Ο αρχαίος ελαιώνας της Αίγινας

    Η ελιά  στην καλύτερή της ώρα τούτη  την εποχή που σε κάθε  τόπο οι άνθρωποι μαζεύουν  τον καρπό της. Σήμερα  που οι καταστάσεις είναι δύσκολες, όλοι μαζεύουν  τις ελιές  τους σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια που έβλεπες  τους ελαιώνες να μαραζώνουν και να μένουν οι ελιές  πάνω στο δέντρο. Οι εποχές αλλάζουν, αλλάζουν και οι συνήθειες  γιατί οι ανάγκες για επιβίωση είναι πιεστικές.

    Τούτες  τις μέρες  και στην Αίγινα το μάζεμα της ελιάς γίνεται με εντατικούς ρυθμούς. Ο αρχαίος ελαιώνας στο νησί μας αποδεικνύει την παμπάλαια  απασχόληση  των κατοίκων με την ελιά.

    Αξίζει να  τον επισκεφτεί κανείς και να αντικρίσει ένα πολύ διαφορετικό  τοπίο από αυτά που έχουμε συνηθίσει στις υπόλοιπες μεριές  του νησιού.

  Σχεδόν στο κέντρο του νησιού της  Αίγινας στους πρόποδες του «΄Ορους» βρίσκεται ο αρχαίος Ελαιώνας του νησιού. Ένας αναπάντεχος τόπος, σπάνιας ομορφιάς  με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Όαση πραγματική στο κέντρο ενός περιβάλλοντος που οικοδομείται με ταχύτατους ρυθμούς. Η περιοχή του Ελαιώνα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με το ύφος, τη μορφή και το μύθο του Όρους, του πιο ψηλού βουνού της Αίγινας [586 μ.], όπου σύμφωνα με τη αρχαία μυθολογία υπήρχε ναός αφιερωμένος στο Ελλάνιο Δία. Γύρω από το Όρος κατοίκησε και ο πρώτος βασιλιάς της Αίγινας, ο Αιακός. Ο Ελαιώνας προστατεύεται  από τα γύρω βουνά και δίνει στον επισκέπτη την εντύπωση μιας κοιλάδας στην οποία καταλήγουν τα νερά των γειτονικών υψωμάτων και βουνών. Εξαιτίας της γεωγραφικής του θέσης και κυρίως λόγω της μη πρόσβασης του προς τη θάλασσα, ο Ελαιώνας παρέμεινε  ανενόχλητος από  τους επίδοξους  οικοπεδοφάγους και έμεινε ανέγγιχτος από κάθε είδους οικοδομική δραστηριότητα. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι αγνοείται η ύπαρξη  του, όχι μόνο από πολλούς επισκέπτες της Αίγινας, αλλά και από σημαντική μερίδα των ντόπιων κατοίκων.

 Έτσι  η περιοχή διατήρησε τη μοναδική και σπάνια ομορφιά της με τις πανάρχαιες ελιές, τα αγριόχορτα, τα αγριοκούνελα και τα ρυάκια που κατεβάζουν νερό και προσπαθούν να βρουν διέξοδο προς τη θάλασσα  του γειτονικού κόλπου του Μαραθώνα. Σύμφωνα με μαρτυρίες της ιστορικού Γωγώς Κουλικούρδη, στην περιοχή υπήρχε του «Καλογερά» η βρύση, αλλά  τον Ελαιώνα διέτρεχε και  χείμαρρος στη θέση  «Γλώσσες»  στους πρόποδες του Όρους.

   Πολλά είναι τα μονοπάτια που «κατεβαίνουν» στον Ελαιώνα, από τους γύρω ορεινούς οικισμούς της Αίγινας. Οι πιο κοντινοί οικισμοί είναι   της Παχιοράχης   ο παλαιός οικισμός   Καπότηδες και ασφαλώς ο αναπτυσσόμενος Μαραθώνας. Ο Ελαιώνας γεωγραφικά προσδιορίζεται νότια από την περιοχή «Σφυρίχτρες». Τα τελευταία χρόνια ένας μεγάλος χωμάτινος δρόμος από την δεύτερη παραλία του Μαραθώνα οδηγεί  μέσα στον Ελαιώνα. Σήμερα ο επισκέπτης θα συναντήσει πολλές παλαιές ελιές με μεγάλους κορμούς. Η ύπαρξη πολλών ελαιόδεντρων  στην περιοχή ήταν η αιτία που δόθηκε αυτό το όνομα σε αυτή τη γωνιά της Αίγινας.   Σύμφωνα  με το Ινστιτούτο Επιστήμης Υλικών και το Εργαστήρι Αρχαιομετρίας του Εθνικού Κέντρου έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» οι ελιές είναι υπεραιωνόβιες. Σύμφωνα με τις μετρήσεις που έχουν γίνει, μόνο η επιφάνεια του κορμού τους έχει ηλικία πάνω από 400 χρόνια. Στην περιοχή διατηρούσε πολλά κτήματα το μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσολεόντισσας, σύμφωνα με έγγραφα  που φέρνει στο φως η ιστορικός Γωγώ Κουλικούρδη.

   Οι ελιές που έχουν απομείνει σήμερα δεν είναι πάρα πολλές, είναι όμως ενδεικτικές του μεγάλου ελαιώνα που υπήρχε παλαιότερα στο σημείο αυτό. Η κοιλάδα του Ελαιώνα  έχει μείνει αλώβητη από την οικοδομή. Λίγα είναι τα κτίσματα που συναντά ο επισκέπτης  στην  περιοχή . Καταρχήν τρία παλιά ξωκλήσια της Αγίας Κυριακής, της Αγίας             Τριάδας και του Αγίου Γεωργίου. Επίσης υπάρχει μια κτιστή στέρνα για το βρόχινο νερό  που μαζεύεται από τους γύρω λόφους και κυρίως από τον όγκο του Όρους

   Περπατώντας στα μονοπάτια του Ελαιώνα ο επισκέπτης θα συναντήσει πολλά σκοίνα, αγκάθια, λουμίνια και θυμάρι. Δειλά  - δειλά κάνουν την εμφάνισή τους λαγοί και πέρδικες, ενώ αμέριμνες βόσκουν αγελάδες και πρόβατα. Πολλές ταμπέλες ενημερώνουν τον επισκέπτη για την ύπαρξη του καταφύγιου Άγριων ζώων, ενώ αρκετά φυσίγγια μαρτυρούν το πέρασμα κάποιων κυνηγών. Ο περίπατος μέσα στον Ελαιώνα, σου δίνει την ευκαιρία να θαυμάσεις  το Όρος  που υψώνεται επιβλητικά πάνω από τον Ελαιώνα. Οι ντόπιοι αναφέρουν πως αν η κορυφή του Όρους είναι τυλιγμένη με σύννεφα, αυτό είναι σημάδι πως σε λίγο θα βρέξει.

    Τα  τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες τόσο από ιδιώτες, πολιτιστικούς συλλόγους, Περιβαλλοντικές Ομάδες Σχολείων  για τη γνωριμία με την άγνωστη αυτή πλευρά της Αίγινας, την προστασία και την ανάδειξη της ως ενός τόπου σπάνιας ομορφιάς και αξίας. Ο Ελαιώνας στο διάβα των αιώνων βρήκε μοναδικό σύμμαχο σωτηρίας του, το χρόνο, ο οποίος τον προστάτευσε  και τον διατήρησε. Εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να συνδράμουμε  στη σωτηρία του έστω και καθυστερημένα.