Ο κόσμος του Τένεσι Ουίλιαμς στο Δημοτικό Θέατρο Αίγινας

 Με αφορμή την παράσταση "Τριαντάφυλλο στο στήθος"

Φωτογραφίες κ. Σαλώμη Μελισσάρη.

"Τριαντάφυλλο στο στήθος" είναι ο τίτλος ενός θεατρικού έργου του Τένεσι Ουίλιαμς που παρουσιάζεται στην σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Αίγινας από το Σύλλογο  των Φίλων του Δημοτικού Θεάτρου Αίγινας. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Μπρόντγουεϊ το 1951, ενώ έγινε και κινηματογραφική ταινία το 1955 με τίτλο "Το Στιγματισμένο τριαντάφυλλο" (The Rose Tattoo) και με πρωταγωνιστές την Άννα Μανιάνι (Όσκαρ Α' γυναικείου ρόλου) και τον Μπάρτ Λάγκανστερ. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1956 από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν.

   Το έργο τοποθετείται χρονικά στη δεκαετία του '50 και διηγείται την ιστορία της Σεραφίνα ντέλλε Ρόζε, μιας Ιταλο-Αμερικανίδας χήρας στη συνοικία των Ιταλών μεταναστών στη Λουιζιάνα της Αμερικής. Απλή, αλλά γεμάτη συναισθήματα, αποτραβιέται ωστόσο οικειοθελώς από τον έξω κόσμο μετά το θάνατο του αγαπημένου της συζύγου και ορκίζεται πίστη στη μνήμη του και εγκράτεια, παρά την πληθωρικότητά της. Δουλεύει ως μοδίστρα, ενώ την ίδια συμπεριφορά και τρόπο ζωής επιβάλλει και στην κόρη της, τη δεκαπεντάχρονη Ρόζα. Ωστόσο, η Ρόζα είναι ερωτευμένη με έναν ναύτη, τον Τζακ Χάντερ, ο οποίος γνωρίζει τη μητέρα της και υπόσχεται ότι οι σκοποί του για την κόρη της είναι αγνοί.

   Τα πράγματα όμως αλλάζουν όταν στη ζωή της Σεραφίνας εμφανίζεται ένας άγνωστος άντρας, ο Αλβάρο Μαντζακαβάλλο, οδηγός φορτηγού, με το ίδιο τατουάζ, σαν του άντρα της, ένα "τριαντάφυλλο στο στήθος". Η Σεραφίνα αντιστέκεται στις επιθυμίες της σάρκας, αλλά τελικά υποκύπτει όταν μαθαίνει πως ο μακαρίτης άνδρας της την απατούσε με την Εστέλλα Χοχενγκάρντεν και συμμετέχει στη "διονυσιακή λατρεία".

Το «Τριαντάφυλλο στο στήθος»  συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ρόλους που επιδιώκει και ονειρεύεται να παίξει κάθε μεγάλη πρωταγωνίστρια ή να έχει στο ενεργητικό του ένας καταξιωμένος σκηνοθέτης.

   Το έργο αυτό καθαυτό είναι ένα από τα πιο αγαπημένα του θεατρόφιλου κοινού παγκοσμίως. Το κοινό της Αίγινας τούτο τον Απρίλη δεν απετέλεσε την εξαίρεση στον κανόνα αυτό. Υποδέχθηκε θερμά στην πρεμιέρα την παράσταση και αμείωτα γέμισε ασφυκτικά το Δημοτικό Θέατρο και στις επόμενες παραστάσεις σε σημείο πολλοί θεατές να μην καταφέρουν να παρακολουθήσουν την παράσταση στις προγραμματισμένες ημερομηνίες.

   Και δικαιολογημένα συνέβη αυτό διότι είναι από τις λίγες φορές που στην Αίγινα παρακολουθούμε μια τόσο ολοκληρωμένη παράσταση που σε εισάγει από τις πρώτες εικόνες από τις πρώτες ατάκες στην ατμόσφαιρα των έργων του συγγραφέα, στον Αμερικάνικο νότο και αφουγκράζεσαι το σπαραγμό των προσώπων, τη θέλησή τους να ζήσουν, την αγωνία τους να αγαπήσουν και να αγαπηθούν, τη δύναμη της ζωής, την υποκρισία μιας κοινωνίας που με νύχια και δόντια πρέπει να υπερασπιστεί τα «ιερά και τα όσια» τους νόμους και τους κανόνες.

  Πόσο συνταρακτική ακούγεται η φράση που πέφτει ως καταγγελτικός καταπέλτης και στο σήμερα: «Πάτερ αγαπάτε τους ενορίτες σας, αλλά δεν τους καταλαβαίνετε».

