Συναυλία Λήξης εργαστηρίου Χάλκινων πνευστών στο Μέγαρο Μουσικής με Αιγινήτικη συμμετοχή.

Για άλλη μια χρονιά τα νέα παιδιά  της Αίγινας μας έκαναν περήφανους με τη συμμετοχή τους στην ετήσια συναυλία λήξης των δραστηριοτήτων του εργαστηρίου χάλκινων πνευστών που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τη Δευτέρα  7 Απριλίου το βράδυ.

Μέλη του Μουσικού Συλλόγου ΜΟΥΣΑ της Αίγινας έδωσαν λοιπόν το μελωδικό τους παρόν στην εκδήλωση. Ευχόμαστε να έχουν καλή μουσική πρόοδο και να συνεχίσουν αυτές τις δραστηριότητες τους με τις οποίες προάγουν πρώτα τον εαυτό τους και έπειτα τον πολιτισμό  του νησιού μας.

 

Ένα κουτί με ζεστά γαλακτομπούρεκα τυλιγμένο από την Άννα Παγούδη.

- Θέλετε κανέλλα στο ρυζόγαλο; Μια από τις ευγενικές ερωτήσεις της πάντα χαμογελαστής Άννας Παγούδη, που πρόσεχε τον πελάτη και φρόντιζε να τον εξυπηρετήσει υποδειγματικά.

Θυμάμαι την γλυκύτατη αυτή γυναίκα από εκείνο το πρώτο ζαχαροπλαστείο του 'Παγούδη" στη γωνία των οδών Πηλέως και Παναγή Ηρειώτη. Εκεί βρισκόταν το ιστορικό ζαχαροπλαστείο με τα μαρμάρινα τραπεζάκια, τα ράφια με τα ποτά, τα κουτιά με τις καραμέλες και τα ζαχαρωτά κάθε τύπου, τα λουκούμια και τις σοκολάτες. Το ψυγείο με  τα αξεπέραστα ρυζόγαλα και τις κρέμες και φυσικά η βιτρίνα με τα μοναδικά σε όλη την Αίγινα γλυκά  του ταψιού!

Παρούσα διαρκώς η "κυρία" 'Αννα, ακούραστη και εξυπηρετική στο πλευρό του άντρα της του Ντίνου με τη χαρακτηριστική άσπρη ποδιά.

Θυμάμαι αυτό το υπέροχο ζαχαροπλαστείο όταν πλησίαζαν οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Στο κέντρο υψωνόταν μια τεράστια πυραμίδα από κατάλευκους κουραμπιέδες και δίπλα τα παραδοσιακά μελομακάρονα. Το ραβανί, ο μπακλαβάς, το κανταΐφι και φυσικά  το γαλακτομπούρεκο, που όμοιο του σε γεύση δεν υπήρχε! Και  σαν έφτανε το καλοκαίρι τα χωνάκια με το παγωτό γέμιζαν με κρέμα και σοκολάτα.

Θύμησες και αναμνήσεις που προκάλεσαν οι δύο αυτές σπάνιες και πολύτιμες φωτογραφίες που ανάρτησε στον προσωπικό του λογαριασμό  ο Γιώργος Παγούδης με αφορμή το θάνατο της μητέρας του Άννας. Δύο φωτογραφίες από το παλιό κατάστημα της οικογένειας με το παλιό ψυγείο και τις κλασσικές γεύσεις.

Οι άνθρωποι φεύγουν κάποια στιγμή. Αφήνουν όμως πίσω τους την αύρα τους! Ιδιαίτερα αυτοί που κατάφεραν να ζήσουν και να ομορφήνουν τη ζωή μας με το χαμόγελο τους, το έργο τους, το καλό  τους λόγο.

Ευλογημένοι αυτοί οι άνθρωποι που κατόρθωσαν να γλυκάνουν τη ζωή μας με τις γεύσεις τους και να μας προσφέρουν στιγμές αναψυχής και απόλαυσης.

Είναι οι στιγμές της χαράς, της ανθρωπιάς τους. Γιατί πέρα από σωστοί επαγγελματίες ήταν άνθρωποι! Κι έτσι παραμένουν στη μνήμη μας.

Γιατί  η Άννα Παγούδη ήξερε μοναδικά να τυλίγει το κουτί και να το δένει με το γλυκό της χαμόγελο και τον καλό της λόγο.

Σήμερα η παράδοση του καλού ζαχαροπλαστείου συνεχίζεται από τον άξιο γιό τους Γιώργο Παγούδη, ο οποίος συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση. 
 

Σε πλειστηριασμό το πλοίο "Άγιος Νεκτάριος"

Κυριάρχησε στη γραμμή του Σαρωνικού για σχεδόν είκοσι χρόνια. Δρομολογήθηκε στις Σποράδες τα  προηγούμενα καλοκαίρια και πλέον βγαίνει σε πλειστηριασμό στις 23 Απριλίου.

Είναι λυπηρή η είδηση για αυτό το πλοίο που υπηρέτησε μοναδικά τη γραμμή και εξυπηρέτησε συνεπέστατα τους επιβάτες οι οποίοι το προτιμούσαν όχι μόνο για το φθηνότερο εισιτήριο αλλά και για τις ώρες των δρομολογίων του.

Να θυμίσουμε ότι το πλοίο ξεκίνησε την πορεία  του ως "Παναγία Σκιάθου" από  τις Σποράδες  και κατόπιν μετονομάστηκε σε "Άγιος Νεκτάριος Αίγινας" και δρομολογήθηκε στην γραμμή του Σαρωνικού.

Να ευχηθούμε να υπάρξει μια καλή κατάληξη για το πλοίο  και να το ξαναδούμε να δρομολογείται για Αίγινα.

 

Βρισκόμαστε στη "βουβή" ή "κουφή" ή "βαγιανή" εβδομάδα.

