Τάματα ζωής

   Ο Σύλλογος των  «Φίλων  της Αίγινας» επανέρχεται στον Πύργο Μαρκέλου στο κέντρο της πόλης της Αίγινας με μια ιδιαίτερη έκθεση που είχε παρουσιάσει πέρσι για λίγες μέρες. Τίτλος της έκθεσης   «Το τάμα στη λατρεία και την τέχνη». Στην έκθεση παρουσιάζονται τάματα τα οποία πέραν του ιδιαίτερου συμβολισμού τους, αποτελούν έργα τέχνης, αφού η λεπτομερής αναπαράσταση προσώπων και αντικειμένων ξεφεύγει από τα όρια της έκφρασης αισθημάτων ευγνωμοσύνης.Τα τάματα όμως αυτά είναι και αντικείμενα λατρείας, προσφοράς και ελπίδας. Συνυφασμένα άρρηκτα μ ετη θρησκευτική ζωή των ανθρώπων. Δείγματα ευσέβειας, αγάπης και προσμονής της άνωθεν βοήθειας και λύτρωσης.

Η  έκθεση θα είναι ανοικτή καθημερινά 11-13:30 το πρωί και 18:30-21:30 το απόγευμα.

 

Τα τάματα είναι μια πανάρχαια συνήθεια των πιστών όλου του κόσμου και όλων των εποχών που έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Ο Χριστιανός προβαίνει σ’ αυτήν την ενέργεια, με την ίδια λογική που κάποιος προσφέρει ένα δώρο στο άτομο εκείνο, που τον εξυπηρέτησε σε μια σημαντική δουλειά. Πρόκειται για ένα παμπάλαιο έθιμο. Στους αρχαίους Έλληνες υπήρχε η συνήθεια οι πιστοί να προσφέρουν αφιερώματα στους θεούς τους, τα οποία μπορεί να ήταν ευτελούς αξίας, π.χ., ζώα, ή και πολύτιμα αντικείμενα. Από εκείνα τα χρόνια συνήθιζαν να εναποθέτουν στα ιερά τους και στα αγάλματά τους ομοιώματα πασχόντων μελών, κάτι που το συναντάμε και στις μέρες μας. Στη μάχη του Μαραθώνα, οι Αθηναίοι είχαν «τάξει» στη θεά Άρτεμη να της θυσιάσουν τόσες κατσίκες όσοι οι εχθροί που θα σκότωναν! Επειδή μάλιστα σκότωσαν πάρα πολλούς κι αδυνατούσαν να εκπληρώσουν αυτή τους την υποχρέωση, μετέτρεψαν το τάξιμο σε 500 ζώα κάθε χρόνο. Ας σημειώσουμε πως το φαινόμενο της θυσίας ως αφιέρωμα στο Θεό, απαντάται και στους Ρωμαϊκούς χρόνους. Αναθήματα υλικά αλλά και πνευματικά, αναφέρονται και στην Παλαιά Διαθήκη. Ο Ιακώβ, φεύγοντας από τη Μεσοποταμία, υποσχέθηκε στο Θεό την ίδρυση ιερού χώρου προσευχής. Η Άννα, υποσχέθηκε να αφιερώσει στην υπηρεσία του Θεού το παιδί της, αν κατάφερνε να αποκτήσει. Όλα αυτά που συνήθως «τάζουν» οι πιστοί και τα αφιερώνουν σε ιερά της Εκκλησίας μας πρόσωπα ονομάζονται «αναθήματα». Η λέξη προέρχεται από το ρήμα «ανατίθημι» που σημαίνει αναθέτω, εμπιστεύομαι-αφιερώνω.
     Η πλειοψηφία των ελασμάτινων αφιερωμάτων αφορούσε στο πάσχον ανθρώπινο σώμα γι’ αυτό και τα τάματα αυτής της κατηγορίας μας είναι εν γένει γνωστά ως «ασημόπαιδα», «(αν)θρωπάρια» ή «σώματα».
   Γνήσια προϊόντα της λαϊκής αργυροχοΐας, ακτινοβολούν μέσα από την πρωτογενή τους θρησκευτικότητα μια πηγαία εκφραστική δύναμη. Χιλιάδες ανώνυμα «σώματα», αναρτημένα, προσηλωμένα ή επικολλημένα με μελισσοκέρι στις θαυματουργές εικόνες, λειτουργούν -συνειδητά ή μη- ως εικόνες παραμυθίας και υπέρβασης του εφήμερου. «Σώματα» άχρονα, απαθή και άφυλα πάνω στο ευγενές και απαστράπτον μέταλλο, γίνονται κάτοπτρα μιας προπτωτικής αφθαρσίας, και απτές μαρτυρίες της δια της θείας βούλησης νίκης επί της χοϊκής φύσης του ανθρώπου.
    Στο πλαίσιο πεποιθήσεων που συχνά συγχέουν θρησκεία και μαγεία, η επαφή της εικόνας του θεραπευμένου πιστού με την εικόνα του αγίου αποτελεί την αέναη εγγύηση μιας μεταφυσικής προστασίας. Όχι άδικα λοιπόν τα τάματα θεωρήθηκαν από τους Πατέρες της Εκκλησίας απομεινάρια μιας πρακτικής που ακροβατεί στα όρια παγανισμού και χριστιανισμού. Ωστόσο, καμιά συνοδική ή άλλη απαγόρευση δεν στάθηκε δυνατόν να εκριζώσει από τη λαϊκή ψυχή τη ανάγκη να αναζητά με κάθε μέσο μια μεταφυσική αρωγή στη φυσική νομοτέλεια της φθοράς.

 Από  το ιστολόγιο «Παρατηρητής»