Μάης με τα λούλουδα κι Ιούνης με τα μήλα.

              

                     «Καλώς τονε το Μάη, το χρυσομάη…»

   Τα του Μαΐου έθιμα και παροιμίες όπως μας τα παραδίδει η κ. Λίνα Μπόγρη - Πετρίτου στο βιβλίο της "Τα  λέμε και στην Αίγινα"

Μάιος, ο πέμπτος μήνας του χρόνου, και στο Ιουλιανό και στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Έχει 31 ημέρες. Παλιότερα είχε την τρίτη θέση, στο χρόνο, όταν το ημερολόγιο άρχιζε με τον μήνα Μάρτιο.

Ονομάστηκε έτσι από τη ρωμαϊκή θεότητα Μάγια. Το όνομά της προέρχεται από την ελληνική λέξη Μαία (σημαίνει τροφός και μητέρα), τη μητέρα του Ερμή, που ήταν η προσωποποίηση της γόνιμης Μάνας-Γης.

Στην αρχαιότητα ήταν αφιερωμένος στη θεά της Γεωργίας, τη Δήμητρα, και την κόρη της Περσεφόνη, που αυτόν το μήνα άφηνε τον Άδη και ανέβαινε στη γη.

Η πρώτη μέρα του, η Πρωτομαγιά, συμβολίζει τη νίκη της Άνοιξης πάνω στο Χειμώνα και έχει χαρακτηρισθεί ημέρα αργίας- απεργίας, ως εργατική γιορτή και ημέρα μνήμης κοινωνικών αγώνων.

Το Πρωτομαγιάτικο στεφάνι, έθιμο που ακόμα αντιστέκεται, στολίζει τις πόρτες των σπιτιών. Φτιαγμένο από πολύχρωμα λουλούδια, μένει εκεί μέχρι το βράδυ της γιορτής  τ’ Αγιαννιού του Ριζικάρη (24 Ιουνίου), που το καίνε στις φωτιές του Κλήδονα. Πάνω στο στεφάνι εκτός από τα λουλούδια βάζουν ένα σκόρδο για το κακό μάτι, αγκάθι για τους εχθρούς, στάχυ για την ευφορία της γης, ελιά για την ευτυχία.

Και πριν να το κρεμάσουν, το βρέχουν με λίγο νερό και ραντίζουν με τις σταγόνες του στεφανιού, μέσα το σπίτι, λέγοντας:

-Έξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα Μάης και γιορτή.

Η συνήχηση  των λέξεων μάγια, μαγεία και Μάης ήταν η αφορμή για τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις του λαού μας:

-Μάη μήνα μη φυτέψεις, Μάη μη στεφανωθείς,

  Μάη μήνα μη δουλέψεις, Μάη μη ταξιδευτείς.

-Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά αποδίδει.

-Μη σ’ εύρει η κακιά ώρα του Μάη.

-Σαν έμπει ο Μάης Κυριακή, χαρά στον κόσμο κι όπου ζει,

 σαν έμπει ο Μάης Σάββατο, δέξου καημό και θάνατο.

-Μάη δέντρο μη φυτέψεις, και παιδί να μη παντρέψεις.

-Θε μου, δώσ’ μου την υγειά μου κι ας φορώ το Μάη γούνα.

-Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δεν φοβάμαι

εκτός κι αν με μαγέψουνε στην κλίνη που κοιμάμαι.

Οι μέρες του είναι μεγάλες και οι αγροτικές δουλειές «αυγατίζουν»:

-Το Μάη βάλε εργάτες κι ας είναι ακαμάτες.

-Μάης  πενταδείλινος και πάντα δείλι θέλει.

-Που δε χορτάσει το Μάη τη δουλειά, έχει κατάρα στην κοιλιά.                                                             

Οι απότομες αλλαγές του καιρού είναι πολλές φορές απρόβλεπτες,

και δημιουργούν προβλήματα, στις αγροτικές καλλιέργειες,

στα ταξίδια…H θάλασσα κάνει ξαφνικές και μεγάλες φουρτούνες.