 

      Στην  τελική ευθεία  για το Πάσχα βρισκόμαστε πλέον με  το ξημέρωμα  της νέας εβδομάδας που ο λαός  της έχει αποδώσει πολλές ονομασίες. "Κουφή" ή "βουβή" ή "βαγιανή". Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι θρησκευτικοί λόγοι εναρμονίζονται με τους λαογραφικούς. Κύριο χαρακτηριστικό  της εβδομάδας αυτής είναι οι προετοιμασίες  για  τον εορτασμό του Πάσχα. Πνευματικό όσο και υλικό. Οι άνθρωποι προετοιμάζονται ο καθένας με το δικό του τρόπο και τις δικές  του δυνάμεις  και  η Εκκλησία  αφήνει για λίγο τους πιστούς χωρίς  βραδινές ακολουθίες ώστε να προετοιμαστούν καλύτερα  και πιο ξεκούραστοι για τη Μεγάλη Εβδομάδα.

   Η εβδομάδα που διανύουμε αποκαλείται από την Εκκλησία «κουφή» επειδή δεν υπάρχουν ψαλμωδίες και Χαιρετισμοί εν αναμονή των Παθών. Μια μικρή ανάπαυλα λίγο πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα όπου οι πιστοί καλούνται κάθε βράδυ να προσέρχονται στις βραδινές ακολουθίες.

 

   Βρισκόμαστε πλέον στην έκτη και τελευταία εβδομάδα της Μεγ. Σαρακοστής ονομάζεται "Εβδομάδα των Βαΐων". Για έξι μέρες πριν το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων η λατρεία της Εκκλησίας μας ωθεί ν' ακολουθήσουμε το Χριστό καθώς πρώτος αναγγέλλει το θάνατο του φίλου Του και κατόπιν αρχίζει το ταξίδι Του στη Βηθανία και στην Ιερουσαλήμ.  
Στο κέντρο της προσοχής είναι ο Λάζαρος - η αρρώστια του, ο θάνατός του, ο θρήνος των συγγενών του και η αντίδραση του Χριστού σ' όλα αυτά.

 

    Σε πολλά  μέρη της πατρίδας μας η εβδομάδα αυτή λέγεται και "βαγιανή" διότι προετοιμάζουν οι νοικοκυρές τα βάγια για να τα πάνε στην Εκκλησία. Παράλληλα ξεκινά και η προετοιμασία για το νοικοκύρεμα του σπιτιού, το άσπρισμα και το καθάρισμα των αυλών, η φροντίδα για να είναι όλα στη θέση τους πάνω στο Πασχαλινό τραπέζι. Η άνοιξη της φύσης - ανάσταση

της - μετά το χειμώνα φέρνει και την ανάσταση των ψυχών, την αλλαγή της διάθεσης όλων, την προσδοκία και την ελπίδα, την καταλλαγή και την συμφιλίωση.

  

 

Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία κεντρική μορφή της Ε΄ Κυριακής των Νηστειών.

 

Η   πέμπτη εβδομάδα της Σαρακοστής κλείνει με τη μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, που κοιμήθηκε ειρηνικά την  1^η  Απριλίου, αλλά που για πνευματικούς κυρίως λόγους, η Εκκλησία όρισε να εορτάζεται την Ε΄ Κυριακή των νηστειών.

       Αυτές  τις τελευταίες μέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ο πνευματικός αγώνας των χριστιανών κορυφώνεται. Το παράδειγμα της  Οσίας έχει πολύ μεγάλη σημασία, εδώ που το έβαλαν οι Άγιοι Πατέρες να γιορτάζεται. Προτού τελειώσει η νηστεία, δηλαδή η σωματική και πνευματική προετοιμασία για την υποδοχή του Σταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού, η Οσία  Μαρία δείχνει σε όλους μας , πόσο  φιλάνθρωπος είναι ο Θεός, όταν τα τέκνα του – ακόμα και τα πιο αμαρτωλά – αφήνουν τη ράθυμη ζωή της αμαρτίας,  μετανοούν κι έρχονται ειλικρινά να αποθέσουν τον εαυτό τους, μπροστά στην άπειρη αγάπη του Σταυρού Του.

  Ο  βίος της Οσίας Μαρίας μοιάζει πολύ με μυθιστόρημα. Βρισκόμαστε  στον 6^ο αιώνα, την εποχή που αυτοκράτορας στο Βυζάντιο είναι ο Ιουστινιανός.

Όταν η Μαρία ήταν δώδεκα χρονών ξέφυγε από τα χέρια των γονιών της και έφυγε για την Αλεξάνδρεια, όπου ξεστράτισε από το δρόμο του Θεού και επιδόθηκε στις ηδονές και στις απολαύσεις του σώματος. Με την ομορφιά της έγινε αφορμή να παρασυρθούν πολλοί νέοι και να κάνουν άσωτη ζωή. Έτσι  έζησε η Μαρία  για δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια.

