Οι Γερμανοί στα Οχυρά της Αίγινας.

  Με  την προέλαση  των γερμανικών στρατευμάτων  προς  Νότο, δίνεται  διαταγή από το Γ.Ε.Ν.  να  καταστραφούν τα οχυρά σε όλη την Ελλάδα ώστε να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών.

   Τα  κλείστρα  των πυροβόλων κόπηκαν  με οξυγόνο, τα όργανα διεύθυνσης βολής, οι προβολείς  και οι κατευθυντήρες  καταστράφηκαν. Τα  πυρομαχικά ρίχτηκαν στα βαθιά νερά  και οι υπόγειες  εγκαταστάσεις ανατινάχθηκαν.

     Στο  Βόρειο Οχυρό Αιγίνας, αμέσως  μετά την καταστροφή  του πολεμικού υλικού  και τους συγκινητικούς αποχαιρετισμούς  μεταξύ  του προσωπικού,  τρόφιμα, σκεύη  και έπιπλα  μοιράσθηκαν   στις  γειτονικές κοινότητες  της Σουβάλας  και του Μεσαγρού.  Οι  Γερμανοί  έφθασαν  στο οχυρό  στις  2 Μαίου  1941,  και παρέλαβαν  το οχυρό  από τον αρχαιότερο Έλληνα αξιωματικό. Έγιναν  όμως έξαλλοι  όταν αντίκρυσαν  το μέγεθος της καταστροφής  και φεύγοντας για τον Πειραιά  πήραν  μαζί τους  μια μοτοσικλέτα ΒΜ  που ανήκε στο οχυρό.  Στο  τέλος του ίδιου χρόνου  εγκαταστάθηκαν  στα οχυρά του Σαρωνικού, επισκεύασαν  τις εγκαταστάσεις , πρόσθεσαν κάποια κτίρια  και έφεραν δικό τους οπλισμό.

 Οι  Γερμανοί  έφθασαν  στην Αίγινα , αρχικά από την πλευρά του Τούρλου, όπου και υπήρχε το  Βόρειο Οχυρό του νησιού. Με  σκάφος  αποβιβάστηκαν  ένας Έλληνας και ένας Γερμανός αξιωματικός, οι οποίοι έφυγαν μετά από λίγο.

    Το  απόγευμα  της ίδιας ημέρας  οι Αιγινήτες αντίκρισαν   για πρώτη φορά την χιτλερική σημαία, πάνω στο κατάρτι  ενός  μικρού πετρελαιοκίνητου  σκάφους  που έμπαινε  στο λιμάνι τους , μεταφέροντας  έναν  ουλαμό  των ‘ταγμάτων θανάτου’.

    Σε  24  ώρες  ο ουλαμός αντικαταστάθηκε από  ένα τμήμα  Γερμανών πεζοναυτών.

Οι  Γερμανοί  κατευθύνθηκαν  προς  τα οχυρά  του νησιού Βόρειο και  Νότιο ,  στα οποία  έκαναν  επισκευές,   λίγες μετατροπές  και κάποιες προσθήκες. Απαραίτητα  κρίθηκαν  και  τα παρατηρητήρια  της Μονής  και του Αγίου Αντωνίου  ενώ  υπέταξαν  ένα σπίτι στην περιοχή Βάρδια  της Κυψέλης  όπου έκτισαν παρατηρητήριο

    Μέσα  στην  πόλη  υπέταξαν  αρκετά  κτίρια όπως το σημερινό  ξενοδοχείο ‘Μιράντα’,  το  οποίο  είχε μετατραπεί  σε Νοσοκομείο,  το σπίτι του Μπράουν [σημερινό ξενοδοχείο] στο οποίο είχε εγκατασταθεί  η Κομαντατούρ, το Κυβερνείο  στο οποίο είχε  στρατοπεδεύσει  η φρουρά της Αίγινας  και τέλος  το σπίτι του Βογιατζή  στο οποίο είχαν εγκατασταθεί λίγοι Γερμανοί.

    Τα  οχυρά   και τα παρατηρητήρια  της Αίγινας  και της Μονής ,  καθώς  και η φρουρά της πόλης  στα παραπάνω  κτίρια  χαρακτηρίστηκαν  ως ‘Φρούριον Αιγίνης’,  και τέθηκαν  υπό την διοίκηση  του διοικητή  του Βορείου Οχυρού  του Τούρλου , Βάγνερ.

   Οι  Γερμανοί  τοποθέτησαν ένα πυροβόλο  στον βορειοδυτικό κυματοθραύστη  του λιμανιού, μετέτρεψαν  το μικρό εκκλησάκι του Αγίου  Νικολάου  σε αποθήκη    πυρομαχικών   και   τοποθέτησαν  δύο  σταθμούς  οπλοπολυβόλων  στου Βογιατζή   και στην Παναγίτσα.

