Στον Άγιο Νικόλαο στην Καβουρόπετρα.

 

"Ο ήλιος εβασίλευσεν" κατά  τον Ψαλμωδό και ο Εσπερινός σήμανε απόψε στο λευκό εκκλησάκι  του Αγίου των ναυτικών και των φτωχών στην Καβουρόπετρα της Κυψέλης. Σημαιοστολισμένος και γιορτινός υποδέχθηκε  τους προσκυνητές  του  που προσκόμισαν το κερί και το λιβάνι στη χάρη του.

Ο αέρας για λίγο σίγησε και η ακύμαντη θάλασσα λίγα μέτρα πιο κάτω συνόδευσαν με την ηρεμία  τους την απαλή ψαλμωδία  των ύμνων του Αγίου και των προεόρτιων ύμνων της γέννησης  του Κυρίου.

Ο Άγιος Νικόλαος της Κυψέλης στην περιοχή Καβουρόπετρα ή για τους παλαιότερους "Μούλος" (παράφραση από τη λέξη μώλος) συγκαταλέγεται ανάμεσα στις βυζαντινές εκκλησίες  της Αίγινας και στο μακρύ κατάλογο  των εκκλησιών μικρών ή μεγάλων που είναι αφιερωμένοι στον Άγιο  των ναυτικών.

Ειδυλλιακός ο τόπος, ένας χαμηλός λόφος αποτελεί τη βάση του ναού και προσφέρει μια μοναδική θέα  προς  το βόρειο τμήμα  του Σαρωνικού.

Στην ανατολική πλευρά συναντάμε μια γυναικεία μορφή - ένα απομεινάρι παλιάς  αγιογραφίας - και τις μορφές  του Χριστού, της Παναγίας και του Αγίου Νικολάου στο τέμπλο που είναι πολύ μεταγενέστερο του αρχικού κτίσματος  όπως και αυτές οι τρεις λαϊκές αγιογραφίες.

Ο ναός μέχρι τη δεκαετία  του 1930  δεν ήταν ασπρισμένος. Υπάρχει φωτογραφία που τον απεικονίζει εξωτερικά με την πέτρα  του. Το 1970 δέχθηκε εργασίες συντήρησης από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

                               

   Ένας ολόλευκος λοιπόν βυζαντινός ναός, αυτός του Αγίου Νικολάου, δεσπόζει πάνω από τον παραλιακό δρόμο που οδηγεί από την Αίγινα προς τη Σουβάλα, στην περιοχή της Κυψέλης. Οι ναυτικοί της Κυψέλης ευλαβούνται ιδιαίτερα τον Άγιο Νικόλαο και την ημέρα της εορτής του προσέρχονται ως ταπεινοί προσκυνητές προσκομίζοντας τις ευχαριστίες τους αλλά και τα αιτήματα τους. 

   Αγαπημένος χώρος περιπάτου που τα τελευταία χρόνια , αν και έχει πνιγεί από τις παραθεριστικές κατοικίες που κατόρθωσαν να τον περικυκλώσουν, φωτίζεται τη νύχτα, είναι περιποιημένος και καθαρός χάρη στις προσπάθειες των γειτόνων του. Για δεκαετίες  ο ναΐσκος απολάμβανε την ευεργετική φροντίδα της μακαρίτισσας  γερόντισσας Ζωής, η οποία τον πρόσεχε και τον είχε ένα πραγματικό στολίδι. Επίσης σώζονται φωτογραφίες από την εποχή (1930) που ο ναός δεν ήταν ασβεστωμένος και φαινόταν  η πέτρα του, επίσης σε άλλες εικονίζονται οι μαθητές του Δημοτικού σχολείου Κυψέλης το δάσκαλο τους αρχιμανδρίτη π. Ιωάννη Ηλιόπουλο που φροντίζουν  τα γύρω πεύκα και φυτεύουν καινούργια δενδρύλια.

   Ο ναός είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τέσσερις κίονες να στηρίζουν τον τρούλο του. Παρότι διαθέτει κομψότητα δεν είναι συμμετρικός. έχει κτιστεί από μεγάλους λαξευτούς πλίνθους και έχει ενσωματωμένα  κατάλοιπα από αρχαίο ναό, όπως τις κολώνες και τα κιονόκρανά τους. Στο εσωτερικό διαζώζονται δύο με τρεις φθαρμένες  τοιχογραφίες. Είναι φανερό ότι ο ναός έχει υποστεί πολλές αλλοιώσεις στο πέρασμα των αιώνων από την προσπάθεια κάποιων να τον διατηρήσουν και να τον ευπρεπίσουν.