   Κάποτε με μια  αμαρτωλή  συντροφιά   ξεκίνησε από περιέργεια να πάει στα  Ιεροσόλυμα, όπου πήγαινε πλήθος προσκυνητών, για να παρευρεθούν στη γιορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Όταν  έφτασε η Μαρία  στα Ιεροσόλυμα θέλησε να μπει μέσα στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως, να δει την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Μα κάτι σαν να την εμπόδιζε και δεν την άφηνε να προχωρήσει, ενώ όλος ο κόσμος έμπαινε στην Εκκλησία χωρίς καμιά δυσκολία. Δοκίμασε ξανά. Και  δύο και τρεις και  τέσσερις φορές, μα πάλι ή ίδια αόρατη δύναμη  την έσπρωχνε προς τα πίσω. Κι εκείνη η καρδιά που πλήγωνε τόσους άνδρες και τους έριχνε στην αμαρτία, κατενύγη, πληγώθηκε και δάκρυσε. Κι αμέσως μέσα της, τα πάντα πήρανε το δρόμο της αλλαγής, της μετάνοιας, της επιστροφής στο δρόμο του Θεού. Βάζει εγγυήτρια την Παναγία και υπόσχεται: αν αφεθεί να μπει και να δει τον Τίμιο Σταυρό, να μη μολύνει πιά το σώμα της με αμαρτία, παρά να το φυλάξει,  με αρετή και σωφροσύνη, μακριά από σαρκικές επιθυμίες και ηδονές. Και -  ω  της φιλευσπλαχνίας σου φιλάνθρωπε  Κύριε – τώρα μπαίνει η Μαρία ευκολότερα μέσα στην Εκκλησία, προσκυνάει το Τίμιο Ξύλο  του Σταυρού και τηρώντας την υπόσχεση που έδωσε στην Παναγία, φεύγει από τα Ιεροσόλυμα την ίδια μέρα. Περνά  τον Ιορδάνη ποταμό και προχωρεί στο βάθος της ερήμου. Εκεί, μόνη, σαν ένα αγριοπούλι της ερήμου, ζει με προσευχή και με άσκηση, μια ζωή σκληρότατη και υπεράνθρωπη, επί σαρανταεπτά χρόνια. Στα  τέλη του βίου της, συνάντησε έναν ερημίτη, τον αββά Ζωσιμά και τον παρακάλεσε να της φέρει τα Άχραντα Μυστήρια για να  κοινωνήσει. Ο Αββάς Ζωσιμάς της έφερε τη Θεία  Κοινωνία τον ερχόμενο χρόνο,  τη Μεγάλη Πέμπτη. Και όταν ξανάρθε πάλι  τον ερχόμενο χρόνο, τη βρήκε νεκρή και δίπλα της  γραμμένες αυτές τις λέξεις: «Αββά Ζωσιμά, θάψον ώδε το σώμα της αθλίας Μαρίας. Απέθανον την αυτήν ημέραν καθ’ ήν εκοινώνησα των Αχράντων Μυστηρίων. Εύχου υπέρ εμού».

 

Το χαμομήλι μοσχομυρίζει στην Παλαιά Χώρα.

Τούτος ο χειμώνας με τις βροχές  του έκαναν  τον ξερό τόπο να πρασινίσει αρκετά. Θαλερά αγριόχορτα και μοσχομύριστα αγριολούλουδα απλώνονται σε πολλά χωράφια και πλαγιές.

Η Παλαιά Χώρα έχει φορέσει ένα παχύ και πλούσιο πράσινο χαλί απ' άκρη σε άκρη του λόφου σε σημείο να είναι τα μονοπάτια της στην κυριολεξία πνιγμένα από τα αγριόχορτα, τους θάμνους και τα κάθε λογής λουλούδια.

Ανάμεσα τους και το σεμνό χαμομήλι στην άκρη του μονοπατιού, κάνει την εμφάνιση του και δηλώνει παρόν σε τούτη την ολάνθιστη άνοιξη του 2025.

Διακριτικά στην άκρη προκαλεί να το θαυμάσεις και να το μυρίσεις.

Από τις λίγες πια περιοχές που φύεται το χαμομήλι ενώ παλαιότερα ήταν όλα τα χωράφια γεμάτα και μοσχοβολούσαν.

 

 

 

"Αναζητώντας το κρυμμένο κειμήλιο" εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους μαθητές του 2ου Γυμνασίου στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Ο  χώρος της Παλαιάς Βουλής, το σημερινό Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, είναι ένα συναρπαστικό μουσείο στο οποίο ο επισκέπτης θα θαυμάσει κειμήλια και τεκμήρια της Ελληνικής Επανάστασης, προσωπικά αντικείμενα, όπλα και στολές των αγωνιστών, τμήματα πολεμικών πλοίων (ακρόπρωρα) σημαίες, προσωπογραφίες, χάρτες, και μερικά μηχανήματα όπως αυτά  του πρώτου ελληνικού τυπογραφείου και της κοπής νομισμάτων που υπήρχαν το 19ο αιώνα στην Αίγινα.

Τη χρονιά αυτή το Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο προσφέρει μέσα από τα εκπαιδευτικά του προγράμματα τη δυνατότητα σε μαθητές να ξεναγηθούν με έναν πρωτότυπο και σύγχρονο τρόπο, αυτόν της βιωματικής προσέγγισης και της διάδρασης μέσα στο Μουσείο. Οι μαθητές - χωρισμένοι σε ομάδες - λαμβάνουν έναν φάκελο με υλικό και καλούνται να ανακαλύψουν κειμήλια μέσα στο μουσείο και κατόπιν με γρίφους και αναγραμματισμούς να φθάσουν στο αποτέλεσμα του πνευματικού αυτού παιχνιδιού.

Ένα μοναδικό παιχνίδι γνώσης που είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν οι μαθητές  της Γ΄τάξης του 2ου Γυμνασίου Αίγινας την Παρασκευή 4 Απριλίου.

 

 

 

Ο Ακάθιστος Ύμνος απόψε στις Εκκλησίες.

      

 Παρασκευή της  Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών και στις Εκκλησίες θα τελεστεί η ακολουθία  του Ακαθίστου Ύμνου προς την Παναγία.  

