Οι ανεμόμυλοι της Αίγινας στην επανάσταση του 1821

Η  ενασχόληση των παλαιών Αιγινητών με τη γεωργία οδηγεί στην ανάγκη ανέγερσης ανεμόμυλων σε περιοχές  με  χαμηλό  υψόμετρο όπου η δύναμη του αέρα ήταν ικανοποιητική για την λειτουργία τους.  Ήδη το 1827 αναφέρεται από τους πρόκριτους ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων ασχολείται με τη γεωργία, ιδίως των δημητριακών λόγω της οικονομικής  και δημογραφικής υποβάθμισης του νησιού εξαιτίας των εχθροπραξιών και των επιδρομών. Άλλωστε  η μορφολογία τους εδάφους επέτρεπε αυτή την ενασχόληση λόγω της μεγάλης διαθέσιμης καλλιεργήσιμης έκτασης σε σχέση με τα γειτονικά νησιά του Πόρου και της Ύδρας των οποίων οι κάτοικοι στρέφονταν σε άλλες μορφές βιοπορισμού.

Τον 19^ο αιώνα η Αίγινα ήταν καλλιεργημένη και πιο πράσινη από τα άλλα νησιά του Σαρωνικού. Στις πλαγιές των βουνών οι γεωργοί συγκρατούσαν τα χώματα με τοίχους από ξερολιθιά, δημιουργώντας έτσι βαθμίδες, στις οποίες έσπερναν κριθάρι και άλλα δημητριακά ή φύτευαν ελιές, αμυγδαλιές, χαρουπιές, αχλαδιές. Χαμηλότερα έβαζαν συκιές, βερυκοκιές, ροϊδιές, και έσπερναν σιτάρι. Στις πεδιάδες καλλιεργούσαν  αμπέλια με σταφύλια σαββατιανά, ροϊδίτες, μαυρούδια.

 

  














Σημαντικές είναι οι μαρτυρίες που μας  προσφέρει  η ιστορικός Γωγώ Κουλικούρδη στο βιβλίο της «ΑΙΓΙΝΑ Ι», σχετικά με την   ύπαρξη ανεμόμυλων  στην Αίγινα την εποχή της επανάστασης του 1821.

       Αναφέρονται  οι παρακάτω μαρτυρίες:

·         Ιωάννου Αναγνωστόπουλου, λογαριασμοί:« όσα έξοδα έκαμα εις Αίγινα Ιουλίου 19 εις χαμαλίκια, εις  μύλους και από μύλους εις τα καίκια, δια το σιτάρι».

·         Αθανασίου Μάρκελλου: « …παρέλαβα 1000 κιλά αλεξανδρινό σιτάρι, το οποίον εκφόρτωσα εις Αίγιναν δια να αλεσθεί εις τους εκείσε μύλους».

·         Παραγγελία του γενικού γραμματέα του εκτελεστικού στο μυλωνά Ιωάννη Πίγκο να αλέσει εις τον μύλο του το εθνικόν σιτάρι, που θα του παραδώσει ο Δημήτριος  Ψωμάς: «…η Διοίκησις στέλνει αυτόσε δύο χιλιάδας τετρακόσια κιλά αραβοσίτου…να φροντίσετε να το αλέσετε αυτόσε».

·          Στην  υπ. αρ. 25 /21 Οκτωβρίου 1827, αναφορά   της  αστυνομίας Αίγινας προς το υπουργείο  Εσωτερικών, καταγράφονται τα εξής: « [οι κάτοικοι] και πολλοί και πτωχοί όντες έχουν χρείαν καθ’ εκάστην μεγάλης ποσότητος αλεύρου, ενώ οι μύλοι είναι ολίγοι ενταύθα»

·          Με έγγραφο του, το  Υπουργείο  Εσωτερικών με αρ. 1356/29 Οκτωβρίου 1827  δίνει την άδεια  στην αστυνομία Αίγινας να: «δώσει την άδεια να αλεστούν στην Επίδαυρο επτά σακιά σιτάρι και δύο καλαμπόκι ιδιωτών».

·         Τέλος στο βιβλίο του Κ. Βακαλόπουλου: «Η επαναστατημένη Ελλάδα» σ. 161, μνημονεύεται η μαρτυρία του  L. A. Gosse, ότι κατά το έτος 1828 υπήρχαν τρεις ανεμόμυλοι στην Παλιαχώρα και  εννέα  στην πόλη.

Οι  παραπάνω μαρτυρίες αποδεικνύουν ότι στην Αίγινα εκείνα  τα χρόνια   είχε συγκεντρωθεί μεγάλος αριθμός  προσφύγων από νησιά  και περιοχές που είχαν καταστρέψει οι Τούρκοι. Σε αυτό  συνέβαλε και το γεγονός ότι στην ευρύτερη περιοχή  του Σαρωνικού δεν  σημειώθηκαν εχθροπραξίες, με αποτέλεσμα η Αίγινα να αποτελεί κέντρο ανεφοδιασμού  σε τρόφιμα  και πρώτες ύλες για τους αγωνιστές. Οι ανεμόμυλοι αν  και λειτουργούν ασταμάτητα, δεν επαρκούν  και δεν καλύπτουν τις ανάγκες. Έτσι  αρκετές φορές οι  παραγωγοί καταφεύγουν για άλεσμα στην Επίδαυρο ή ακόμα και στον Πόρο όπου υπήρχαν και εκεί ανεμόμυλοι.