   Τέλος  ο λόφος στον οποίο είναι κτισμένος για πολλούς θεωρείται  ότι ήταν ο χώρος του αρχαίου ναού του Ηρακλή στην Αίγινα και ένα μέρος από τη μεσαιωνική τριπυργία που οχύρωνε το νησί από τις επιδρομές των πειρατών.

 

Τα "Νικολοβάρβαρα" και ο ερχομός του χειμώνα.

                            

  Μια  γνήσια χειμωνιάτικη ημέρα σήμερα της Αγίας Βαρβάρας, από αυτές που περιμέναμε εδώ και καιρό. Βροχή αρκετή και λίγο κρύο. Ο καιρός γύρισε επιτέλους στο βοριά.

 Για άλλη μια φορά η σοφία του λαού επαληθεύτηκε και οι γνώσεις των παλαιότερων γενεών ακόμα και σε θέματα προβλέψεων καιρού αποδείχτηκαν ακριβείς.  

  Αναδημοσιεύουμε σήμερα  μια ανάρτηση - σημείωση  που  κάθε χρόνο  συγκεντρώνει πολλές αναγνώσεις. Οι τρεις εορτές  των Αγίων Βαρβάρας  - Σάββα και Νικολάου σηματοδοτούν  και  την είσοδο μας  στο χειμώνα  και  συνδέονται με  πολλές δοξασίες, έθιμα και συνήθειες.

  Οι παλιές δοξασίες και η λαογραφία του λαού μας θέλουν αυτές τις μέρες να πιάνουν  τα πρώτα δυνατά κρύα, οι πρώτες παγωνιές και χιονοπτώσεις. Πέρα όμως από το κλιματολογικό περιτύλιγμα τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου έχουμε και τις μεγάλες γιορτές, τα λεγόμενα "Νικολαβάρβαρα" που ηχούσαν και σαν προανάκρουσμα των μεγάλων εορτών του Δωδεκαημέρου. Είναι χαρακτηριστική η αντίληψη που ήθελε "ότι καιρό να έκανε της Αγίας Βαρβάρας" να κάνει και ανήμερα των Χριστουγέννων. Έτσι προχωρούσε ο σχεδιασμός ή ο προγραμματισμός των εορτών παλιά . Έτσι ήτανε σημαδιακές για τον άνθρωπο της υπαίθρου, τον άνθρωπο που πάλευε καθημερινά με τα στοιχεία της φύσης, που ζούσε στο  πετσί του τις αλλαγές του κλίματος και τον εποχών.

     Oι γιορτές αυτές είναι τόσο συνδεδεμένες με τον ερχομό της βαρυχειμωνιάς, που ο λαός μας έλεγε σαν παροιμία: "Απ'τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει κι ο χειμώνας". 

Η αγία Βαρβάρα (4 Δεκεμβρίου) θεωρείται προστάτης των παιδιών από την ευλογιά και τις άλλες εξανθηματικές αρρώστιες. Σε ορισμένα μέρη συνήθιζαν την ημέρα της γιορτής της, καθώς και σε περίοδο επιδημίας, να κάνουν μελόπιτες και να τις μοιράζουν στα σπίτια ή να τις αφήνουν σε σταυροδρόμια, ώστε αν έρθει η αρρώστια να είναι γλυκιά, ήπιας μορφής. Η συνήθεια αυτή θυμίζει ανάλογες αρχαίες προσφορές προς τηνΕκάτη.

     5 Δεκεμβρίου, γιορτάζουμε τον Άγιο Σάββα που "σαβανώνει" καθώς λέει το όνομά του:

  "Η Αγιά Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άη-Σάββας σαβανώνει κι ο Άη-Νικόλας παραχώνει." 

Η παροιμία βέβαια αναφέρεται στο χιονιά, κατά μία άλλη όμως εκδοχή ο Άη Σάββας σαβανώνει τους νεκρούς και τους τοιμάζει  για τον κάτω κόσμο, ενώ, από την άλλη, προσπαθεί να απομακρύνει το θάνατο από τους ζωντανούς, ως άγιος προστάτης και θεραπευτής. Αυτή τη μέρα σε μερικές περιοχές, συνηθίζουν να φτιάχνουν φάβα στη μνήμη του, κι όπως λέει μια λαϊκή παροιμία: "Του Άη-Σάββα, τρώνε φάβα!" 