 Ο Ακάθιστος ύμνος – ο ωραιότερος ίσως ύμνος της Εκκλησίας  και περισσότερο αγαπητός  στο λαό – πρωτοακούστηκε στο Βυζάντιο  στην Εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών μετά  την ηρωική  απόκρουση  των Αβάρων που είχαν πολιορκήσει την Κωνσταντινούπολη. Η ιστορία  αναφέρει τα εξής:

   Το  626 μ.Χ. οι  Άβαροι συνεργαζόμενοι με  τους Πέρσες  ήρθαν με πολυάριθμο στρατό και στόλο και πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη από στεριά και θάλασσα. Γέμισε και η στεριά από το στρατό τους, πεζούς και έφιππους και από πολιορκητικές μηχανές. Μπροστά σε τόσους και τόσο βαριά οπλισμένους εχθρούς, πόσο θα βαστούσαν  οι γενναιότατοι, αλλά  ελάχιστοι χριστιανοί που αντιστέκονταν από μέσα;  Όταν μάλιστα ο αυτοκράτορας Ηράκλειος βρισκόταν με  ολόκληρο το στρατό του στα βάθη της Μικράς Ασίας για να αντιμετωπίσει  τους Πέρσες. Όλος  ο λαός της Βασιλεύουσας ανέβηκε στα τείχη για να υπερασπιστεί την πόλη του. Δεν είχαν πουθενά  αλλού πια να στηρίξουν τις ελπίδες τους οι χριστιανοί, παρά μόνο στην Παναγία Θεοτόκο, που είναι «της Εκκλησίας ο ασάλευτος πύργος και της  βασιλείας το απόρθητον τείχος». Η προσευχή των χριστιανών εισακούεται. Ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος, που ξαφνικά σηκώθηκε, άρχισε να αναποδογυρίζει, να συντρίβει και να βυθίζει τα πλοία των βαρβάρων. Και η θάλασσα – σαν για να δώσει θάρρος στους χριστιανούς – έβγαζε τα πνιγμένα σώματα των πολιορκητών μπροστά στην Εκκλησία της Θεοτόκου, στις Βλαχέρνες.  Σάλος μεγάλος με φόβο  και τρόμο, μέσα στις παρατάξεις του  εχθρού. Θάρρος πολύ στον ευσεβή λαό της Πόλης, που βγήκε έξω από τα τείχη και άρχισε να καταδιώκει τους τρομοκρατημένους εχθρούς.

   Η πόλη είχε σωθεί. Το βράδυ, όλος ο λαός μαζεύτηκε στο ναό της Θεοτόκου, για να αποδώσει στην υπερμάχο στρατηγό με ψαλμούς και ύμνους τα νικητήρια και τα ευχαριστήρια. Τότε πρωτοψάλανε και τον ύμνο, που ψάλλουμε  μέχρι σήμερα στους Χαιρετισμούς. Εκείνη τη βραδιά  όλος ο λαός έψαλλες όρθιος αυτόν τον ύμνο σε ένδειξη μεγάλης  ευγνωμοσύνης προς την Παναγία. Γι’ αυτό ο ύμνος αυτός ονομάστηκε Ακάθιστος.

   Ο  Ακάθιστος ύμνος είναι ένα κοντάκιο [είδος μεγάλου εκκλησιαστικού ύμνου]  που αποτελείται από το προοίμιο [εισαγωγή] και 24 οίκους [σειρά  τροπαρίων στα οποία περιγράφεται ένα γεγονός]. Ψάλλεται τμηματικά  κάθε Παρασκευή βράδυ τις 4 πρώτες εβδομάδες της Μ. Τεσσαρακοστής  και ολόκληρος το βράδυ της Παρασκευής της 5^ης  εβδομάδας. Μπορεί  να χωριστεί σε δύο  μέρη. Στο πρώτο το ιστορικό, εξιστορούνται τα γεγονότα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η συνάντηση της Παναγίας με την Ελισσάβετ, η γέννηση του Χριστού, η προσκύνηση των Μάγων και των Ποιμένων, η φυγή στην Αίγυπτο και η Υπαπαντή. Στο δεύτερο μέρος, το Θεολογικό και δογματικό, αναφέρεται η σημασία της ενανθρώπησης του Χριστού, για να σώσει τους ανθρώπους, να τους λυτρώσει και να τους οδηγήσει στη Θέωση.

   Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα τον συγγραφέα  του Ακάθιστου ύμνου. Από πολλούς επιστήμονες αποδίδεται στον Ρωμανό τον Μελωδό.

Πολλές οι αποχρώσεις του γκρι πριν τις πρώτες ψιχάλες.

Ο Απρίλης έχει στρώσει ένα μουντό σκηνικό πέρα ως πέρα κατάλληλο  για  την ατμόσφαιρα και το πνεύμα της Μεγάλης Εβδομάδας που έρχεται.

Γκρίζος ουρανός  και θάλασσα σκοτεινή μαζί με κάποια ξέφωτα κάπου απέναντι δημιουργούν και πάλι τις συνθήκες μιας άνοιξης διαφορετικής αλλά πανέμορφης.

 

 

 

"Παίζουμε Bowling, δεν κάνουμε Bulling " στα Γυμνάσια της Αίγινας

Μια  διαφορετική μορφή αθλήματος  είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες των τριών Γυμνασίων της Αίγινας αυτό το διήμερο.

Η Ελληνική Ομοσπονδία Αθλημάτων Ακρίβειας παρουσίασε στους μαθητές  το  άθλημα του Bowling  και με τον κατάλληλα μεταφερόμενο εξοπλισμό έδωσαν την ευκαιρία σε όλους τους μαθητές να συμμετάσχουν και να πετύχουν "σκράϊκ" δηλαδή να ρίξουν κάτω όλες τις κορίνες.

Την παρουσίαση  του αθλήματος έκανε μια παλαιά φίλη των Γυμνασίων του νησιού, η κ. Παπαδοπούλου Μαρία, πρώην σύμβουλος Παιδαγωγικής Ευθύνης του 1ου και 2ου Γυμνασίου Αίγινας, μαζί με τους κ.Αδαμίδη Παναγιώτη (προπονητή) και τον νεαρό πρωταθλητή της προ - Εθνικής Ομάδας κ. Μαρίνο Λαμπράκη, ο οποίος προέτρεψε τους  μαθητές να παίξουν και να εξοικειωθούν με το άθλημα.

Οι μαθητές υποδέχτηκαν με χαρά τη δράση αυτή και συμμετείχαν με ενθουσιασμό. 

 

Μια γνωριμία με τον Μεγάλο Κανόνα που ψάλλεται στις Εκκλησίες.

