Πέρσι τέτοιες μέρες φιλοξενήθηκα στη Μασσαλία για ένα τετραήμερο από τον τότε Ναυτιλιακό ακόλουθο της Ελλάδας στην Μασσαλία αιγινήτη κ. Δ.Παπαλεονάρδο. Αν κάτι έμεινε σαν αίσθηση, σαν εικόνα, σαν εντύπωση, σαν εμπειρία, όπως θέλετε πείτε το, ήταν η ποιότητα ζωής, ο πολιτισμός παντού, η ευγένεια στις συναλλαγές, η καθαριότητα, ένα επίπεδο ζωής που σοκάρει με την κυριαρχία του αυτονόητου και του λογικού. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που μπορώ να παραθέσω.
Το πιό εντυπωσιακό όμως κομμάτι αυτής της εμπειρίας ήταν η ανοχή και η αποδοχή του διαφορετικού πολιτισμού, χρώματος, θρησκείας, εθνότητος. Σε μια επισήμως άθεη χώρα, οι καμπάνες των καθολικών εκκλησιών χτυπούσαν τρεις φορές την ημέρα, ήταν ανοιχτές μέχρι αργά το βράδυ, φωτισμένες να υποδέχονταν όσους πιστούς είχαν ανάγκη προσευχής, στους δρόμους ανενόχλητες οι μουσουλμάνες με τα μαύρα μακριά ρούχα, σε πολλά μαγαζιά σε εξυπηρετούσαν άνθρωποι από το αντικρινό Μαρόκο και την Αλγερία. Και ανάμεσα σε αυτούς τους πολιτισμούς μια Ορθόδοξη Εκκλησία στο ιστορικό κέντρο της Μασσαλίας να λειτουργεί και να λειτουργείται από Ορθόδοξο ιερέα από τη Φλώρινα, τον π. Ιωαννίκιο. Πάνω από την πόλη να δεσπόζει ένας μεγάλος ναός της Παναγίας, μεγάλο προσκύνημα των Καθολικών, τον οποίο καθημερινά επισκέπτονται καραβάνια τουριστών. Στο λιμάνι η κρύπτη του Αγίου Ανδρέα, στο Ιστορικό Μουσείο της πόλης αφιέρωμα στους Βαλκανικούς Πολέμους με κυρίαρχη τη μορφή του Παύλου Μελά και φωτό από Θεσσαλονίκη και Σμύρνη και στη θάλασσα το καινούργιο μουσείο των Πολιτισμών της Μεσογείου με εκθέματα από το δικό μας Μουσείο Μπενάκη.
Αυτή είναι η πόλη των Πολιτισμών.
Όμως η πρώτη ημέρα θα μείνει ανεξίτηλη στη θύμησή μου, όταν το βράδυ φθάσαμε σε μια πολύ παλιά πόλη στο Εξ, μια τεράστια φοιτητούπολη, όπου μας παρέθεσε δείπνο στο σπίτι του ο Γάλλος Ορθόδοξος ιερέας π. Κύριλλος. Η σύζυγος του, μια γλυκύτατη οικοδέσποινα προσπαθούσε να μιλήσει Ελληνικά από ένα τετράδιο σημειώσεων που κρατούσε. Ο λόγος; Η γιαγιά της είναι Αρμένισσα. Και όταν έστρωσε τραπέζι τα πρώτα πράγματα που έβαλε επάνω ήταν τσίπουρο και φιστίκια Αιγίνης.
Πως να μη τα θυμάσαι αυτά; Το μυαλό μου σήμερα είναι εκεί. Σε αυτή την οικογένεια, στην ελληνική κοινότητα της Γαλλίας. Στην μεγάλη αποικία των Ελλήνων, τη Μασσαλία που σε κάθε σημείο μαρτυρεί την Ελληνικότητά της.
Το μυαλό μας σήμερα είναι στη Γαλλία, στο Παρίσι, στην πόλη του φωτός που κάποιο θέλησαν να το σβήσουν γιατί δεν το αντέχουν. Χρέος μας και ιστορική ευθύνη είναι να το ξανανάψουμε.
Γ. Μ.