2)
Καταγραφή της σημερινής κατάστασης του επίγειου και
ενάλιου περιβάλλοντος (οικοσυστήματα, πηγές ρύπανσης – επιφανειακών και
υπόγειων νερών κλπ) και καθορισμό των περιβαλλοντικών περιορισμών για τη
διατήρηση και διαχείριση των οικοσυστημάτων.
3)
Κατάρτιση υδατικών ισοζυγίων των προς υδροδότηση περιοχών μετά από συλλογή,
επεξεργασία, συμπλήρωση και ανάλυση μετεωρολογικών, γεωλογικών, υδρολογικών και
υδρογεωλογικών πληροφοριών και σύνταξη σχετικών χαρτών.
4)
Καταγραφή των προσφερομένων λύσεων για την κάλυψη του
υδατικού ελλείμματος του νησιού,
χωροχρονικά κατά ποσότητα ποιότητα και
κόστος και τα έργα κατασκευής που τυχόν θα απαιτηθούν για την υλοποίηση των
λύσεων.
5)
Χρησιμοποίηση υπάρχοντος ή κατάρτιση και προσαρμογή
ενός νέου διαχειριστικού μοντέλου με τη βοήθεια του οποίου θα γίνει, ύστερα από
εισαγωγή των αποτελεσμάτων των (1), (2),(3) και (4), η επιλογή της
προσφορότερης λύσης ή συνδυασμός λύσεων,
ο γενικός σχεδιασμός και χωροχρονικός προγραμματισμός των έργων. Η τροφοδοσία
του μοντέλου με συνεχώς
επικαιροποιούμενα στοιχεία, θα βοηθήσει
στη σωστή επιλογή του συνδυασμού των
λύσεων, που θα προταθούν και στην συνεχή παρακολούθηση της ποσοστιαίας
συμμετοχής εκάστης λύσης, ώστε η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων να είναι συνεχής και
παρούσα σε κάθε μελλοντικό σενάριο, ανάλογα με την εκάστοτε επικαιροποίηση των
δεδομένων.
Οι λύσεις που παρουσιάζονται για
την ικανοποίηση των αναγκών σε νερό του νησιού της Αίγινας θα πρέπει να
αναζητηθούν ανάμεσα στις ακόλουθες ή ακριβέστερα θα πρέπει να είναι συνδυασμός
των παρακάτω :
ü
Ενίσχυση των
υδατικών πόρων του νησιού :
a)
Με ορεινή υδρονομία (ανασχετικά μικρά φράγματα σε
επιλεγμένες θέσεις χειμάρρων), για τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων. Τα
έργα αυτά θα βοηθήσουν επίσης στην ελάττωση
της στερεοπαροχής και στην άμβλυνση των δυσμενών επιπτώσεων, στις
κατάντη περιοχές, από τις πλημμύρες, κατά τη διάρκεια κατακλυσμιαίων
βροχοπτώσεων. Η επιλογή των θέσεων θα πρέπει να γίνει μετά από εμπεριστατωμένη
μελέτη και όχι εμπειρικά.
b)
Με παραποτάμιες ομβροδεξαμενές, για την αποθήκευση, κατά
το δυνατόν, μεγαλύτερης ποσότητας νερού, κυρίως, κατά τη διάρκεια κατακλυσμικών βροχοπτώσεων.