  

 Πηγή: dogma.gr

Η Πέμπτη εβδομάδα των Νηστειών που διανύουμε είναι το λειτουργικό αποκορύφωμα της Τεσσαρακοστής. Οι ακολουθίες είναι μακρότερες και εκλεκτότερες. Στη συνήθη ακολουθία των λοιπών εβδομάδων προστίθενται δυο νέες μεγάλες ακολουθίες: Την Πέμπτη ο Μεγάλος Κανόνας και το Σάββατο ο Ακάθιστος Ύμνος.

Πότε ψάλλεται ο Μεγάλος Κανόνας;

Ο Μεγάλος Κανόνας ψάλλεται τμηματικά στα απόδειπνα των τεσσάρων πρώτων ημερών της Α’ Εβδομάδας των Νηστειών και ολόκληρος στην ακολουθία του Όρθρου της Πέμπτης της Ε’ εβδομάδας. Στις ενορίες , ωστόσο, ψάλλεται και ανεξάρτητα από τον όρθρο, ως μικρή αγρυπνία, το βράδυ της Τετάρτης μαζί με την ακολουθία του αποδείπνου.

Γιατί ονομάζεται «Μεγάλος»;

Ο Μεγάλος Κανόνας στην μορφή του έχει μια χαρακτηριστική ιδιορρυθμία. Η ιδιορρυθμία του συνίσταται στο ότι συγκρινόμενος προς τους άλλους ομοίους του κανόνες, είναι «μέγας». Μέγας στην απόλυτη του έννοια. Μεγαλύτερος δεν μπορούσε να υπάρξει· και τούτο γιατί ο ποιητής θέλησε να συνθέσει όχι τρία ή τέσσερα τροπάρια για την κάθε ωδή, όπως συνήθως έχουν οι άλλοι κανόνες, αλλά πολύ περισσότερα: τόσα, όσα είναι και όλοι οι στίχοι των ωδών, έτσι ώστε στον καθένα στίχο να αντιστοιχεί και να παρεμβάλλεται κατά την ψαλμωδία από ένα τροπάριο. 250 είναι οι στίχοι των ωδών, 250 και τα τροπάρια του Μ. Κανόνα, ενώ οι συνήθης κανόνες έχουν γύρω στα 30. Σήμερα τα τροπάρια του Μ. Κανόνα είναι κατά 30 περίπου περισσότερα από τα αρχικά. Μεταγενέστεροι υμνογράφοι πρόσθεσαν τροπάρια για την οσία Μαρία την Αιγυπτία και για τον ίδιο τον Ανδρέα.

Ποιός είναι  ο ποιητής – δημιουργός του Μεγάλου Κανόνα;

Τον Μεγάλο Κανόνα συνέθεσε ο άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης. Γεννήθηκε στη Δαμασκό το 660 μ. Χ. από ευσεβείς γονείς. Σε ηλικία δεκαπέντε ετών η αγάπη του τον φέρνει στα Ιεροσόλυμα όπου οι γονείς του τον αφιερώνουν στον Ναό της Αναστάσεως. Στα Ιεροσόλυμα απόκτησε μεγάλη παιδεία, την «θύραθεν» και τη θεολογική. Αν και το έργο του έγινε στην Κωνσταντινούπολη και την Κρήτη φέρει τον τίτλο του «Ιεροσολυμίτη» επειδή πέρασε από την αγία πόλη. Μοναχός της Μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα έγινε γραμματέας του Πατριάρχη Θεόδωρου. Το 685 ήλθε στην Κωνσταντινούπολη για εκκλησιαστική αποστολή. Εκεί παρέμεινε για είκοσι χρόνια και ανέλαβε διάφορες εκκλησιαστικές θέσεις και τέλος γύρω στο 711 ή 712 εκλέγεται αρχιεπίσκοπος Κρήτης.

Στη Κρήτη συμμετέχει στις ταλαιπωρίες του ποιμνίου του που οφείλονταν στις Αραβικές επιδρομές. Εμψυχώνει το λαό στις θλίψεις και προσεύχεται για τη σωτηρία του. Με τις προσευχές του σταματά τη μεγάλη ανομβρία και σταματά τη μάστιγα της πείνας. Ιδρύει μεγάλο «Ξενώνα» στον οποίο περιθάλπονται οι γέροντες και οι άρρωστοι, φιλοξενούνται οι ξένοι και οι φτωχοί διακονώντας ο ίδιος. «Με τα χέρια του υπηρετούσε τους ασθενείς και τους έπλενε τα πόδια και το κεφάλι, καθάριζε τις πληγές τους και τα τραύματα τους. Σ’ αυτό το σημείο τον οδηγούσε η αγάπη του πρoς τον Θεό και τον πλησίον» σημειώνει ο βιογράφος του.

Ο άγιος Ανδρέα ο Κρήτης είχε μεγάλη ευλάβεια και ιδιαίτερη αγάπη του πρoς την Παναγία. Αφιέρωσε πλήθος ύμνων και εγκωμιαστικών λόγων στις εορτές της. Έκτισε δε μεγαλοπρεπή ναό προς τιμήν της Θεοτόκου που τον ονόμασε «Βλαχέρνες». Φρόντισε δε για την επισκευή των παλαιών και παραμελημένων ναών τους οποίους «ευπρεπώς κατεκόσμησε».

Πέθανε στις 4 Ιουλίου 740 στην Ερεσό της Λέσβου, είτε επιστρέφοντας στην Κρήτη μετά από ένα ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, είτε και εξόριστος εκεί – ήταν υποστηρικτής των αγίων εικόνων. Στην παραλία της Ερεσού τιμάται μέχρι σήμερα ο τάφος του, μια μεγάλη σαρκοφάγο, που βρίσκεται πίσω από το άγιο βήμα της ερειπωμένης βασιλικής της Αγίας μάρτυρος Αναστασίας, όπου κατά τους βιογράφους του είχε ταφεί. Η καθιέρωση του ως Αγίου έγινε πολύ νωρίς.