   Η ιστορία διαδραματίζεται στο σπίτι – μοδιστράδικο της Σεραφίνας και στον έξω δρόμο. Η ζέστη, η αγωνία της κεντρικής ηρωίδας να κρυφτεί πίσω από τις γρίλιες για να μη δει η γειτονιά, να μην ακούσει, να μην σχολιάσει παραπέμπει αμέσως στον Ιταλικό νότο και στα μεσογειακά ήθη, όπου τα σπίτια είναι «ανοικτά» σε όλους και όλοι ξέρουν για όλους. Ένοχα μυστικά, πάθη, έρωτες, απωθημένα , φοβίες, ανομολόγητες επιθυμίες συνθέτουν τον μαγικό κόσμο του Τένεσι Ουίλιαμς και σε αυτό το έργο του.

  Η σκηνοθέτης κ. Άννα Γεραλή  έβαλε ένα στοίχημα το οποίο κέρδισε κατά κράτος. Κατόρθωσε στην περιορισμένων δυνατοτήτων ιταλική σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Αίγινας, να δημιουργήσει ένα θαύμα έχοντας στο πλευρό της άξιους μαστόρους  της Αιγινήτικης σκηνής, παλαιούς και νέους. Κατόρθωσε να περάσει στο κοινό, ένα έργο, μια παράσταση δυόμισι ωρών που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών και μυεί και τον ανυποψίαστο και άγευστο τελευταίο θεατή στο συναρπαστικό κόσμο του Τένεσι Ουίλιαμς. Ομολογουμένως μία από τις καλύτερες σκηνοθετικές εργασίες  της αν ίσως η καλύτερη μέχρι τώρα. Η πολύμηνη και εξαντλητική προετοιμασία καρποφόρησε και το αποτέλεσμα φάνηκε ακόμα και στην τελευταία βελονιά. Ένα κέντημα χαρακτήρων. Μια παράσταση γεμάτη εσωτερικούς κραδασμούς, καταγγελτικές σιωπές, ηχηρές παύσεις, βλέμματα που αιχμαλωτίζουν ή απογειώνουν ανάλογα, ακρίβεια κινήσεων  και μετρημένων εκφράσεων που υπηρετούν την σκηνική οικονομία.

   Η επιτυχία της παράστασης οφείλεται ασφαλώς και στη σωστή διανομή των ρόλων από τον τελευταίο μέχρι τον πρώτο.   Με  πολύ χαρά είδαμε καινούργια πρόσωπα να εμφανίζονται και να δοκιμάζονται αποσπώντας τον έπαινο και το χειροκρότημα. Το πέρασμα των μικρών παιδιών πολύ γοητευτικό στην αρχή της παράστασης και μετέπειτα. Υποδειγματικοί και ακριβείς στους ρόλους τους οι: Κ.Λεονταρίτη, Λία Σήμαν, Β. Τρίμη, Μ.Σαχτούρη, Ελ. Μακαρατζή, Αρχ. Γεωργοπούλου προσθέτουν ευεργετικά με  το παίξιμό τους στην παράσταση και χτίζουν σκηνή με σκηνή το οικοδόμημα  του Τ.Ουίλιαμς.

 Μετρημένος, συνετός αν και γεμάτος ενθουσιασμό και πάθος ο ναύτης του κ. Β. Μακρίδη απέναντι σε ένα ζουμερό και φρέσκο θηλυκό  της δ.Πέρσας Λαλιώτη,  που ασφυκτιά κάτω από  τον έλεγχο της Σεραφίνας και της γειτονιάς. Στους δύο ρόλους του γιατρού και του πραματευτή ο κ. Ν.Νικολάου αποδεικνύει πόσο καλός μάστορας είναι και πόσο σίγουρος μπορεί να αισθάνεται κάθε σκηνοθέτης όταν τον έχει μαζί του. Ο κ. Πασχάλης Μελισσάρης με χιλιόμετρα πάνω στη σκηνή, πλάθει έναν καθολικό ιερέα γεμάτο αγάπη συμπόνια αλλά και προσήλωση στους νόμους και τα ήθη της Καθολικής Εκκλησίας. Η συμβουλευτική παρουσία  του καθοριστική στην εξέλιξη του μύθου. Ο σωματότυπος, το πρόσωπο η εκφορά  του λόγου αλλά και η σκηνική εμπειρία του κ. Λ. Βατικιώτη απογειώνουν τον Αλβάρο φθάνοντας στο σημείο να σκεφθείς πως ο Μαντζακαβάλλο βρήκε στο πρόσωπο του κ. Βατικιώτη την ιδανική ενσάρκωσή του.