                                              

     Ο άγιος Νικόλαος (6 Δεκεμβρίου) είναι ο κύριος του υγρού στοιχείου και ο προστάτης των θαλασσινών, οι οποίοι με πολλούς τρόπους εκδηλώνουν την ευγνωμοσύνη τους σ' αυτόν. Στις λαϊκές παραδόσεις ο άγιος περιγράφεται με ρούχα βρεγμένα από αρμύρα, γένια που στάζουν θάλασσα και μέτωπο ιδρωμένο από την προσπάθεια του να τρέξει παντού, όπου κινδυνεύει  πλεούμενο.    

Πανηγυρίζει η Αγία Βαρβάρα στην περιοχή του Ασωμάτου.

  

Δύο φωτογραφίες  της κ. Καλλιρρόης Μπέση

 Εορτάζει σήμερα 4 Δεκεμβρίου ο ναός της Αγίας Βαρβάρας στον Ασώματο. Στην Αίγινα επίσης υπάρχει ενοριακός ναός στον Μαραθώνα και ένα παλαιό γκρεμισμένο εκκλησάκι στην Παλαιά Χώρα.
  Ετούτος ο ναός στον Ασώματο ίσως είναι ένας από τους ομορφότερους ναούς της Αίγινας. Η Αγία Βάρβαρα  λίγο έξω από την πόλη της Αίγινας, μετά του "Λάζαρου τις πλάκες",  ανήκει στην ενορία  των Ασωμάτων και πανηγυρίζει στις 4 Δεκεμβρίου. Ο ναός είναι βυζαντινού ρυθμού με μια νεότερη καλόγουστη προέκταση προς τα δυτικά που του χαρίζει έναν ευρύχωρο πρόναο. Περιστοιχισμένος από μια συστάδα κυπαρισσιών αποτελεί μια μικρή όαση δίπλα στο πολύβουο Γενικό Λύκειο Αίγινας.

    Η κατάσταση του ναού είναι εξαιρετική. ΄Κτισμένος από Αιγινήτικο  πουρί, θυμίζει σε πολλά την Αγία Παρασκευή στο Μεριστό. Πολύ φροντισμένος και περιποιημένος από τους γείτονες αλλά  και την ενορία  του. Εντυπωσιάζει όλος ο νοικοκυρεμένος κήπος και ο περίβολος   του ναού. Κολώνες από πουρί στολίζουν τον μαντρότοιχο με μια παλιά σιδεριά - κάγκελο εξαιρετικής τέχνης.

   

Η  Αγία Βαρβάρα  κάποιες δεκαετίες πριν δέσποζε στην περιοχή καταμεσής μεγάλων κτημάτων που ήταν κατάφυτα από φιστικιές και ελιές. Σήμερα ο δρόμος που περνά από δίπλα της είναι πολυσύχναστος όχι μόνο λόγω της γειτνίασης με το Λύκειο αλλά και εξαιτίας πολλών σπιτιών που έχουν ανεγερθεί στην περιοχή.

 Ο ναός χρησιμοποιείται για  τον εκκλησιασμό  των μαθητών και μαθητριών του Γενικού Λυκείου Αίγινας.

 

Η αρχοντιά της γκρεμισμένης Αγίας Βαρβάρας στην Παλαιά Χώρα.

                                               

Ακόμα και μισογκρεμισμένη η Αγία Βαρβάρα μαρτυρεί το παλαιό της κλέος με τα χαράγματα, τις κόγχες, τις επιγραφές, την καλαισθησία και συμμετρία  του κτίσματος της.

