Με αφορμή την εκδήλωση που προγραμματίζεται για απόψε στις 20.30 μ. μ. στην Αυλή του Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας με θέμα: "Αιγινήτικες σκάλες" και ομιλητέ ςτην κ. Β. Κανελλοπούλου και τον κ. Γ. Μπήτρο ας κάνουμε εδώ προκαταβολικά μια "προδημοσίευση" κάποιων σημείων του θέματος. Ας θυμηθούμε το Αιγινήτικο τοπίο και την παλαιά αγροτική ζωή του νησιού.
Από
επιστημονικής πλευράς μπορεί η ύπαρξη των αναβαθμίδων είναι αντικείμενο μελέτης
και καταγραφής, για τους νησιώτες η ύπαρξή , η εικόνα, η χρήση τους, θεωρείται
δεδομένη γιατί είναι συνυφασμένη με την καθημερινότητά τους. Στις αναβαθμίδες –
βαθμίδες ή πεζούλες οργώνουν, σπέρνουν
τον καρπό τους, και θερίζουν. Από αυτές τρέφουν την οικογένειά τους και τα
ζωντανά τους. Με τις αναβαθμίδες συγκρατούν το λιγοστό καλλιεργήσιμο χώμα,
αυτές καθορίζουν τα σύνορα του χωραφιού
τους και με αυτές υπολογίζουν τις προίκες που θα δώσουν.
Αναβαθμίδες ή αναβαθμοί, κοινώς
πεζούλες ή σκάλες είναι τα τεχνητά οριζόντια εδάφη που δημιουργήθηκαν
από τον άνθρωπο πάνω σε επικλινείς εκτάσεις, με σκοπό την καλλιέργεια. Η
αντιστήριξη γινόταν, συνήθως, με απλούς αναλημματικούς τοίχους,
κατασκευασμένους με απλή ξερολιθιά, δηλ. με πέτρες ακατέργαστες ή
ελάχιστα πελεκημένες, χωρίς χρήση συνδετικού κονιάματος.
Πρώτιστος λόγος δημιουργίας των αναβαθμίδων ήταν
η διατήρηση των υφιστάμενων καλλιεργήσιμων εκτάσεων, και η δημιουργία
καινούργιων μέσω της συγκράτησης των εδαφών και της μείωσης της διαβρωτικής
δράσης των ομβρίων. Η εξομάλυνση μιας πλαγιάς με τη δημιουργία αναβαθμίδων
συνοδευόταν από πολλαπλά, ευνοϊκά για τη γεωργία και το περιβάλλον, επιτεύγματα
όπως: δημιουργία και χωρική ανακατανομή
εδάφους που διευκολύνουν τη διείσδυση νερού και ριζών, εμπλουτισμός υδροφόρου
ορίζοντα, καθάρισμα του χωραφιού από τις πέτρες και δημιουργία ποικιλίας
μικροκλιμάτων και ξερολιθικών μικροενδιαιτημάτων για φιλικούς προς τη γεωργική
παραγωγή οργανισμούς.
Στην
Αίγινα συναντάμε πολύ συχνά αναβαθμίδες. Θα λέγαμε καλύτερα ότι οι αναβαθμίδες
στην Αίγινα έχουν παρελθόν. Τις συναντάμε όχι μόνο στα βουνά αλλά και σε πιο
«χαμηλές» περιοχές όπως στον Κοντό, στο Μεσαγρό, στη Κυψέλη, στο Λεόντι. Όπου
υπάρχει πλαγιά ή ανωφέρεια. Σε αρκετά σημεία βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση. Αλλού όπως σε σημεία
του Ελαιώνα ή του Μπουρδέχτη έχουν καταστραφεί, Οι αναβαθμίδες αποτελούν αδιάψευστες
αποδείξεις της ενασχόλησης των κατοίκων με τη γεωργία. Οι αναβαθμίδες μαζί με τους ανεμόμυλους τα αλώνια, τα πατητήρια,
τα λιοτρίβια συγκροτούν την εικόνα της παλαιάς αγροτικής και κτηνοτροφικής
Αίγινας.