   Αφήσαμε για το τέλος το σκηνικό άθλο που επιχειρεί η κ. Στέλλα Πάσχα. Καθοδηγημένη άριστα από τη σκηνοθέτη της, η κ. Πάσχα κεντά επί δυόμιση  ώρες το ρόλο της Σεραφίνας μη αφήνοντας στιγμή - σκηνή όπου ο θεατής να μην παίρνει το μέρος της, να μην τη συμπονά και να αγωνιά μαζί της, να μην καρδιοκτυπά και να μην επιθυμεί το δώρο της ζωής. Υπάρχουν στιγμές που έχεις την εντύπωση ότι η Σεραφίνα και οι θεατές κρατούν μαζί τη βεντάλια ή τις καρφίτσες της τέχνης της ή κρυφοκοιτάζουν πίσω από τις γρίλιες.  

   Το «Τριαντάφυλλο στο στήθος»  γεμάτο από σκηνική ευωχία περιμένει να μεθύσει με τα αρώματά του τους τελευταίους θεατές  αυτό το Σαββατοκύριακο.

   Η παράσταση ξεκινά  στις 20.30 μ.μ. Εισιτήριο 5 Ευρώ.

Η παράσταση ανέβηκε σε απόδοση στα ελληνικά από τον Μάριο Πλωρίτη.

Σε σκηνοθεσία, σκηνικά  και κοστούμια από την κ. Άννα Γεραλή.

Μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη.

Φωτισμοί Συράκου Δάναλη.

Με βοηθό σκηνοθέτη τη Λίλιαν Λαλιώτη.

 Ήχους του Johannes Schmelzer – Ziringer.

Χειρισμοί φωτισμών της κ. Χριστίνας Καραγιάννη και

φωτογραφίες  του Ευάγγελου Σύρου.

Παίζουν κατά σειρά εμφανίσεως:

Αθανάσιος Κόκκαλης, Νικόλαος Κόκκαλης, Μελίνα Χαρτότσι, Στέλλα Πάσχα, Πέρσα Λαλιώτη, Καλλιόπη Λεονταρίτη, Λία Σήμαν, Βενετία Τρίμη, Μπίλη Σαχτούρη, Ελένη Μακαρατζή, Πασχάλης Μελλισάρης, Νίκος Νικολάου, Αρχοντούλα Γεωργοπούλου, Βαγγέλης Μακρίδης, Λευτέρης Βατικιώτης.

Το έργο και η προσωπική ζωή του συγγραφέα

Ο Τ'ένεσι Ουίλιαμς  έγραψε το έργο αυτό κατά τη διάρκεια της πολύχρονης σχέσης του με τον Ιταλό  μετανάστη Φρανκ Μέρλο κι είναι το μόνο του έργο με ευτυχή κατάληξη. Το έργο περιέχει πολλές προσωπικές νύξεις: ο Μέρλο ήταν οδηγός φορτηγού πριν εγκατασταθεί στο σπίτι του συγγραφέα, ενώ ακόμα υπάρχει κι η αφιέρωση «Στον Φρανκ, σε ανταπόδοση για τη Σικελία».

Ο Τόμας Λάνιερ -όπως ήταν το πραγματικό του όνομα- γεννήθηκε το 1911 στο Κολόμπους του Μισισιπή. Σπούδασε στο Μισούρι, στο Σαιν Λιούις και στην Αϊόβα. Την περίοδο της φοιτητικής του ζωής γράφει και το πρώτο του θεατρικό έργο, "Κάιρο! Σαγκάη! Βομβάη!" Ακολούθησαν: "Τα αμερικάνικα μπλουζ", "Το μεγάλο αντίο", "Η Μάχη αγγέλων" και το έργο - σταθμός, "Ο επισκέπτης", που παίχτηκε στο Σικάγο και στη Νέα Υόρκη με μεγάλη επιτυχία και το οποίο απέσπασε το Βραβείο Κριτικών της Νέας Υόρκης. Αναγνωρισμένος συγγραφέας πια, ο Ουίλιαμς συνεχίζει με αμείωτο ρυθμό να γράφει και οι επιτυχίες έρχονται η μία μετά την άλλη. Από το 1947 έως το 1961 γράφει έργα που έμελλε να γίνουν μεγάλες επιτυχίες και να παίζονται μέχρι σήμερα, με την ίδια απήχηση στο κοινό: "Καλοκαίρι και καταχνιά", "Λεωφορείον ο Πόθος", "Τριαντάφυλλο στο στήθος", "Λυσσασμένη γάτα", "Ο Ορφέας στον Άδη", "Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι", "Γλυκό πουλί της νιότης", "Η νύχτα της Ιγκουάνα". Τα έργα του αμερικανού συγγραφέα χαρακτηρίζονται από απαισιοδοξία και όλα έχουν ως θέμα τους την αποτυχία και στο τέλος την καταστροφή των πρωταγωνιστών. Από το 1962 όμως και μετά τα πράγματα γίνονται δύσκολα γιά το διάσημο συγγραφέα. Τα έργα που γράφει σημειώνουν αποτυχία και καταφεύγει στο αλκοόλ και στα ναρκωτικά. Πέθανε το 1983 μόνος, μέσα σ’ ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Νέα Υόρκη. Άλλα έργα του είναι: "Γυάλινος κόσμος", "Περίοδος προσαρμογής", "Προς κατεδάφισην", καθώς και τα μυθιστορήματα: "Η ρωμαϊκή άνοιξη της κυρίας Στόουν", "Ανδρόγυνε, αγάπη μου", "Αναμνήσεις", κ.ά. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο ενώ έχει τιμηθεί τέσσερις φορές με το Βραβείο Κριτικών της Νέας Υόρκης και δύο φορές με το Βραβείο Πούλιτζερ. Στην Ελλάδα το έργο του Τενεσή Ουίλιαμς είναι ιδιαίτερα αγαπητό και πολλά από τα έργα του έχουν ανεβεί στην ελληνική σκηνή.