Ο Ανδρέας ήταν λόγιος κληρικός, εκκλησιαστικός ρήτορας και υμνογράφος. Η φιλολογική και υμνογραφική του παραγωγή είναι αξιόλογη Οι λόγοι του είναι κυρίως εγκωμιαστικοί. Σώζονται ομιλίες στις Θεομητορικές και Δεσποτικές εορτές και σε διαφόρους αγίους. Στις ομιλίες του φαίνεται η ρητορική του τέχνη, η άριστη γνώση της αττικής γλώσσας, η βαθιά γνώση της βίβλου, ιδιαίτερα της Π.Δ που ερμηνεύει αλληγορικά. Χαρακτηρίζεται ως ο καλύτερος εκκλησιαστικός ρήτορας της Βυζαντινής εποχής.

Τα χαρακτηριστικά των λόγων του είναι η «έντεχνος ρητορική επεξεργασία και τα υψηλά θεολογικά νοήματα». Το υμνογραφικό του έργο είναι πλουσιότερο των ρητορικών του λόγων. Εφεύρε το είδος των Κανόνων που ψάλλονται μέχρι σήμερα και διακρίνονται για την σαφήνεια και το διδακτικό τους χαρακτήρα. Το σπουδαιότερο όμως υμνογραφικό του έργο είναι ο Μ. Κανόνας. Τον έγραψε, όπως φαίνεται από διάφορες ενδείξεις, περί το τέλος της ζωής του, κατά δε την μαρτυρία ενός συναξαρίου, στην Ερεσό, λίγο πριν πεθάνει. Αν η πληροφορία αυτή είναι αληθινή, ο Μ. Κανόνας είναι το κύκνειο άσμα του υμνογράφου μας.

Για να καταλάβουμε την ποιητική του δομή πρέπει να κάνουμε μια μικρή παρέκβαση. Το έργο αυτό ανήκει στο ποιητικό είδος των κανόνων, που κατά πολλούς έχει την αρχή του σ’ αυτόν τον ίδιο τον Ανδρέα. Είναι δε οι κανόνες ένα σύστημα τροπαρίων, που γράφονταν για ένα ορισμένο λειτουργικό σκοπό: να διακοσμήσουν τη ψαλμωδία των 9 ωδών του Ψαλτηρίου, που στιχολογούνταν στον όρθρο. Όλος ο κανόνας ψάλλεται σε ένα ήχο. Κάθε όμως ωδή παρουσιάζει μια μικρή παραλλαγή στη ψαλμωδία κατά τρόπο, που να διατηρείται μεν η μουσική ενότητα στον όλο κανόνα, αφού όλος ψάλλεται στον ίδιο ήχο, αλλά και να σπάει και η μονοτονία με τις παραλλαγές στην ψαλμωδία που παρουσιάζει κάθε μια ωδή.

Ποιο είναι το περιεχόμενο του Μεγάλου Κανόνα;

Ο Μεγάλος Κανόνας παρουσιάζει το τραγικό γεγονός της πτώσεως του ανθρωπίνου γένους που κατάστρεψε τη δυνατότητα της κοινωνίας του με τον Θεό. Στον Μεγάλο Κανόνα ο ποιητής θεωρεί και βιώνει το γεγονός της πτώσεως προσωπικά. Με την καθημερινή αμαρτία του ταυτίζεται με τον πρωτόπλαστο Αδάμ του οποίου γίνεται μιμητής. Η ψυχή του ακολουθεί τη πορεία της Εύας. «Αλίμονο, ταλαίπωρη ψυχή! Γιατί μιμήθηκες την πρώτη Εύα; Κοίταξες πονηρά και πληγώθηκες πικρά». Ο άγιος αναφέρεται στην ύπαρξη που κληρονομήσαμε μετά τη πτώση που συνδέεται με τη φθορά και το θάνατο. Με τους πρωτόπλαστους έχουμε οντολογική αλληλεγύη. Η συναίσθηση της αμαρτωλότητας και η ομολογία της σφραγίζει ολόκληρο τον Μ. Κανόνα.

Είναι ένα κύκνειο άσμα, ένας θρήνος προθανάτιος, ένας μακρύς θρηνητικός μονόλογος, είναι ο Αδαμιαίος θρήνος. Ο ποιητής βρίσκεται στο τέλος της ζωής του. Αισθάνεται ότι οι ημέρες του είναι πια λίγες, ο βίος του έχει περάσει. Αναλογίζεται τον θάνατο και την κρίση του δίκαιου κριτή, που τον αναμένει. Και έρχεται να κάνει μια αναδρομή, μια ανασκόπηση του πνευματικού του κόσμου. Κάθεται να συζητήσει με τη ψυχή του. Ο απολογισμός όμως δεν είναι ενθαρρυντικός. Ο βαρύς κλοιός της αμαρτίας στον συμπνίγει. Η συνείδηση τον ελέγχει. Και ο ποιητής θρηνεί διαρκώς για την άβυσσο των κακών τους πράξεων. Στον θρήνο αυτό συμπλέκεται η αναδρομή στην Αγία Γραφή.

Αυτό κυρίως δίνει την μεγάλη έκταση στο ποίημα. Ο σύνδεσμος όμως του θρήνου με την Γραφή είναι πολύ φυσικός. Σαν άνθρωπος του Θεού ο ποιητής, ανοίγει το βιβλίο του Θεού για να αξιολογήσει τα πεπραγμένα του. Εξετάζει ένα προς ένα τα παραδείγματα του ιερού βιβλίου. Στις οκτώ πρώτες ωδές παίρνει τα παραδείγματα του από τη Παλαιά Διαθήκη.