ü
Εγκατάσταση συστημάτων επεξεργασίας νερού
: Η εξέλιξη (τεχνολογική, οικονομική
κλπ) της επεξεργασίας, διαφόρων ποιοτήτων νερού (θαλασσινού, υφάλμυρου, λυμάτων
κλπ) με σκοπό την ποιοτική αναβάθμισή
του ώστε να καταστεί κατάλληλο για κάποια χρήση (οικιακή, αρδευτική, αναψυχή
κλπ), επιτρέπει αισιοδοξία για τη
διερεύνηση συμμετοχής τέτοιων συστημάτων
στην επίλυση των αναγκών του νησιού. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί, στις
επιπτώσεις που μπορεί να προκληθούν στο περιβάλλον, από την εγκατάσταση τέτοιων
συστημάτων. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να καταγραφεί, αρχικά, η υπάρχουσα
περιβαλλοντική κατάσταση, ώστε κατά την επιλογή του χώρου εγκατάστασης, παρόμοιων
μονάδων επεξεργασίας νερού, να ληφθεί υπόψη και η παράμετρος της
περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Κατά την λειτουργία των μονάδων να
παρακολουθούνται ανελλιπώς οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ώστε να γίνονται,
εγκαίρως, κατάλληλοι χειρισμοί για την άμβλυνσή τους. Π.χ. τα κατάλοιπα ενός
εργοστασίου αφαλάτωσης, μπορεί να καταστούν
εξαιρετικά δυσμενή για το θαλάσσιο περιβάλλον του Σαρωνικού κόλπου.
ü
Μεταφορά νερού από πηγές εκτός νησιού. Η πηγή
απόληψης του νερού δεν φαίνεται να είναι άλλη παρά η περιοχή της Σαλαμίνας όπου
καταλήγει κλάδος του αγωγού προσαγωγής του νερού των ποταμών Μόρνου – Εύηνου. Η περιοχή της Τροιζήνας, από την οποία
προμηθευόταν παλαιότερα νερό η Αίγινα, τώρα φαίνεται ότι με δυσκολία καλύπτει
πλέον τις δικές της ανάγκες. Η λύση της μεταφοράς νερού η οποία είναι
άμεση, βασική και μέχρι σήμερα εφαρμόζεται, θα πρέπει να παραμείνει ως βασική,
μέχρι την ολοκλήρωση, τουλάχιστον, της
έρευνας. Σ’ αυτό συνηγορεί και η ιδιαιτερότητα του νησιού που δεν βρίσκεται σε
απαγορευτική απόσταση από την πηγή τροφοδοσίας.
Θα πρέπει όμως να εξασφαλιστεί η
κατοχύρωση ικανοποιητικής ποσότητας και σταθερής ποιότητας ποσίμου νερού για
μακροχρόνιο διάστημα (τουλάχιστον εικοσαετία), από τον διαθέτη του νερού, εν
προκειμένω την Α.Ε. Ε.Υ.Δ.Α.Π. δια να προληφθούν τυχόν μελλοντικές μεταβολές
που θα αφορούν στη διάθεση των υδατικών πόρων του λεκανοπεδίου της Αθήνας.
Εξεταστέα παραμένει η ανάγκη κατασκευής έργων υποδοχής και διατήρησης της
πόσιμης ποιότητας του νερού και από τεχνικοοικονομική άποψη ο τρόπος που συμφέρει να γίνεται η μεταφορά
(εργολαβικά, με ίδια μέσα, με υποθαλάσσιο αγωγό) και να ελέγχεται συστηματικά,
η ποιότητα του νερού που μεταφέρεται.
ü
Έλεγχος του δικτύου μεταφοράς νερού και σταδιακή
αντικατάσταση του παλαιού. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να εξοικονομηθεί ικανή
ποσότητα νερού και να προληφθούν τυχαίες μολύνσεις. Έχει διαπιστωθεί,
στατιστικά, ότι πεπαλαιωμένα δίκτυα
χάνουν από 20% έως και 50% του νερού που
μεταφέρουν, και ότι μπορεί να επιτρέψουν την είσοδο μολύνσεων (από
παρακείμενους βόθρους, σκουπιδότοπους, ανοικτές εκσκαφές κλπ) στο δίκτυο. Στο
επιχείρημα ότι η αντικατάσταση του παλαιού δικτύου είναι χρηματοβόρα,
αντιπαρατίθεται ο υπολογισμός κόστους του νερού που στατιστικά χάνεται κατά
πάγια και συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα με την πάροδο του χρόνου. Πέραν του
γεγονότος ότι απομακρύνεται η περίπτωση τυχαίας μολύνσεως του νερού του
δικτύου.
