκαν τα κοσμήματα, πιθανότατα σε περισσότερους από έναν τάφους και τα έκρυψαν, όλα μαζί, σε έναν θαλαμοειδή μυκηναϊκό τάφο, στο λόφο ΒΑ της Κολώνας, τον οποίο είχαν επίσης συλήσει. Δεν γύρισαν όμως ποτέ για να ξεθάψουν τη λεία τους. Iσως οι τυμβωρύχοι σκοτώθηκαν σε μάχη ή τους έπιασαν να κλέβουν άλλους τάφους και τιμωρήθηκαν με το σκληρό τρόπο που προέβλεπε το έγκλημα τους. Δυστυχώς, όπως στην αρχαιότητα έτσι και στις μέρες μας το μάτι του νόμου δεν είναι πανταχού παρόν: για το θησαυρό της Αίγινας ο δρόμος θα ήταν ακόμα μακρύς. Τριάντα δύο αιώνες αργότερα του έμελλε να ταξιδέψει -ίσως μέσα σε σφουγγάρια;-στη μακρινή Aγγλία.

(πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7-9-1997)