Στη ενάτη ωδή από την Καινή Διαθήκη. Το αποτέλεσμα της συγκρίσεως είναι κάθε φορά τρομερό και αιτία νέων θρήνων. Έχει μιμηθεί όλες τις κακές πράξεις όλων των ηρώων της ιεράς ιστορίας, όχι όμως και τις καλές πράξεις των αγίων. Δεν του μένει παρά η μετάνοια, η συντριβή και η καταφυγή στο έλεος του Θεού. Και εδώ ανοίγει η αισιόδοξη προοπτική του ποιητή. Βρήκε την πόρτα του παραδείσου, την μετάνοια. Καρπούς μετανοίας δεν έχει να παρουσιάσει· προσφέρει όμως στον Θεό τη συντετριμμένη του καρδιά και την πνευματική του φτώχια.

Τα βιβλικά παραδείγματα του Δαυίδ, του προφήτη Ιερεμία, των βασιλέων Μανασσή και Εζεκία από την Π. Δ και του Πέτρου, της Μάρθας και της Μαρίας, της Χαναναίας, του τελώνη, της πόρνης και του ληστή τον ενθαρρύνουν. Πολλές φορές επανέρχεται χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της μετάνοιας της πόρνης και παρακαλεί τον Κύριο να δεχθεί τα δικά του δάκρυα όπως δέχθηκε και τα δικά της και να του συγχωρήσει τις αμαρτίες του. Ο κριτής θα ευσπλαχνισθεί και αυτόν, που αμάρτησε πιο πολύ από όλους τους ανθρώπους. Ψάλλεται σε ήχο πλ. του β’. Είναι ήχος γλυκός, κατανυκτικός και εκφραστής του πένθους και της συντριβής. 

"Ως τ' Απριλιού τις δεκαοχτώ να 'χεις το μάτι σου ανοιχτό" Έτσι για να μην ξεχνιόμαστε....

 

  Πρόκειται  για μια από τις παροιμίες με τις οποίες ο λαός στόλιζε  τον Απρίλη. Έναν μήνα ιδιαίτερα αγαπητό. Τότε!!!

 

Εμείς όμως πιστοί στη συνήθεια ας  θυμηθούμε  τον Απρίλη με  τις ωραίες του παροιμίες, τα γνωμικά που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες  με τις γεωργικές εργασίες και συνήθειες  των ανθρώπων της υπαίθρου.

  Όπως  συνηθίζουμε  κάθε πρωτομηνιά, ας  ανατρέξουμε  στο "καλαντάρι" του μήνα και  στο βιβλίο της Λίνας Μπόγρη -Πετρίτη  "Τα λέμε  και στην Αίγινα" όπου οι παροιμίες έχουν  τον πρώτο λόγο. Παροιμίες  που έχουν αναφορά  στην αγροτική ζωή των παλαιών Ελλήνων. Ο καιρός  και  τα νάζια  του αυτό το μήνα καθόριζαν εν πολλοίς  τη σοδειά και την πορεία των εργασιών.

Τον λένε  και "ξανθό" τούτο  το μήνα γιατί έστησε χορό - λέει ο ποιητής -με τον...  έρωτα. Αυτά  τα λέει ο ποιητής αλλά και να μην  το έλεγε δεν θα μπορούσε φέτος  να είναι διαφορετικά μετά από  έναν τόσο ζοφερό Μάρτιο.  

Απρίλιος, δεύτερος μήνας της Άνοιξης και τέταρτος μήνας του χρόνου, σύμφωνα με το Ιουλιανό αλλά και το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Έχει τριάντα ημέρες. Το όνομά του από το λατινικό Aprillis και το ρήμα             aperio= ανοίγω, επειδή είναι ο μήνας που ανοίγουν τα μπουμπούκια.

Την πρώτη ημέρα του μήνα, κυριαρχεί το πρωταπριλιάτικο ψέμα!

 

Ένα έθιμο που συνεχίζεται στις μέρες μας και που, σύμφωνα με το θρύλο, ξεκίνησε από τη Γαλλία κατά τον 16^ο αιώνα, όπου γιορταζόταν η 1^η Απριλίου σαν αρχή του χρόνου. Ο πάπας Γρηγόριος όμως έδωσε διαταγή να μετατεθεί η πρωτοχρονιά από την 1^η Απριλίου στην 1^η Ιανουαρίου, κάτι που υλοποίησε ο βασιλιάς Κάρολος ο Θ΄. Οι άνθρωποι μπερδεύτηκαν με τις αλλαγές και πολλοί ήταν εκείνοι που δεν μπορούσαν ν’ αλλάξουν συνήθειες χρόνων. Η κοινωνία χωρίστηκε σ’ εκείνους που δέχτηκαν την αλλαγή και στους άλλους που δεν δέχονταν τη νέα κατάσταση. Μαθημένοι οι δεύτεροι να ανταλλάσσουν ευχές και δώρα την 1^η του έτους που είχαν συνηθίσει τον μήνα Απρίλιο, δέχονταν και ψεύτικα δώρα και ευχές από τους άλλους. Έτσι υπερίσχυσε ο λόγος της πράξης και τα λόγια ήταν ψεύτικα, μέχρις ότου φτάσαμε στις πρωταπριλιάτικες φάρσες, που όλοι προσπαθούν με τα ψέματά τους να ξεγελάσουν όσο το δυνατόν περισσότερους.

-Απρίλης, λεν οριστικά πως μπαίνει καλοκαίρι,
αλλά μπορεί πρωταπριλιά να ’ναι κι αυτό. Ποιος ξέρει;
Περιμένουν πολλά από τον Απρίλη οι γεωργοί και με αγωνία «ψάχνουν για σημάδια» από τον χειμώνα ακόμα.
-Αν δεις Φλεβάρη γελαστό, καρτέρα Απρίλη σκοτεινό.
Συνήθως αυτό το μήνα πέφτει το Πάσχα. Η Ανάσταση του Θεανθρώπου, αλλάζει τη διάθεση του γεωργού και αυξάνει την πίστη του για την καλή σοδειά μαζί με την ανάσταση της φύσης.
-Τώρα Απρίλης κι Άνοιξη, τώρα Χριστός Ανέστη…(από δημοτικό τραγούδι).
-Ο Απρίλης δείχνει τον ανθό κι ο Μάης τον καθαρίζει.
-Ο Απρίλης ρίχνει τη δροσιά, κι ο Μάης τα λουλούδια.
-Απριλομάη τα πουλιά φτιάχνουνε τη φωλιά τους.
-Απρίλης με τα λούλουδα και Μάης με τα ρόδα.
-Του Απρίλη οι μαργιολιές βάζουν μπελά και στις γριές
  και του Μάη τα καπρίτσια μαργιολέουν τα κορίτσια.
-Απρίλη μέρες ζύμωνε κι αν έχεις στράτες πήγαινε.
-Απριλιάτικο μεθύσι, όπου κάτσει θα γιομίσει.
Ευλογία Θεού λένε τις βροχές τ’ Απρίλη οι γεωργοί και υποστηρίζουν πως είναι ό,τι καλύτερο για τα σπαρτά, τα αμπέλια, τις ελιές.