ü
Θεσμοθέτηση όρων για την προστασία της
διαχείρισης των υδατικών πόρων, μέσα στα πλαίσια του θεσμικού νόμου για τα
νερά. Προσδιορισμός δραστηριοτήτων που
επιτρέπονται και που απαγορεύονται (υδροβόρες, ρυπαίνουσες, μολύνουσες) στο νησί της Αίγινας και στα γύρω από αυτό
νησιά που υπάγονται στην ευθύνη του Δήμου.
Θεσμοθέτηση κινήτρων για την εξοικονόμηση νερού (κατασκευή
ομβροδεξαμενών, εγκατάσταση συστημάτων στάγδην άρδευσης, κλιμακωτή τιμολογιακή
πολιτική κλπ). Επιχείρηση ενημέρωσης των κατοίκων από
ειδικούς, με φυλλάδια και ομιλίες για
την ορθολογική, οικιακή και αρδευτική, χρήση του νερού. Ιδιαίτερη σημασία θα
πρέπει να δοθεί στον συνδυασμό ποσότητα χρήσης λιπασμάτων - φυτοφαρμάκων και
χρόνου άρδευσης μετά τη χρήση, ώστε να αποφεύγεται η απόπλυση των λιπασμάτων –
φυτοφαρμάκων και η μόλυνση του τελικού αποδέκτη.
ü
Αναβάθμιση της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου με
επιστημονικό προσωπικό εξειδικευμένο σε θέματα διαχείρισης Υδατικών Πόρων και
οργάνωση εργαστηρίου ελέγχου ποιότητας του νερού. Διάθεση χρηματικών πόρων. Έχω τονίσει και άλλη φορά, πως το νερό είναι φυσικό
αγαθό ζωτικής σημασίας και ότι ανήκει
δικαιωματικά σε όλα τα έμβια όντα του πλανήτη. Ο άνθρωπος, ως το μόνο λογικό
ον, έχει υποχρέωση να το διαχειριστεί. Εν προκειμένω η πολιτεία δια των οργάνων
της, καλείται να το διαχειριστεί ορθολογικά. Αλλά η διαχείριση ενός ζωτικής
σημασία αγαθού πρέπει να γίνεται από απόλυτα εξειδικευμένο προσωπικό, ιδιαίτερα
στην εποχή μας, που το νερό όσο πάει και λιγοστεύει και υποβαθμίζεται ποιοτικά.
Διότι το νερό ομοιάζει με ζωντανό οργανισμό και υπόκειται σε όλες τις συνέπειες
καλής ή κακής μεταχείρισής του. Παχαίνει, αδυνατίζει, μολύνεται, αρρωσταίνει, δηλητηριάζεται
και αν δεν το προσέξεις . . πεθαίνει
! Με τραγικές, πολύ συχνά, συνέπειες για
ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων γύρω του. Η πολιτική βούληση είναι απαραίτητη προϋπόθεση
για την εξεύρεση χρηματικών πόρων για να υλοποιηθούν τα απαιτούμενα έργα και
για να οργανωθεί, στελεχωθεί και λειτουργήσει Εξειδικευμένη Υπηρεσία και θεσμοθετηθούν νόμοι και κανόνες διαχείρισής
του. Τα νησιά προσφέρονται για αυτόνομη
διαχείριση των υδατικών τους πόρους. Η
Αίγινα, το νησί με τις ιδιαιτερότητες που αναφέρονται παραπάνω,
προσφέρεται για την δημιουργία μιας Εξειδικευμένης Δημοτικής Υπηρεσίας η οποία
με υπευθυνότητα και αυτονομία θα διαχειριστεί
ένα τόσο ζωτικής σημασίας πρόβλημα
για τους κατοίκους και την ανάπτυξη του νησιού. Η προσπάθεια προς αυτή την
κατεύθυνση θα πρέπει να αρχίσει αμέσως ώστε να προληφθούν λύσεις υπό την πίεση
αναγκών, οχλοκρατίας και εντυπωσιασμού, οι οποίες και χρηματοβόρες
αποδεικνύονται και συνήθως ατελέσφορες.