-Του καλού του καπετάνιου η γυναίκα, το Μάη μήνα χήρεψε.

-Όταν έπρεπε δεν έβρεχε, κι ο Μάης χαλαζώνει.

-Τον Απρίλη και  το Μάη κατά τόπους τα νερά.

-Σαν έπρεπε δεν έβρεχε, το Μάη εχαμοβρόντα.

-Ο Μάης έχει τ’ όνομα, κι ο θεριστής την πείνα (η νέα σοδειά που έδειχνε από το Μάη ότι θα πάει καλά, φτάνει ο θεριστής κι ακόμα δεν έχει γίνει).

-Μη βγάλεις ποτέ το ρούχο σου, πριν έβγει ο Μάης μήνας.

-Στο κακορίζικο χωριό, το Μάη ρίχνει το νερό, ή

 στον καταραμένο τόπο το Μάη μήνα βρέχει.

-Όταν πρέπει δεν βροντά, και το Μάη  δροσολογά.

-Ο Μάης φτιάχνει τα σπαρτά, κι ο Μάης τα χαλάει.

-Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια.

-Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα.

-Το Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε. (επειδή υπάρχουν πολλές αγροτικές εργασίες που περιμένουν).

-Μάης άβρεχος, μούστος άμετρος.

-Μη βγάλεις μήτε μπάλωμα, πριν έβγει ο Μάης μήνας.

Παρ’ όλα αυτά οι ομορφιές του είναι πολλές:

-Ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα λουλούδια.

-Μάης με τα λούλουδα κι Ιούνης με τα μήλα.

-Να ’μουν το Μάη μπιστικός, τον Αύγουστο δραγάτης.

-Κάτσε γέρο κι ανήμενε να φας το Μάη χορτάρι.

-Όπου σπείρει ή δε σπείρει, το Μάη μετανοεί (τότε κάποιος καταλαβαίνει αν έκανε καλά που καλλιέργησε τη γη ή όχι).

-Όποιος φυλάει τον Αύγουστο, το Μάη θερίζει μόνος.

-Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλάει στάρι (κρίνεις ανάλογα με τον καιρό από πριν τη σοδειά, και καθορίζεις την τιμή).

Για τη λαϊκή μούσα, όλη  η φύση γιορτάζει:

-Το Μάη λαλούν οι πέρδικες, το Μάη λαλούν τ’ αηδόνια,

 το Μάη κατεβαίνουνε στις βρύσες τα τρυγόνια.

-Να ’μουν το Μάη γάϊδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, 

  όλο το χρόνο κόκορας, και γάτος το Γενάρη.

Και έμμετρα σε προειδοποιεί:           

-Το Μάη βόδι μη ρεχτείς, και τη Λαμπρή γυναίκα,

 κι αν είναι κι εκατό χρονώ, θαρρείς πως είναι δέκα, (τρώνε περισσότερο και φαίνονται γερά, και η γυναίκα στολίζεται τη Λαμπρή και μπορεί να ξεγελαστείς εύκολα πως είναι όμορφη, επειδή είναι καλοντυμένη).

Οι δουλειές αυξάνουν:

-Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς (τον Απρίλη οι γεωργοί έχουν λίγες δουλειές, το Μάη είναι περισσότερες και θέλουν πολλά ψωμιά για τους εργάτες).

Αλλά και για τον έρωτα του νέου, στα δίστιχα του Κλήδονα, πάλι ο Μάης φταίει:

-Πρωτομαγιά μου τα ’ριξες τα μάγια και με μάγεψες,

 και μ’ έχεις κάνει σαν τρελό, κόρη που σέρνεις το χορό.

-Εβγήκες την Πρωτομαγιά να δροσιστείς, κυρά μου,

εξώστης στην αγράμπελη, κι έκαψες την καρδιά μου.