Δημοσιεύουμε μικρό απόσπασμα από την εργασία των Φοιτητών της Αρχιτεκτονικής Σχολής Βόλου Ιακωβάκη Αλέξανδρου, Μπεκερτζή Ιωάννη και του Αιγινήτη Αναστάση Παπαδάκη, με θέμα: " Πολεοδομική εξέλιξη της πόλης της Αίγινας".
"Τις δεκαετίες 1970 και 1980 η
πόλη αρχίζει να αναπτύσσεται εις βάρος των περιφερειακών της οικισμών
(χαρακτηρισμένων πριν το 1923): Παλαιός Πύργος, Πλακάκια, Λιβάδι, Παγώνι, Αγία
Παρασκευή, Βραχεία, Περιβόλα, Αγία Ειρήνη, Αγία Φανερωμένη, Άγιος Φώτιος, Κάμπος-Μύλοι,
Μέριστος, Όμορφη Εκκλησία, Χαλικάκι. Το ΦΕΚ 539Δ 31-8-89 ουσιαστικά επιτρέπει
την παραπάνω εξέλιξη αφού τροποποιεί τους όρους και τους περιορισμούς δόμησης
σε εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχές. Το συγκεκριμένο ΦΕΚ ορίζει
τέσσερεις ζώνες: Ζώνη Α) Ορίζονται οι περιοχές των αρχαιολογικών χώρων
(Κολώνα), Ζώνη Β) Ορίζεται η περιοχή που περιβάλλει τον αρχαιολογικό χώρο, όπου
επιτρέπονται οι χρήσεις αθλητικών εγκαταστάσεων, ελεύθερων κοινοχρήστων χώρων,
χώρων αναψυχής και γεωργικών αποθηκών. Ζώνη Γ) Ορίζεται η περιοχή από τον
παραλιακό δρόμο έως τη θάλασσα. Στην ζώνη αυτή απαιτείται η έγκριση της
εφορείας ενάλιων αρχαιοτήτων με οποιοδήποτε έργο ή παραγωγική δραστηριότητα,
και Ζώνη Δ) Ορίζεται από τις υπόλοιπες περιοχές, όπου επιτρέπονται χρήσεις
κατοικίας, γεωργικών αποθηκών, υδατοδεξαμενών, αντλιοστασίων, αθλητικών
εγκαταστάσεων, θρησκευτικών χώρων, κτιρίων κοινής ωφέλειας και καταστημάτων
ειδών καθημερινής χρήσης.
Τη δεκαετία του 1990
ορίζονται ως διατηρητέα του ΥΠΕΧΩΔΕ σχεδόν το σύνολο των κτιρίων που βρίσκονται
στην παραλιακή οδό (ΦΕΚ 1007Δ/92). Με το ΦΕΚ 974Δ/ 20-5-1994 γίνεται μια
προσπάθεια επαναπροσδιορισμού του χωροταξικού συστήματος της πόλης με τη
δημιουργία τεσσάρων πολεοδομικών ενοτήτων αμιγούς κατοικίας σε αραιοδομημένες
και αδόμητες περιοχές βόρεια και ανατολικά αυτής. Στο κέντρο της πόλης που
ορίζεται από την παραλιακή οδό, την οδό Αιγινίτου, Χρήστου Λαδά, Αφαίας,
Αιακού, Ηρειώτη απαγορεύονται υπεραγορές και τα πολυκαταστήματα, ενώ
επιτρέπονται ξενώνες και ξενοδοχεία μόνο στα διατηρητέα κτίρια και στα
παραδοσιακά. Λειτουργίες μεταποίησης, συνεργεία αυτοκινήτων, υπεραγορές,
πολυκαταστήματα κλπ συγκεντρώνονται κατά μήκος των κεντρικών οδικών αρτηριών
Φανερωμένης, Αίγινας-Κυψέλης και Αίγινας-Ασώματων-Αγίας Μαρίνας (ΖΟΕ ΦΕΚ
1530Δ/93). Τα Πευκάκια, η πλατεία Εθνεγερσίας, η Παναγίτσα, η Μητρόπολη και οι
πρώην φυλακές καθορίζονται ως περιοχές ελεύθερων χώρων-αστικού πρασίνου. Το
Κυβερνείο, ο Πύργος του Μαρκέλλου και το παλιό εργοστάσιο της Ηλεκτρικής
Εταιρίας ενοποιούνται με δίκτυο πεζόδρομων και διαμορφώνονται ως χώροι
πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το παραπάνω μέτρο
αποτελεί μια προσπάθεια επαναδημιουργίας του παλαιού κέντρου της πόλης το οποίο
ήταν ο ελεύθερος χώρος (Χωράφα) μεταξύ της μητρόπολης, του πύργου του Μάρκελλου
και του κυβερνείου. Τέλος, το νέο εμπορικό λιμάνι χωροθετείται στη περιοχή
Λεόντη και όχι στη Βαγία, όπως είχε προταθεί στη μελέτη του 1972.