Η Δημοτική Αρχή η οποία θα εργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση, μακριά από
κάθε ιδιοτέλεια, πολιτική ή άλλη σκοπιμότητα, θα καταγραφεί στις χρυσές σελίδες
της ιστορίας του τόπου.
Η Ενωμένη Ευρώπη με την οδηγία
2000/60 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προς τα κράτη - μέλη της, χαράσσει σαφείς αλλά αρκετά πολύπλοκες
μεθοδεύσεις για ένα κοινό θεσμικό πλαίσιο κοινοτικής δράσης στον τομέα της
πολιτικής των υδάτων. Η Ελλάδα, μέσω των αρμοδίων φορέων της, προσπαθεί,
προσφάτως, να εναρμονιστεί.
Η παρούσα υποβλήθηκε στη Δημοτική
Αρχή της Αίγινας, τον Δεκέμβριο 2003, με την ελπίδα ότι θα συμβάλλει θετικά
στις προσπάθειές της για την επίλυση του ζωτικού αλλά και ακανθώδους υδατικού προβλήματος της νήσου.
Απ’ ότι φαίνεται όμως ουδείς ενδιαφέρεται για λύσεις μεθοδευμένες, σταθερές και
μόνιμες. Παρόμοιες περίπου προτάσεις
είχα κάνει σε ανοικτή συγκέντρωση το 1982, (αν θυμάμαι καλά) στο προαύλιο του
καποδιστριακού Κυβερνείου, όπου είχα
προσκληθεί από την τότε Δημοτική Αρχή, ως εκπρόσωπος της
Δ/νσης Υδατικού Δυναμικού και Φυσικών Πόρων της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του
Υπουργείου Συντονισμού. Τον καιρό εκείνο συμμετείχα και στην Επιτροπή
Προβλημάτων Ύδατος του ΟΗΕ, ως εκπρόσωπος της Ελλάδας. Η ανοιχτή συγκέντρωση
είχε γίνει για να δηλωθεί η αντίθεση όλων στην εγκληματική απόφαση του
νομαρχιακού συμβουλίου Πειραιά με την οποία επέτρεψαν την εκβάθυνση υφισταμένων
υδρογεωτρήσεων σε επί πλέον βάθος 80 μέτρων, για να καλύψουν ανάγκες
υδροδότησης(! ! !) Δηλαδή το συνολικό βάθος των γεωτρήσεων έφθανε τα 160 μ.
κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας(! ! !)
Από τότε έχουν περάσει 23 χρόνια. Η κατάσταση παραμένει στάσιμη σε ότι
αφορά τις πηγές υδροδότησης και
σημαντικά χειρότερη σε ότι αφορά τη ζήτηση, λόγω μεγάλης αύξησης των αναγκών. Και
συνεχίζονται οι “κοκορομαχίες” μεταξύ αγανακτισμένων πολιτών και Αρχών. Μας κατατρέχει το ελληνικό σύνδρομο: Την
τελευταία στιγμή ψάχνομε λύσεις εντυπωσιασμού και άμεσες, ανεξαρτήτως κόστους,
το οποίο υποχρεωνόμαστε να το πληρώνουμε όλοι, τελικά και σε χρήμα και σε
υποβαθμισμένη ποιότητα. Δεν με παραξένεψε επομένως το ότι και η παρούσα πρότασή
μου, “αρχειοθετήθηκε” στο . . . καλάθι των αχρήστων με την σύμφωνη γνώμη όλων των δημοτικών
αρχόντων, συμπολιτευόμενων και αντιπολιτευομένων ως μη “πιασάρικη”. Αλλά νομίζω είναι απορριπτέα και από την πλειοψηφία
των αγανακτισμένων πολιτών γιατί δεν
δίνει άμεση λύση της αρεσκείας τους.
Ας ελπίσομε ότι τελικά ο καλός
Θεός θα φωτίσει τους αρμόδιους να βρούνε τη σωστή λύση. . . .
.
Πασχάλης Μελισσάρης
Αίγινα, Δεκέμβριος 2003