Στα αμπέλια της Αίγινας

Ο κατεξοχήν μήνας του τρύγου ο Σεπτέμβριος σήμαινε για τους παλαιότερους Αιγινήτες πολλά, διότι πέρα από τα μεγάλα πανηγύρια του μήνα, είχαν πολύ δουλειά στα χωράφια. Τότε η Αίγινα ήταν γεμάτη αμπέλια. Κι αυτό σήμαινε πολύ δουλειά στο χωράφι, στα πατήματα αλλά και καθαρισμός των βαρελιών , τις περισσότερες φορές στη θάλασσα, για να είναι έτοιμα να υποδεχτούν το νέο μούστο.

   

Μέχρι και την δεκαετία του’ 50 η Αίγινα ήταν κατάφυτη από αμπελώνες. Σχεδόν κάθε οικογένεια είχε το αμπέλι της. Η παραγωγή σε σταφύλια και κρασί ήταν μεγάλη τόσο που κάλυπτε τις ανάγκες του νησιού και γίνονταν και εξαγωγές. Οι Αιγινήτες με τα καίκια μετέφεραν στον Πειραιά, στο Αγκίστρι, στον Πόρο, στη Λεσά, στην  Ύδρα, στις  Σπέτσες και αλλού τον εκλεκτό τους μούστο.

    Όταν έγινε γνωστή η καλλιέργεια της φυστικιάς, ο ενθουσιασμός για την καινούργια καλλιέργεια και η υπόσχεση για μεγαλύτερο εισόδημα, ώθησαν πολλούς παραδοσιακούς  Αιγινήτες αμπελουργούς να εγκαταλείψουν  τα αμπέλια  τους και να στραφούν στην καλλιέργεια της φιστικιάς.  Έτσι λοιπόν χάλασαν τα εύφορα αμπέλια και στη θέση τους  φύτρωσαν οι φιστικιές. Σιγά – σιγά η καλλιέργεια των αμπελιών  περιορίστηκε.

   Σήμερα στο νησί υπάρχουν ελάχιστα αμπέλια, στην Κυψέλη, στο Λεόντι, στους Αγίους, στο  Μεσαγρό, στα μικρά χωριουδάκια γύρω από το Όρος, στο Λιβάδι και τη Χλόη. Έτσι χάθηκαν οριστικά κάποιες τοπικές ποικιλίες.

    Την εποχή της μεγάλης παραγωγής στην Αίγινα ευδοκιμούσαν διάφορα είδη σταφυλιών. Όπως:

Α. Τα  Σαββατιανά   που ήταν άσπρα και τα έκαναν  εξαγωγή.

Β. Οι ροϊδίτες που ήταν δύο ειδών,  οι σκούροι, οι επιτραπέζιοι και οι άλλοι  που έδιναν το ροζέ κρασί.

Γ. Τα  φιλέρια που ήταν νόστιμα μαύρα σταφύλια επιτραπέζια όπως το ροζακί, ο σιδερίτης και τα αρωματικά μοσχάτα και αυγουλάτα.

Δ. Τα  σιρίτια που γίνονταν κληματαριές, τα πρώιμα αποστολιάτικα και τα όψιμα σιφαγγιά.

Ε. Όπως και λίγη μα εκλεκτή σταφίδα για να φτιάχνουν οι Αιγινίτισσες νοικοκυρές, το γλυκό του κουταλιού και τη ξερή σταφίδα για το χειμώνα.

  Το αμπέλι  το «ευλογημένο» όπως το έλεγαν οι παλαιότεροι, σε κάθε στάδιο της καλλιέργειας του ξεσήκωνε  τους ανθρώπους.  Στα αμπέλια  λοιπόν τότε που ήταν πολλά στην Αίγινα, δούλευαν πολλοί άνθρωποι. Από αμπέλι σε αμπέλι ακούγονταν γέλια, πειράγματα, τραγούδια, φωνές. Στο κολατσιό  κάθονταν όλοι  γύρω – γύρω, εκεί έπιναν κρασί, άρχιζε   το τραγούδι, ο χορός  που πολλές φορές κατέληγε  σε γλέντι. Η κορυφαία  στιγμή ήταν βέβαια, ο τρύγος.

                                           Οι ονομασίες των σταφυλιών της Αίγινας

από την Ασπασία Γκίκα

Θα γράψω για τα κλήματα

 πόσων ειδών σταφύλια

που λέγανε στην Αίγινα

των παλαιών τα χείλια.

 Τ’ ασπρούδια και τα ροζακιά

φιλέρια, γουργουλάτα

αγριάδες, τα πεντάκυλα

μαβρούδια και νυχάτα

πρώιμα αποστολιάτικα

 μοσχάτα, αητονύχι

και όλα της κληματαριάς

τα λέγανε Συρίκι.

 (απόσπασμα από την εργασία της Περιβαλλοντικής Ομάδας του 2ου Γυμνασίου Αίγινας: "Άμπελος η Αιγιναία)