Στην ευρύτερη περιοχή του Σαρωνικού της Τροιζηνίας και της Αργολίδας ο
Άγιος Δημήτριος τιμάται ιδιαίτερα εδώ και αιώνες. Είναι άξιο
επιστημονικής έρευνας πως και γιατί οι κάτοικοι ευλαβούνταν πολύ τον
Άγιο Δημήτριο και στη χάρη του είχαν κτιστεί δύο από τα παλαιότερα
μοναστήρια της περιοχής. Η Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου Αυγού και η Ιερά
Μονή Αγίου Δημητρίου Δαμαλά.
Θα αναφερθούμε στο μοναστήρι του Δαμαλά, το οποίο συντηρήθηκε,
ανακατασκευάστηκε και στις 28 Απριλίου του 2011 ο Σεβ. Μητροπολίτης
Ύδρας κ.κ. Εφραίμ τέλεσε αγιασμό.
Η Ιερά Μονή
Αγίου Δημητρίου Δαμαλά ήταν από τις πλουσιότερες στην εποχή της Τουρκοκρατίας
με μεγάλες εκτάσεις από ελαιώνες, αμπελώνες και λεμονώνες. Ωστόσο οι Τούρκοι
την κατέκαψαν και ήταν από τα πρώτα μοναστήρια που έκλεισαν την εποχή του Όθωνα
επειδή σε αυτήν εγκαταβιούσαν ελάχιστοι μοναχοί. 
Μετά από
σχεδόν δύο αιώνες εγκατάλειψης, το ιστορικό μοναστήρι παίρνει ζωή. Ο αγώνας με
την γραφειοκρατία των υπηρεσιών του κράτους κερδήθηκε μετά από επιμονή και
υπομονή και τις συστηματικές προσπάθειες της φιλολόγου καθηγήτριας κ. Ιωάννας
Ρουμάνη και των φίλων της Μονής.
Η Ιερά Μονή Αγίου
Δημητρίου Τροιζήνος (Δαμαλά) -άγνωστη στούς περισσότερους, ακόμη και σε
κατοίκους της περιοχής– ιδρύθηκε περί το 1455. Για τις συνθήκες ιδρύσεως και
για τον κτίτορα της Μονής δεν σώζονται πληροφορίες. Υπήρξε σταυροπηγιακή και
κοινοβιακή Μονή, σύμφωνα με σιγίλλιο του Πατριάρχη Νεόφυτου Ζ΄ (Μάρτιος 1791),
το οποίο ανανέωσε ο Γρηγόριος Ε΄ (1798). Τα κτίσματα της Μονής, κελλιά και
βοηθητικοί χώροι, σχηματίζουν ένα ισχυρό περιτείχισμα, που εξυπηρετούσε στην
περιφρούρηση της Μονής από εξωτερικούς κινδύνους. Στο μέσον της υπαίθριας αυλής
ορθώνεται το Καθολικό της Μονής, εσωτερικά μονόκλιτη βασιλική, εξωτερικά
εγγεγραμμένη σταυροειδής.
Σύμφωνα με την
κτιτορική επιγραφή, ο ναός αγιογραφήθηκε και ανοικοδομήθηκε τό 1694, με έξοδα
του ιερομονάχου Νεκταρίου. Το εσωτερικό του Ναού είναι κατάγραφο από
τοιχογραφίες, εκτός από τις χαμηλές ζώνες της βόρειας και νότιας πλευράς, οι
οποίες έχουν καλυφθεί με ασβεστοκονίαμα. Η Μονή, κατά πάσα πιθανότητα,
καταστράφηκε με εμπρησμό από τους Τούρκους, γεγονός που εξανάγκασε τους
τελευταίους μοναχούς–εννέα τον αριθμό—να την εγκαταλείψουν. Επί της βασιλείας
του Όθωνος, έκαναν προσπάθειες για την ανασύσταση της Μονής με την συνδρομή των
κατοίκων, όχι μόνο της Τροιζήνος, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της
Τροιζηνίας. μάταια όμως.
Από τις αρχές λοιπόν
του 19ου αι. η Μονή έμεινε έρημη και ημιερειπωμένη, παρά τις κατά καιρούς
προσπάθειες, μάλιστα δε του πρ. Μητροπολίτου Ύδρας κ. Ιεροθέου. Κατά την
τελευταία, όμως διετία, θεία ευδοκία και λόγω αγαθών συγκυριών, πρωτοστατούντος
του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ. Εφραίμ, έχει ξεκινήσει μελέτη
αποκαταστάσεως και αναστηλώσεως της Μονής, με σκοπό την επαναλειτουργία της.
Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να σκαρφαλώσει -στην κυριολεξία- ως το μοναστήρι από
το δρόμο που ξεκινά μέσα από το χωριό της Τροιζήνας. Μέσα σε ένα καταπράσινο
τοπίο, δίπλα σε ένα ποταμάκι που κελαρύζει μέσα από τους θάμνους και τα δέντρα,
με την υπέροχη θέα να απλώνεται στα μάτια του, θα αντικρύσει την πύλη της Μονής
και τα μεγάλα κυπαρίσσια της που την προστατεύουν! 
Η θέα προς το Σαρωνικό είναι απερίγραπτη! Όλος ο κόλπος και η πολιτεία του
Πόρου, τα Μέθανα και το Όρος της Αίγινας γεμίζουν το μάτι του προσκυνητή. Το
καθολικό (εκκλησία) της Μονής βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση, με εξαιρετικές
αγιογραφίες στο εσωτερικό του, που δημιουργούν μια κατανυκτική ατμόσφαιρα και
παραπέμπουν σε ανάλογα μοναστήρια των Μετεώρων. Από τα κτίρια της Μονής τον Απρίλιο του 2011 (απ' όπου και οι φωτογραφίες) είχε
επισκευαστεί το ένα, ενώ γίνονται προσπάθειες για να συνεχιστούν οι εργασίες
και στα υπόλοιπα.
Σήμερα το μοναστήρι λειτουργεί και σε αυτό εγκαταβιώνει ως μοναχή πλέον η πρώην φιλολόγος καθηγήτρια του Λυκείου Πόρου και επί σειρά ετών αρχηγός των Κατασκηνώσεων Θηλέων της Μητροπόλεως Ύδρας, Ιωάννα Ρουμάνη.
Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι σημερινές. Προέρχονται από το Saronic magazine.gr και αποτυπώνουν την πρόοδο αποκατάστασης των εργασιών συντήρησης.
