To Κυβερνείο στην Αίγινα. Σύντομη ιστορική διαδρομή

      Το  Κυβερνείο, γνωστό και ως «Παλάτι  του μπάρμπα- Γιάννη», ή «Καζάρμα», αποτελεί ένα σημαντικό μνημείο της νεότερης Ιστορίας μας. Είναι ένα διώροφο απλό, αλλά συνάμα κομψό κτίριο, από τα τέλη πιθανότατα  του 18^ου αιώνα. Μια εντοιχισμένη πλάκα στη δυτική πλευρά  του πληροφορεί σχετικά.

    Ο  περιηγητής Dodwell αναφέρει ότι έμεινε σε αυτό  στα  1805, όταν επισκέφτηκε την Αίγινα. Φιλοξενήθηκε στο σπίτι του πρόκριτου και εμπόρου Μιχάλη Μοίρα, αδελφού του Αρχιμανδρίτη Γρηγορίου. Σε αυτό έμεινε και ο στρατηγός Π. Μαυρομιχάλης στα 1827, ενώ σε παράσπιτα στεγάζονταν πρόσφυγες. Λίγο πριν από την άφιξη του Κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια, το Νοέμβριο του 1827, η Αντικυβερνητική Επιτροπή ανέλαβε να  επισκευάσει το σπίτι του Αρχιμανδρίτη. Το έργο ανατέθηκε στον εργολάβο και κτίστη Θωμά Ιωάννου. Κτίστηκε ο οντάς, καθαρίστηκαν τα δωμάτια και αγοράστηκε η ξυλεία. Το Σεπτέμβριο του 1828 το Κυβερνείο επισκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Θ. Βαλλιάνο. Τότε φαίνεται πως προστέθηκαν οι δύο μεγάλες  αίθουσες στα νότια και νοτιοδυτικά, καθώς και η μαρμάρινη εξωτερική σκάλα και η θολωτή είσοδος.

   Στις πλακόστρωτες αίθουσες του ισογείου, πιθανώς διέμενε η φρουρά, ενώ ο όροφος χρησίμευε ως έδρα, γραφείο και κατοικία του Κυβερνήτη. Τις λεπτομέρειες της επισκευής, αναφέρει ο Ν. Κασομούλης. Ο Κυβερνήτης ανέθεσε στον προσωπικό του φρουρό και υπηρέτη Νικολέτο το έργο της εσωτερικής διαίρεσης των δωματίων. Το γραφείο του Κυβερνήτη στεγάστηκε στην αίθουσα του ορόφου, αριστερά του προθάλαμου. Ο Σ. Λάμπρου σε άρθρο στην εφημερίδα «Εστία» το 1897 περιγράφει ότι το ταβάνι διακοσμούσαν ξύλινα φατνώματα και στη μέση βρισκόταν μεγάλος ρόδακας, απ’ όπου κρεμόταν η λάμπα, που φώτιζε τις «αγρυπνίες» {εργασία μέχρι αργά} του άρχοντα για το έθνος. Εδώ συντάχθηκαν τα πρώτα διατάγματα και τέθηκαν οι βάσεις του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους. Η διπλανή δυτική αίθουσα στέγασε πιθανώς τη Γραμματεία. Εδώ, όπως διηγείται ο Ν. Δραγούμης, εργάζονταν οι υπάλληλοι όλη μέρα, τρώγοντας ένα κουλούρι το μεσημέρι με το αριστερό χέρι, ενώ με το δεξί κρατούσαν τη γραφίδα και μερικοί το βράδυ ξάπλωναν επάνω στα τραπέζια με τα πρωτόκολλα και τα έγγραφα. Αλλά  ήσαν ευτυχείς γιατί ήλπιζαν στην αναστύλωση του Έθνους. Μετά τη μεταφορά της έδρας της Κυβέρνησης στο Ναύπλιο το 1829, ο Κυβερνήτης επισκεπτόταν τακτικά το νησί και έμενε στο Κυβερνείο. Μετά τη δολοφονία  του, το κτίριο εγκαταλείφθηκε, μέχρι το 1839, οπότε επισκευάστηκε και ο όροφος στέγασε την Επισκοπή Αιγίνης [μέχρι το 1846], ενώ στο ισόγειο υπήρχαν αποθήκες για τους καρπούς του δημόσιου φόρου, της δεκάτης.

   Μετά το 1842 στο κτίριο εγκαταστάθηκαν διαθέσιμοι στρατιωτικοί, υπό τον αξιωματικό Πιέρρη και από αυτή τη χρήση του πιθανότατα προήλθε και η ονομασία «Καζάρμα». Στα 1852 το επισκέφθηκε ο περιηγητής About, που μας δίνει μια εικόνα εγκατάλειψης και ερημιάς. Κατά την περίοδο 1868 – 1873, το Κυβερνείο έγινε άσυλο προσφύγων Κρητών. Στα 1887 ο ιστορικός Σπ. Λάμπρος το βρήκε σε άθλια κατάσταση, σχεδόν ερειπωμένο. Αργότερα, το 1895, έγινε Δημοτικό Σχολείο Θηλέων. Στα 1898 ο έφορος αρχαιοτήτων Αντ. Πελεκάνος μετέφερε στις τρεις βορειοδυτικές αίθουσες του ισογείου το τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που στεγάστηκε εκεί μέχρι τα 1926. Το 1932 στεγάζεται το Γυμνάσιο Αίγινας. Κατά  τη Γερμανική Κατοχή χρησιμοποιήθηκε για στρατώνας και τότε  έγινε η προσθήκη των δύο πέτρινων δωματίων δίπλα στη θολωτή είσοδο, στα οποία δωμάτια σήμερα στεγάζεται η Δημόσια Καποδιστριακή Βιβλιοθήκη. Στα μεταπολεμικά χρόνια  στεγάστηκε πάλι το Γυμνάσιο Αίγινας μέχρι το 1980 και τότε έγιναν ορισμένες επεμβάσεις κατά την επισκευή. Από το 1974 το Κυβερνείο στέγασε για κάποιο διάστημα το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αίγινας, ενώ από το 1989 μέχρις σήμερα, ενώ από το 1989 και μέχρι σήμερα στεγάζεται εδώ το Ιστορικό Αρχείο της Αίγινας που διοικητικά υπάγεται στα  Γενικά  Αρχεία  του Κράτους. Το κτίριο από 20ετίας έχει παραχωρηθεί στο Υπουργείο Παιδείας.