Η Ι. Μονή της Χρυσολεόντισσας στην Επανάσταση του '21

Γνωστές και άγνωστες σελίδες  της  τοπικής  ιστορίας έρχονται στο φως με  τη μελέτη  των ιστορικών πηγών και εγγράφων  που ανέδειξε μοναδικά με επίμονη και σχολαστική εργασία η αξεπέραστη ιστορικός Γωγώ Κουλικούρδη. Έχοντας  τη ευκαιρία να επισκέπτεται  τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, έφερε  στο φως πολλές  πληροφορίες για το ρόλο που διεδραμάτισαν στην Αίγινα φωτισμένοι άνθρωποι ταγμένοι στην υπόθεση  της απελευθέρωσης  του Γένους. 

Σημαντικό ρόλο  στις προεπαναστατικές κινήσεις έπαιξε στο νησί η Ιερά Μονή της Παναγίας  της  Χρυσολεόντισσας και ο ηγούμενος  της  αρχιμανδρίτης Κύριλλος Λαμπαδάριος ο οποίος ήταν μυημένος  στη Φιλική Εταιρεία και στη συνέχεια μύησε πολλούς Αιγινήτες αγωνιστές.

Από τα βιβλία της Γωγώς Κουλικούρδη σταχυολογούμε  τα παρακάτω στοιχεία. Στο σημείο αυτό θα πρέπει  να τονίσουμε ότι όσα ακολουθούν είναι ενδεικτικά  των γεγονότων, χάρη συντομίας. Αν θελήσει κάποιος να ανατρέξει  στα βιβλία  της Γ. Κουλικούρδη θα  αντλήσει πλούσιο υλικό.

. Οι ιδέες  της Φιλικής Εταιρείας φτάνουν και στην Αίγινα. Το μοναστήρι της Παναγίας  της Χρυσολεόντισσας, η Μονή της Αιγίνης όπως αναφερόταν στα χρόνια της Επαναστάσεως, η «Μονή της Παναγίας του Αγίου Λεοντίου» όπως  αναφέρεται σε  έγγραφα παλαιότερων εποχών, υπήρξε σπουδαίο κέντρο υλικού και πνευματικού  ανεφοδιασμού. Κατά την τοπική παράδοση, στην εκκλησία των Ταξιαρχών της Παχείας Ράχης ορκίστηκαν οι  Φιλικοί. Και  όταν ήρθε  ή ώρα, εδώ υψώθηκε  η σημαία της επανάστασης. Τη σημαία   ευλόγησε  ο ηγούμενος  του μοναστηριού  της Παναγίας, αρχιμανδρίτης Κύριλλος Λαμπαδάριος που ήταν και αυτός  Φιλικός. Σύμφωνα πάντα με έγγραφα της εποχής, η Αίγινα πριν από τα τέλη Μαρτίου του 1821 συγκαταλέγεται ανάμεσα στις επαναστατημένες περιοχές. Στην  προετοιμασία των Αιγινητών για την επανάσταση μεγάλο ρόλο έπαιξαν και οι πρόκριτοι του νησιού Σπύρος Μάρκελος και Γεώργιος Λογιωτατίδης. Σύμφωνα πάντα με τις πηγές, τα έγγραφα και τα αρχεία που φέρνει στο φως  η ιστορικός Γωγώ Κουλικούρδη, οι ιδέες της Φιλικής Εταιρείας καταφθάνουν στην Αίγινα μέσω του μοναστηριού της Φανερωμένης στη Σαλαμίνα, όταν μερικοί μοναχοί της μονής εγκαταλείπουν τη Σαλαμίνα και έρχονται στην Αίγινα και εγκαταβιώνουν στη Ι.Μ. Χρυσολεόντισσας. Ο ηγούμενος του μοναστηριού των Μεγάρων και της Φανερωμένης Σαλαμίνος, μετέπειτα ιερομόναχος Γρηγόριος, μύησε στη Φιλική Εταιρεία τον Σπύρο Αντων. Μάρκελλο. Μυημένοι επίσης ήταν οι Περδικιώτες Αναστάσιος Μούρτζης και Μιχαήλ  Οικονόμος Μούρτζης, αδελφοί του οπλαρχηγού της Πέρδικας Κυριάκου Μούρτζη. Επίσης στην Αίγινα μυημένοι ήταν οι οικογένειες Μοίρα και Λογιωτατίδη.

     Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε ότι, κατά τη δεύτερη περίοδο τουρκικής σκλαβιάς της Αίγινας από το 1718 ως το 1821, το Μοναστήρι της Παναγίας ήταν ένα από τα κέντρα  οργάνωσης της  επανάστασης των Αιγινητών κατά  των κατακτητών. Και  δεν ήταν μόνο το μοναστήρι  που πρωτοστατούσε σε αυτή τη μυστική προετοιμασία. Ήταν  σύσσωμη  η τοπική Εκκλησία με επικεφαλής τον επίσκοπο Αιγίνης Γεράσιμο Ράλλη, ο οποίος τόσο φλεγόταν από την ιδέα  του ξεσηκωμού, που έφτασε στο σημείο το 1821 να μεταβεί στην Ύδρα και να ξεσηκώσει τα ναυτικά πληρώματα των καραβοκύρηδων, να ευλογήσει τους πολεμιστές και τα όπλα των Υδραίων, να εμψυχώσει το λαό, να ριχτεί και αυτός στον αγώνα για την απελευθέρωση, συμπαρασύροντας  έτσι και τους διστακτικούς έως εκείνη τη στιγμή καραβοκύρηδες.

Παλαιές  φωτογραφίες  της Ι. Μονής από το αρχείο  του κ.Νεκτάριου Κουκούλη