Στην Παναγία αποδίδονται πολλά προσωνύμια. Ονόματα που μαρτυρούν την μεγάλη αγάπη προς το πρόσωπό της και της έχουν αποδοθεί μετά από κάποιο θαύμα που έκανε, από τον τρόπο ανεύρεσης μιας εικόνας της ή ακόμα και από τον τρόπο που έχει απεικονισθεί ή από τις φθορές που έχει υποστεί. Στην Αίγινα συναντάμε τη Φανερωμένη, την Ελευθερώτρια, τη Μυρτιδιώτισσα, την Πολίτισσα, την Χρυσολεόντισσα. Όμως μπορεί τα προσωνύμια να είναι χιλιάδες σε όλη την Ελλάδα, σε όλη την Ορθοδοξία, το πιό τρυφερό και γλυκό το συναντάμε στην Αίγινα.
Είναι η Παναγίτσα. Η μικρή Παναγιά. Η εκκλησία που μετά τον Άγιο Νικόλαο το Θαλασσινό, είναι εμβληματικός για το λιμάνι και το τοπίο γενικότερα της Αίγινας. Δεσπόζει ο ναός στην νότια άκρη του λιμανιού και μαζί με αυτόν του Αγίου Νικολάου, προστατεύει τους ναυτικούς και τους ταξιδιώτες αλλά και προστατεύουν και οι δύο μέσα στην αγκάλη τους, την αγκάλη του λιμανιού τα πλεούμενα των ψαράδων και των ανθρώπων της θάλασσας γενικότερα. Ο ναός με τον μεγάλο τρούλο και το επιβλητικό καμπαναριό που με το ρολόι του σημαίνει την ώρα, μπλέκεται χρωματικά με τα ξάρτια και τα άλμπουρα των καϊκιών, και των κάθε είδους σκαφών φτιάχνοντας μια μοναδική εικόνα νησιώτικου τοπίου.
Υπήρχαν εποχές που ο σημερινός ναός με αυτή τη μορφή δεν υπήρχε. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που φέρνει στο φως η ιστορικός Γωγώ Κουλικούρδη στο βιβλίο της "ΑΙΓΙΝΑ ΙΙΙ", στη θέση της σημερινής εκκλησίας υπήρχε μια μικρότερη η 'Παναγίτσα" η η "Μικρή Παναγιά" ένα μικρό ξωκκλήσι σε ρυθμό βασιλικής, πολύ παλαιό το οποίο καταγράφουν και αναφέρουν πολλοί περιηγητές. Βρισκόταν μέσα σε περίβολο που ίσως είχε νεκροταφείο και ήταν χτισμένο πάνω στα θεμέλια μιας μεγάλης πρωτοχριστιανικής βασιλικής. Το εκκλησάκι αυτό γκρεμίστηκε στα 1906 και στη θέση ανεγέρθηκε ο σημερινός ενοριακός ναός σε κτήμα που αναφέρεται ότι ήταν στην κατοχή του αρχιμανδρίτη Γρηγόριου Μοίρα. Το παλαιό εκκλησάκι δεν ήταν ενοριακός ναός αλλά είχε παραχωρηθεί για χρήση στους πρόσφυγες που στα χρόνια της επανάστασης είχαν κατακλύσει την Αίγινα.
Σήμερα ο ναός είναι ενοριακός και παραμένει σε αντίθεση με άλλους ναούς του νησιού κατά τη διάρκεια της ημέρας επισκέψιμος για τους πιστούς.
Περισσότερες πληροφορίες μπορεί κάποιος να αναζητήσει, εκτός από το βιβλίο της Γ. Κουλικούρδη και στο νεότερο βιβλίο του Σ. Δημητρακόπουλου: "Χριστιανική Αίγινα"
Ο πίνακας που κοσμεί το σημείωμα μας στην αρχή της σελίδας είναι του Σπύρου Βασιλείου,έργα όπως και τόσα άλλα από τις ημέρες που παρέμεινε στην Αίγινα.