Το 2009
ο αντιδήμαρχος κ. Ιωάννης Παπαδόπουλος απέστειλε γραπτή εισήγηση στον Οργανισμό
της Αθήνας για τη Σύνταξη Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου με σκοπό την αναβάθμιση
των υποβαθμισμένων περιοχών του νησιού, τη χωροθέτηση ζωνών παραγωγικών
δραστηριοτήτων, την ανασυγκρότηση του σχεδίου της πόλης της Αίγινας και την
οργάνωση των εκτός σχεδίου περιοχών με καθορισμό ζωνών ειδικής προστασίας και
περιοχών για τις οποίες απαιτείται ο έλεγχος της οικιστικής εξάπλωσης ΖΟΕ. Ο
Οργανισμός της Αθήνας για τη Σύνταξη Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου λαμβάνοντας υπόψιν
το ΦΕΚ 285/Δ 2004, σύμφωνα με το οποίο υπολογίζεται η μεγίστη χωρητικότητα
(πληθυσμός κορεσμού) κάθε οικισμού, έρχεται στο συμπέρασμα ότι στην πόλη της
Αίγινας υπάρχει έλλειμμα γης που αντιστοιχεί σε περίπου 1600 άτομα για το 2001,
2000 άτομα για το 2011 και υπολογίζεται 2400 άτομα για το 2021. Τα παραπάνω δεν
υπολογίζονταν στο ΦΕΚ 974Δ/20-5-1994. Γενικός στόχος είναι η αξιοποίηση του
υπάρχοντος αποθέματος, δηλαδή των ήδη οριοθετημένων εκτάσεων καθώς και των νέων
οικιστικών υποδοχέων που προτείνεται να δημιουργηθούν (περιοχές κατηργημένων
οικισμών αφού πραγματοποιηθεί η οριοθέτηση τους. Μελετώντας την υπάρχουσα
κατάσταση, ανέπτυξε τρία σενάρια. Α) Σενάριο Τάσεων: Η άναρχη διασπορά
κτισμάτων και η υποβάθμιση του τοπίου στην παραλιακή ζώνη και στην αμέσως εσωτερική
ορεινή ζώνη. Ακόμα και η δημιουργία νέου λιμανιού στο Λεόντη δεν θα έχει τα
αναμενόμενα αποτελέσματα δίχως έναν ευρύτερο προγραμματισμό. Β) Σενάριο ήπιας
παρέμβασης: Ενίσχυση των παραδοσιακών καλλιεργειών, προώθηση άλλων μορφών
βιολογικών καλλιεργειών, ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού τόσο στην
παραλιακή όσο και στην ορεινή ζώνη. Τέλος, τον καθορισμό χρήσεων γης στο
εξωαστικό χώρο για παραθεριστικές κατοικίες. Γ) Έντονα παρεμβατικό σενάριο: Οι
περιοχές των κατηργημένων οικισμών να καθοριστούν ως ΠΕΡΠΟ (Περιοχές Ειδικά
Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης). Πολεοδόμηση όλων των οικισμών και κατάργηση των
εκτός σχεδίου δόμησης. Με κριτήριο τη δυνατότητα υλοποίησης σε συνάρτηση με τα
πλεονεκτήματα, το επικρατέστερο σενάριο είναι αυτό της ήπιας παρέμβασης (Β). Η
μελέτη του Οργανισμού της Αθήνας για τη Σύνταξη Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου
δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Συμπέρασμα
Μελετώντας την πολεοδομική εξέλιξη της πόλης της Αίγινας, παρατηρούμε ότι δεν
αναπτύσσεται αυτόνομα, αλλά σε συνάρτηση με τους υπόλοιπους οικισμούς του
νησιού. Η πόλη έχει καλύψει ολόκληρο το βόρειο και δυτικό τμήμα. Τις τελευταίες
δεκαετίες, η Αίγινα μετατρέπεται σε <<προάστιο>> της Αθήνας με όλα
τα θετικά και αρνητικά που αυτό συνεπάγεται".