     Εορτάζει η Αγία Βαρβάρα  στην Παλαιά  Χώρα  της Αίγινας , αλλά  ποιος να τη θυμηθεί;  Ερειπωμένη - γκρεμισμένη - χορταριασμένη όπως πολλές άλλες εκκλησιές  του λόφου, ακολουθεί τη μοίρα  μιας  ξεχασμένης  βυζαντινής  πολιτείας.
   Ανηφορίζοντας  το λόφο της Παλιαχώρας η Αγία Βαρβάρα είναι από τα πρώτα εκκλησάκια που συναντά ο επισκέπτης, Βρίσκεται πριν από τον Άγιο Γεώργιο τον Καθολικό και την μικρή πλατεία του. Η εικόνα όμως του ναϋδρίου είναι άσχημη, μια που η αδιαφορία  των κρατούντων έχει πληγώσει ανεπανόρθωτα τα κτίσματα του ιστορικού λόφου.
   Σύμφωνα με τον συγγραφέα και ιστορικό Σοφοκλή Δημητρακόπουλο, πρόκειται για μισοερειπωμένη εκκλησία ρυθμού βασιλικής μικρών διαστάσεων. Οι τοίχοι της είναι χτισμένοι με ακατέργαστες πέτρες κυρίως πωρόλιθους και ασβεστόλιθους, εκτός από τη δυτική πλευρά του ναού που είναι χτισμένη με ιδιαίτερη επιμέλεια. Αξίζει να σημειώσουμε πως στη νότια πλευρά του κτίσματος είναι εντοιχισμένο παλαιοχριστιανικό μαρμάρινο αρχιτεκτονικό μέλος με χαραγμένο ρόδακα. Λίγες τοιχογραφίες διακοσμούν τον εσωτερικό χώρο οι οποίες είναι κατεστραμμένες από το χρόνο. Ένα χάραγμα που υπάρχει στο εσωτερικό του ναού  αναφέρεται στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλο Β΄τον Κονταρή και έτσι συμπεραίνουμε ότι ο ναός κτίστηκε τον 16ο αιώνα. Τέλος στο εσωτερικό του ναού διακρίνεται ένα ακιδογράφημα φτερωτού δράκοντα, που ήταν παράσταση πολύ δημοφιλής στο Βυζάντιο.

   Τα  στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο: "Χριστιανική Αίγινα" του κ. Σοφοκλή Δημητρακόπουλου.

   Άραγε  πόσους αιώνες έχει να λειτουργηθεί  το εκκλησάκι αυτό;

 

Αποχαιρετισμός σε έναν από τους τελευταίους της αγοράς της Αίγινας.

Φωτογραφίες Ανέστης Κορνέζος

Ο Γιώργος Πετράς, που έφυγε σήμερα  για το αιώνιο ταξίδι, ήταν από τους τελευταίους  της αγοράς της Αίγινας που πλέον δεν υπάρχει ή που λειτουργεί με άλλες συνθήκες και δεδομένα.

Χαρακτηριστική  φιγούρα ανθρώπου  του μόχθου και του καθημερινού αγώνα ο Γιώργος Πετράς έδινε με το χαμόγελο και την ευγένεια  του τη δική του ξεχωριστή νότα αισιοδοξίας στην αγορά, εξυπηρετώντας από τον πάγκο του, από το μετερίζι του τους ντόπιους αλλά και τους επισκέπτες  της Αίγινας.

Το μπακάλικο του, που  γρήγορα εξελίχθηκε σε ένα μικρό super market στην καρδιά  της αγοράς, ήταν σημείο αναφοράς για  όσους αναζητούσαν  το καλό και εκλεκτό τυρί. Ο ίδιος άριστος γνώστης των ποικιλιών  των τυριών, ήταν εγγύηση για το είδος αυτό.

Από την αγορά θα λείψει το χαμόγελο και η ευγενική φιγούρα που κόμιζε έναν αέρα αρχοντιάς και τίμιου καθημερινού αγώνα.

Η αύρα του θα συνεχίσει να αγγίζει όσους τον έζησαν και ψώνισαν στο μαγαζί του..

 

"Η κατανόηση του φαινομένου της εξάρτησης και της πρόληψης της" Εκδήλωση στο ΓΕΛ Αίγινας.

 Μια σημαντική παρέμβαση στο θέμα των ποικίλων εξαρτήσεων (διαδίκτυο, τυχερά παιχνίδια, αλκοόλ , ουσίες) αποτελεί η εκδήλωση που διοργανώνει  το Γενικό Λύκειο Αίγινας σε συνεργασία με το Δίκτυο Πρόληψης και Έγκαιρης Παρέμβασης ΚΕΘΕΑ - ΠΗΓΑΣΟΣ - ΙΚΑΡΟΣ  και απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς.

Το πρόγραμμα θα πραγματοποιηθεί από 4 -7 Δεκεμβρίου στην αίθουσα "Σοφία Μηλιώτη"  του Γενικού Λυκείου. Για τους γονείς η εκδήλωση είναι την Τετάρτη  6 Δεκεμβρίου 18.00 - 20.00.