Αρκετές και οι μετεωρολογικές παροιμίες, όπου αναφέρεται η ευεργετική απριλιάτικη βροχή.
-Του Απρίλη η βροχή κάθε στάλα και φλουρί.
-Ο Μάης για τον τρυγητή κι ο Απρίλης για το θέρο.
-Κάθε σταγόνα τ’ Απριλιού, ένα βαρέλι λάδι.
-Οι μέρες τ’ Απριλιού λεν τα μαντάτα του λαδιού.
-Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα,
τότε τ’ αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
-Καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια,
 κι αν δείξει ο Απρίλης  δυο χαρές, γιομίζουν τα σακούλια.
-Απρίλης βρεμένος, άρχοντας κορδωμένος.
-Αν δεις Απρίλη άβρεχο και Μάη ποτισμένο,
 θα δεις το δόλιο γεωργό αρκούδι πεινασμένο.
-Αν βρέξει ο Απρίλης τρεις και τέσσερις , κι ο Μάης μία δύο,
αξίζει, βασιλέα μου, για όλο σου το βίο.
-Κάλλιο Γενάρης άχιονος, παρά Απρίλης άβρεχος.
-Βροχή τ’ Απρίλη θέλει ο γεωργός κι ο κεραμιδάς την ξέρα.
-Τα νερά τ’ Απρίλη, του φτωχού τα πλούτη.
-Η βροχή τ’ Απρίλη μόνο τους ψαράδες  βλάφτει.
Επειδή ο καιρός δεν έχει ακόμα "στρώσει", ο λαός πιστεύει ότι σταθεροποιείται στις 18 Απριλίου και συμβουλεύει μέσα από τις παροιμίες:
-Το Μάρτη ξύλα φύλαγε μη κάψεις τα παλούκια, και τ' Απριλιού τις δεκαοχτώ μη κάψεις τα καρούλια (του αργαλειού).
-Ως τ' Απριλιού τις δεκαοχτώ να 'χεις το μάτι σου ανοιχτό.
Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ' ένα αβγό.
-Και στ' Απριλιού τις δεκαοχτώ, ξεράθει η πέρδικα στ' αβγό, (από το κρύο).
-Στον τόπο τον αμαρτωλό Απριλομάη χιονίζει.
-Αν τρελαθεί ο Απρίλης μας και θέλει να χιονίσει,
 κακό έκανε στο γεωργό που θέλει ν' αλωνίσει.
Τούτο το μήνα τα αποθέματα λιγοστεύουν και, περιμένοντας τις καινούριες σοδειές, οι γεωργοί τινάζουν ακόμα και τα κοφίνια μήπως  κι έχει μείνει ακόμα κάτι μέσα από ... προμήθειες.
-Απρίλης, γρίλης (γκρινιάρης), τιναχτοκοφινίδης.
Πολλοί είναι εκείνοι που τον λένε Αγιοργίτη, επειδή πέφτει τούτο το μήνα η γιορτή του Αγίου Γεωργίου, του ήρωα τροπαιοφόρου και δρακοκτόνου, που σκοτώνει το «θηρίο», σώζει την κόρη και έτσι ξανατρέχει  και πάλι ελεύθερο το νερό, όπως αναφέρεται στο θρύλο. Την ημέρα της γιορτής του, μαζεύουν από τους αγρούς το μυρωδάτο χαμομήλι, για να έχουν ισχύ οι θεραπευτικές του ιδιότητες, με την  ευλογία του αγίου.
-Απ’ τ’ Άι Γιωργιού τσιμάριζε κι αμόλα (απόπλευσε), αφού και ο καιρός στρώνει.
Και επειδή ο λαός μας πιστεύει πως «κάθε πράγμα στον καιρό του», έχει και για τον Απρίλη κάτι να πει:
-Μη πας Απρίλη για γαμπρός, το Θεριστή κουμπάρος,
μήτε Γενάρη σώγαμπρος, για θα σε πάρει ο χάρος. 
Αλλά και για τις αγροτικές εργασίες που δεν πρέπει να αργούν :
-Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ’Απριλοσκαμένα. (Είναι πολύ αργά να κλαδεύεις τον Μάρτιο, το ίδιο αργά και για τον Απρίλιο το όργωμα).
Μέσα σε όλ’ αυτά και ο φόβος του ή της ερωτευμένης από δίστιχο του Κλήδονα:
 -Μην είναι η αγάπη μας σαν τ’ Απριλιού  το χιόνι,
 όπου το ρίχνει αποβραδίς και το πρωί το λιώνει.
Αλλά και οι ευσεβείς πόθοι των… αρσενικών:
-Να ’μουν το Μάη γάιδαρος και τον Απρίλη κριάρι,
 όλο το χρόνο κόκορας και γάτος το Γενάρη.                                                 
Και το πολύ δικό μας από το έθιμο του Λειδινού, στο… αισιόδοξο μοιρολόι:
-[…] Πάλι θα ’ρθεις, Λειδινέ μου, με του Μάρτη τις δροσιές,με τ’ Απρίλη τα λουλούδια τσαι του Μάη τις δουλειές.