Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2015

Οι παλαιοί ρετσινάδες του Μεσαγρού.

      Παλαιά αντικείμενα από  το παραδοσιακό επάγγελμα του ρετσινά ή  ρητινοσυλλέκτη βρήκαν οι μαθητές  της Περιβαλλοντικής Ομάδας γύρω από τα πεύκα, στην χθεσινή εξόρμηση  στον Άγιο Ευστάθιο τον κυνηγό.
    Μέχρι το 1984 ο Παναγιώτης Μπόγρης έβγαζε ρετσίνι από τα πεύκα στο Μεσαγρό. Η  μαρτυρία  του καταγράφτηκε στην εξαιρετική εργασία  των μαθητών του Γενικού Λυκείου Αίγινας  τη σχολική χρονιά 1996 -1997  με υπεύθυνους καθηγητές: την αείμνηστη Σοφία Μηλιώτη και τον κ. Άρη Παύλο.
   Η  μαρτυρία έχει ως εξής:
".... τότε στην Αίγινα και ιδιαίτερα  σε πευκόφυτες περιοχές όπως ο Μεσαγρός, γινόταν παραγωγή ρετσινιού. 
   Ήμασταν λίγοι σχετικά  που ασχολούμασταν με την εργασία αυτή. Δεν ήταν ιδιαίτερα δύκολη μήτε  κοπιαστική. Επεξεργαζόμασταν το ρετσίνι, ένα άσπρο παχύρευστο χυμό, που κυλούσε αργά από τους κορμούς  των πεύκων, χωρίς βέβαια να καταστρέφονται τα ίδια  τα δέντρα.
   Η  επεξεργασία  του ξεκινούσε από την 1η Απριλίου, με τον ερχομό των πρώτων ζεστών ημερών, και διαρκούσε ως και το τέλος Οκτωβρίου. Η εποχή αυτή είναι η ιδανικότερη γιατί τότε μόνο τα πεύκα μπορούσαν να δημιουργήσουν αυτό το χυμό. Αντίθετα το χειμώνα που ο καιρός ήταν κρύος δεν ήταν δυνατόν να παράγουν το ρετσίνι. Άλλωστε ο χειμώνας ήταν η περίοδος όπου τα πεύκα ξεκουράζονταν. Εδώ θα πρέπει να πω ότι το διάστημα αυτό καθοριζόταν από το δασαρχείο. Επίσης αυτό όριζε τον τρόπο με τον οποίο εμείς θα εργαζόμασταν πάνωσ το δέντρο. Δηλαδή κανόνιζε πόσες φορές θα κτυπούσαμε τον κορμό ενός πεύκου, σε ποιό σημείο και πόσα εκατοστά. Αν δεν ακολουθούσαμε τις διαταγές τότε μας έκανε μήνυση, επιβάλλοντάς μας να πληρώσουμε κάποιο πρόστιμο. Έτσι μόλις έφτανε ο Απρίλης καθένας από μας που έκανε αυτή τη δουλειά, κατευθυνόταν προς τη δασική έκταση που κατείχε.......
   Τα  εργαλεία μου απαρτίζονταν από ένα σκερπάνι, έναν  ή περισσότερους τενεκέδες, ένα  κουτάλι, μια γούβα, ή δοχείο όπως εμείς το αποκαλούσαμε  καθώς και μια πέτρα την οποία όμως την χρησιμοποιούσαμε τα πρώτα χρόνια που ξεκινήσαμε το επάγγελμα αυτό.... Επειδή όμως με την πέτρα η εργασία γινόταν δύσκολη, ύστερα χρησιμοποιούσαμε τα κουβαδάκια, που απέδιδαν περισσότερο κι ήταν πιό ξεκούραστα και κατά συνέπεια τα μεροκάματα περισσότερα.
    Διάλεγα ένα πεύκο κι άρχιζα να το κτυπώ, συνήθως στο κατώτερο σημείο του κορμού συνεχίζοντας προς τα πάνω, αφού είχα τοποθετήσει τενεκεδάκια στην πληγή. Σε αυτά τρέχει σαν διαμαντένιο δάκρυ μεγάλη ποσότητα  ρετσινιού. Με την ξύστρα που έχω οφηγώ τη ροή του χυμού μέσα στα τενεκεδέκια. Μετά για να τα μεταφέρω είχα κατασκευάσει τη σκουντάβλα, η οποία ήταν ένα ξύλο όπου στη μια άκρη βρισκόταν ένας  τενεκές δεμένος. Έτσι το φόρτωνα στον ώμο μου....
   Αξιοπρόσεχτη  είναι  η χρησιμότητα  του ρετσινιού. Ευρύτερη και πιό διαδεδομένη ήταν η χρήση του στο κρασάκι μας. Επίσης από αυτό έβγαινε  το κολοφόνιο, το οποίο χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή διαφόρων πραγμα΄των, όπως κουτιών. Ακόμα από το χυμό αυτό παραγόταν ο νέφτης, που είχε μεγάλη αξία. Τέλος  το χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάσουν πλαστικά είδη, όπως παλστικά σκάφη".

  Σήμερα  δεν υπάρχουν πιά  ρητινοσυλλέκτες. Παρέμειναν τα εργαλεία  τους για να μας θυμίζουν το παλαιό αυτό επάγγελμα που εξαιτίας του ΄όσοι εργάζονταν κολλούσαν  και ένσημα στο ΙΚΑ.

    Οι  δύο τελευταίες φωτογραφίες με τα πλαστικά παπούτσια  των  εργατών καθώς και δύο  γούβες που κολλούσαν στον κορμό  του πεύκου, προέρχονται από τη συλλογή  του κ. Ανδρέα Κάππου και έχουν εκτεθεί μαζί με άλλα  παλαιά αγροτικα εργαλεία  στο Πνευματικό Κέντρο Κυψέλης. 

    Η  εργασία  των μαθητών  του Γενικού Λυκείου δεν κυκλοφορεί δυστυχώς  στα βιβλιοπωλεία. Μπορεί κάποιος να  την αναζητήσει  στη Δημόσια Βιβλιοθήκη  της Αίγινας.