Ο Δεκέμβριος των εορτών της παγωνιάς και της σπιτικής θαλπωρής.

 

  Με  τους υπέροχους πίνακες  της κ. Άννας Αγγελοπούλου και με τις παροιμίες  της ανεξάντλητης Λίνας Μπόγρη -Πετρίτου λέμε  μια πλατιά καλημέρα  στον αγαπημένο μήνα Δεκέμβριο.

   Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας  που όλοι περιμένουμε. Μπορεί σήμερα  να μην περιμένουμε δώρα και το 12 μισθό, όμως τη γοητεία και  τις  μυρωδιές  του μήνα αυτού  κανένα  μνημόνιο δεν μπορεί  να μας τις στερήσει.

   Ο  μήνας  της ζεστασιάς, του χιονιού, του κρύου βοριά, του τζακιού και του χονδρού πουλόβερ. Τα κασκόλ και τα γάντια  απαραίτητα  αξεσουάρ  σε κάθε  έξοδο. 

  Ο μήνας  με την προσδοκία  των διακοπών, με τη λαχτάρα ενός οικογενειακού τραπεζιού, ενός στολισμένου σπιτικού με θολά τζάμια από την αγάπη και την ειρήνη. Είναι ο μήνας  που οι ψυχές  γλυκαίνουν και συγχωρούν. Είναι ο μήνας με τις  μεγαλύτερες αλλά πιό  φωτεινές  νύχτες.

   Είναι εντέλει ο μήνας  του Θεού  που γεννιέται  και  των ανθρώπων  που γιορτάζουν.

   Ο μήνας  της επιστροφής  στην πατρογονική εστία, του φοιτητή, του ναυτικού, του ξενιτεμένου.

  Ο  μήνας  που ίσως  - αν θέλεις - μπορείς να θυμηθείς και να ξανανιώσεις άνθρωπος.

    Όμως  ας μας  τα πεί  καλύτερα  η κ. Λίνα από  το βιβλίο  της: "Τα λέμε  και στην Αίγινα"

             « Άγια Βαρβάρα μίλησε, κι Άι Σάββας απεκρίθει:

             -Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο,

              γιατί Άι Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος»

Δεκέμβριος, ο πρώτος μήνας  του χειμώνα και ο τελευταίος, ο δωδέκατος του χρόνου, στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Το όνομά του έμεινε ίδιο απ’ όταν ήταν ο δέκατος μήνας, (decem= δέκα λατιν.), στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο.       

Ο Δεκέμβρης του χιονιού, της παγωνιάς, της θαλπωρής του σπιτιού. Ο Δεκέμβρης, ο γιορτινός. Ο Δεκέμβρης του Δωδεκαήμερου, των… καλικάντζαρων, της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων. Ο Δεκέμβρης της προσμονής και της χαράς των παιδιών.

-Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.

Οι κρύες ημέρες του Δεκέμβρη αρχίζουν από τα  Νικολοβάρβαρα, όπως στη λαϊκή μας παράδοση αναφέρονται οι γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα  και του Αγίου Νικολάου (4, 5 και 6 αντίστοιχα), στις αρχές του μήνα.

-Τα Νικολοβάρβαρα παγώνουν και τα μάρμαρα.

-Η Αγιά Βαρβάρα βαρβαρώνει (αγριεύει το κρύο), ο Άι Σάββας σαβανώνει (κοκαλώνεις από την παγούρα), κι ο Άι Νικόλας παραχώνει (σε κλείνει στο σπίτι).

Οι ναυτικοί μας συμφωνούν με τους στεριανούς και λένε:

-Τ’ Άι Νικολοβάρβαρα κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκες και τελώνια. (μπουράσκα, παραφθορά της λέξης  μπράσκα= είδος τεράστιου βάτραχου).

Λέγεται ότι ο Άγιος Νικόλαος, προστάτης των ναυτικών, είναι εκείνος που επινόησε το πηδάλιο, για τούτο και η ευχή μας:

-Ο Άι Νικόλας στο τιμόνι σου.

Τον Δεκέμβριο έχουμε τις μικρότερες ημέρες.

 -Του Δεκέμβρη η ημέρα, καλημέρα-καλησπέρα, που αρχίζουν να μεγαλώνουν από τα Χριστούγεννα (αρχίζει το χειμερινό ηλιοστάσιο), ο λαός μας όμως που βιάζεται, λέει, ότι από της Αγίας Άννας (9 Δεκ.),