Ο Τένεσι Ουίλιαμς γεννήθηκε το 1911 στο Κολόμπους του Μισισιπί . Η μητέρα του καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, ενώ ο πατέρας του δούλευε ως πλασιέ για μια εταιρεία παπουτσιών. Σε ηλικία 5 ετών, του διαγνώστηκε παράλυση των κάτω άκρων, ασθένεια που τον καθήλωσε για τα επόμενα δυο χρόνια. Ανήμπορος να κάνει οτιδήποτε, η μητέρα του τον ενθάρρυνε να φαντάζεται και να γράφει ιστορίες.

Η οικογένεια του Ουίλιαμς

Σε πολλά από τα έργα του ο Ουίλιαμς εμπνεύστηκε από την ίδια την οικογένειά του για την ανάπτυξη των πρωταγωνιστικών του χαρακτήρων.

Ο πατέρας του Ουίλιαμς υιοθετούσε όλο και πιο βάναυση συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά του με το πέρασμα των χρόνων. Συχνά ευνοούσε τον αδερφό του Τένεσι, ίσως λόγω και της ασθένειας και της αδύναμης γενικότερα φύσης του ίδιου στα παιδικά του χρόνια. Η μητέρα του είχε βλέψεις ως εκλεπτυσμένη κυρία της υψηλής κοινωνίας του Νότου, δημιουργούσε μια ασφυκτική ατμόσφαιρα, ενώ πιθανότατα είχε νευρική διαταραχή.

Ο Ουίλιαμς ήταν πολύ κοντά με την αδερφή του, τη Ρόουζ, η ζωή της οποίας τον επηρέασε ίσως περισσότερο από κάθε άλλο. Σε νεαρή ηλικία, έμαθε ότι πάσχει από σχιζοφρένεια και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής της σε ψυχιατρικές κλινικές. Σε μια προσπάθεια καταπολέμησης της ασθένειάς της, οι γονείς του Ουίλιαμς ενέκριναν τη λοβοτομή στη Ρόουζ το 1937 στην Ουάσινγκτον  Δυστυχώς, τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα και η Ρόουζ σακατεύτηκε για το υπόλοιπο της ζωής της.

Ο Τένεσι υπέστη ισχυρό σοκ από το γεγονός αυτό και δε συγχώρησε ποτέ τους γονείς του. Η ασθένεια της αδερφής του συνέβαλε ίσως στην εξάρτησή του από το αλκοόλ, ωστόσο πιθανώς να υπήρχε γενετική προδιάθεση, καθώς και ο ίδιος υπέφερε από κατάθλιψη.

Σχετικά με το έργο του

Ο Τένεσι Ουίλιαμς είχε επιρροές από τον Άντον Τσέχωφ, τον Αύγουστο Στρίνμπεργκ και άλλους συγγραφείς. Συνήθης φυσιογνωμία στα έργα του είναι η ηρωίδα στα όρια της παράνοιας, με καθαρές επιρροές από τη ζωή της αδερφής του, Ρόουζ. Από την αδερφή του και τη μητέρα του φαίνεται ότι εμπνέεται για τους γυναικείους χαρακτήρες (Laura, Amanda) στο "Γυάλινο κόσμο", ενώ ο χαρακτήρας της Μπλανς Ντυμπουά στο "Λεωφορείο ο πόθος " φαίνεται βασίστηκε στη Ρόουζ, αλλά και στον ίδιο, καθώς την περίοδο που έγραφε το έργο, πίστευε ότι θα πεθάνει κι ότι θα αποτελούσε το κύκνειο άσμα του. Στη "Λυσσασμένη γάτα" διακρίνονται στοιχεία από τη ζωή του Ουίλιαμς, όπως η ομοφυλοφιλία, ο αλκοολισμός και οι ψυχικές διαταραχές.