Όταν ο Κ. Χάνος γνώρισε τον Νίκο Καζαντζάκη

 

       Νίκος Καζαντζάκης και Άγγελος Σικελλιανός στην Αφαία

   Μιλούν πολλοί σήμερα για τον οικουμενικό Νίκο Καζαντζάκη και τα μεγάλα και αξεπέραστα έργα του μοιράζονται μαζί με εφημερίδες. Ωστόσο μηνξεχνάμε εμείς εδώ στην Αίγινα , ότι ο Νίκος Καζαντζάκης που έζησε και έγραψε στην Αίγινα αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας και του πολιτισμού του νησιού, που και αυτό όπως και άλλα παραμένει άγνωστο και ανεκμετάλευτο. Στην Αίγινα υπήρχαν και ευτυχώς υπάρχουν ακόμα άνθρωποι όπως ο κ. Κώστας Χάνος ο οποίος γνώρισε τον Ν. Καζαντζάκη, όταν ο τελευταίος εφιλοξενείτο στο σπίτι του. Παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Κ. Χάνου : "Η Οδύσσεια της ζωής μου στον 20ο αιώνα"

«…Το σπίτι μας στην Αίγινα επί της οδού Αφαίας, στην  περιοχή «Χαλικάκι», ήταν αγορά του πατέρα μου από τον παππού μου Κωνσταντίνο Βογιατζή. Σήμερα είναι ιδιοκτησία των κληρονόμων του Γεωργίου Μαγκλή. Σε αυτό το σπίτι μεγάλωσα. Όταν  πήγαμε στην Αθήνα το χρησιμοποιούσαμε ως θερινή κατοικία. Το σπίτι αυτό ήταν σε ένα κτήμα που απλωνόταν σε δύο επίπεδα. Στο επάνω μέρος ήταν το κυρίως σπίτι, ένα μαγγανοπήγαδο, μια μεγάλη στέρνα και στο βάθος ένα διώροφο μικρό σπίτι για το προσωπικό. Το σπίτι ήταν ένα μεγάλο διώροφο με τεράστιες κάμαρες, εσωτερική σκάλα και δύο μεγάλα χώλ. Το ένα κάτω στην είσοδο με άσπρα πλακάκια και το άλλο  επάνω. Σε αυτό ήταν το παράθυρο της θέας μου που κοίταγε προς τη θάλασσα και το Αγκίστρι, και προς το σπίτι του Κάτσα που ήταν δικαστικός. Εκεί πέρναγα τη μέρα μου στην αγκαλιά  της νταντάς μου.  Στο παράθυρο αυτό σε ηλικία τεσσάρων ετών πρωτομίλησα.  …… ο πατέρας μου αν και ήταν ο πλουσιότερος στην Αίγινα εκείνη την εποχή, ήταν έντονα πολιτικοποιημένος και καλλιεργημένος πνευματικά. Έκανε παρέα με το Βάρναλη και τον Πρεβελάκη. Μια  μέρα, στις αρχές του 1927 έφερε ο πατέρας μου με μία άμαξα έναν κύριο ψηλό και αδύνατο. Και έναν άλλο κοντό. Τους εγκατέστησε στο σπιτάκι του κήπου, το οποίο είχε ανακαινίσει. 

Ήταν ο Νίκος Καζαντζάκης μαζί με τον φίλο του, το ζωγράφο Καλμούχο που είχε σπουδάσει   στο Παρίσι. Ήταν της  σχολής του Πικάσο, κυβιστής. Μας φώναξε ο πατέρας μου και μας είπε να μη φωνάζουμε γιατί είναι ένας κύριος στο σπίτι που είναι συγγραφέας και θέλει ησυχία.  Ο Καζαντζάκης είχε συμπάθεια στην Ευτυχία την αδελφή μου, γιατί  διάβαζε πολύ και της είχε χαρίσει αρκετά βιβλία  με ιδιόχειρες αφιερώσεις, τα οποία χάθηκαν μετά την κατοχή. Θυμάμαι μετά από ένα  ταξίδι του στη Ρωσία μου έφερε ένα  δώρο , ένα μικρό παιχνιδάκι. Έμεινε στο σπίτι μας μέχρι να  χτίσει το δικό του στα  Πλακάκια.  

    Ο  Καζαντζάκης δεν έμενε  πολύ καιρό στο  σπίτι, γιατί ταξίδευε ανά  τον κόσμο. Έμενε μόνο ο Καλμούχος πίσω.

    Όταν έφυγε ο Καζαντζάκης και έχτισε το σπίτι του στα Πλακάκια και ο Καλμούχος δίπλα του το δικό του, εγώ τότε ήμουν προέφηβος [1937]. Μια μέρα ειδοποίησε μάλλον με τον « Βάσανο»  που είχε άμαξα, την αδελφή μου την Ευτυχία να πάει να τον δει. Την αγαπούσε πολύ γιατί  η Ευτυχία  είχε κλίση προς τα γράμματα. Πήγαμε τελικά. Στη βεράντα του σπιτιού του είχε μια ξύλινη γοργόνα χρωματιστή από κάποιο πλοίο που την είχε βρει στο καρνάγιο. 

Όταν μπήκαμε μέσα  στο μεγάλο δωμάτιο  αντικρίσαμε πάνω στο μεγάλο καναπέ να κάθεται μια πανέμορφη νεαρή κυρία. Ήταν η Αλίκη, η κόρη της Κυβέλης,  που εκείνη την εποχή είχε βρει καταφύγιο στο σπίτι του Καζαντζάκη. Μας  κέρασε ο ίδιος γλυκό του κουταλιού βύσσινο  και νερό από ένα κανάτι που είχε στο βορινό παράθυρο Μετά  από λίγο η Ευτυχία μου είπε να φύγουμε διακριτικά γιατί δεν ήταν κατάλληλη η στιγμή για να μιλήσει μαζί της για θέματα πνευματικά. Ο Καζαντζάκης ερχόταν συχνά σπίτι μας με άμαξα, από τα Πλακάκια όπου έμενε, όπως τότε που ήθελε να δει τη μικρή μου αδελφή που είχε γεννηθεί το 1936 και ήταν ένα πανέμορφο μωρό…Μετά από χρόνια η γυναίκα του η Ελένη σε ένα βιβλίο της με τίτλο: «Ο ασυμβίβαστος», γράφει για μας: «τα παιδιά είναι καλά καθώς και η κυρά – Ζωή [η νταντά μου]», γιατί ήταν καλή μαγείρισσα και τον φίλευε από τα φαγητά που έφτιαχνε.   Έκτοτε τον έβλεπα στην παραλία  της  Αίγινας που έκανε βόλτες, ψηλός, ξερακιανός ευθυτενής με πέδιλα και λιγομίλητος. Δεν μιλούσαμε βέβαια γιατί ήδη ήμουν στην εφηβεία και τα ενδιαφέροντά μου ήταν…..άλλα.

Απόσπασμα από το βιβλίο  του Κ. Χάνου: "Η Οδύσσεια της ζωής μου στον 20ο αιώνα"

Τις  φωτογραφίες  μας  έστειλε  η κ. Αννίτα Χαρτοφύλακα - Λεούση.