    Στην  αρχή  η δύναμη  των  Γερμανών της Αίγινας  έφθανε τους 1.000  άνδρες  πεζικού  οι  οποίοι  στην συνέχεια  ενισχύθηκαν  από Πολωνούς. Μέσα στην πόλη  οι Γερμανοί  έμεναν  στο Φρουραρχείο.

     Πολεμικές επιχειρήσεις  δεν μνημονεύονται από τους Αιγινήτες.  Αυτό όμως  που   δεν  μπορεί  να σβηστεί  από   την μνήμη  τους  είναι  ο  ανατριχιαστικός  ήχος  από τα   Γερμανικά  στούκας  τα  οποία  πετούσαν  χαμηλά. Η  Αίγινα  δεν βομβαρδίστηκε  από τους Γερμανούς,  όμως  χαραγμένη   στην μνήμη   των  κατοίκων   του  χωριού της Κυψέλης   θα μείνει η βύθιση  του  ελληνικού  αντιτορπιλικού ‘Ύδρα’, το οποίο βύθισαν  τα γερμανικά στούκας στην νησίδα   Λαούσα.

Η   αποχώρηση  των Γερμανών.

   Το  φθινόπωρο  του 1944  οι Γερμανοί  έφυγαν  από την Αίγινα. Η  επιχείρηση  ξεκίνησε  τον Σεπτέμβριο  και έγινε  σταδιακά  αφήνοντας καταρχήν  στην πόλη και στα οχυρά μικρή  φρουρά. Πριν  φύγουν  όμως είχαν φροντίσει  να  φυτέψουν  αρκετές  νάρκες  στις  περιοχές  γύρω  από τα οχυρά  αλλά να ρίξουν και αρκετές στην θάλασσα.

   Από το σημείο αυτό ξεκινά   ένα άλλο δράμα για τους Αιγινήτες  που πολλοί από αυτούς  πεινασμένοι  και εξαθλιωμένοι  τρέχουν  να λεηλατήσουν τα οχυρά στο άκουσμα  της αποχώρησης των Γερμανών. Πολλοί  ήταν αυτοί  που σκοτώθηκαν  ή ακρωτηριάστηκαν  από τις νάρκες.[ Σήμερα  η περιοχή του Τούρλου, στην οποία συνέβησαν τα παραπάνω έχει  καθαριστεί  από ειδικούς  και δεν υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος. Ανάλογες ενέργειες έχουν γίνει  και στην περιοχή των οχυρών της Πέρδικας]. 

   Τον  Οκτώβριο  του 1944  Άγγλοι  κομάντος, προερχόμενοι  από τον Πόρο  αποβιβάστηκαν  στην   παραλία  της Αγίας  Μαρίνας,  όπου  συγκέντρωσαν πληροφορίες  για τους Γερμανούς. Στις 6   Οκτωβρίου επιστρέφουν  και κόβουν τα   καλώδια  των τηλεφωνικών γραμμών,  αφού έχει προηγηθεί  παρεμβολή γερμανομαθούς στις διαβιβάσεις των Γερμανών,  η οποία τους δημιούργησε σύγχυση, πανικό  και φόβο.

    Τέλος  για  την αναχώρηση  των Γερμανών από την Αίγινα ,  διασώζεται  η παρακάτω ιστορία: Οι  Άγγλοι  όταν αποβιβάστηκαν στην Αγία Μαρίνα – όπως προαναφέραμε -   έπιασαν  έναν  γέρο,  τον  μπάρμπα-Γιώργη, ο οποίος  ζούσε στην Αγία  Μαρίνα με την γυναίκα του. Από  αυτόν πληροφορήθηκαν  ότι  στο οχυρό  του Τούρλου   είχαν  απομείνει  δύο Γερμανοί στρατιώτες,  τους οποίους ο  γέρος  τους γνώριζε. Οι  Άγγλοι  έπεισαν  τον γέρο  να πάει και να φέρει τον έναν από τους δύο  στο σπίτι του. Έτσι  και έγινε. Ο  γέρος επέστρεψε , φέρνοντας  μαζί του, τον Χάνς  για να του κάνει  το τραπέζι  με άφθονο βαρελίσιο κρασί, ψητή γίδα. Σε λίγο θα ερχόταν και ο άλλος Γερμανός. Οι  Άγγλοι  συνέλαβαν  τους δύο Γερμανούς  , και ανάγκασαν  τον έναν από αυτούς  να   καλέσει στο τηλέφωνο  όλα τα φυλάκια  της Αίγινας. Εκείνος  έντρομος  τους ανακοίνωσε  τα εξής: ‘Εγκαταλείψατε  Τούρλο, έρχονται  εχθρικά αντιτορπιλλικά’. Έτσι  οι Γερμανοί  εγκατέλειψαν την Αίγινα  και  οι Άγγλοι   ανενόχλητοι πέρασαν  δικά  τους καράβια προς το Ναύσταθμο  Σαλαμίνος.

      Η   πράξη  αυτή αποδεικνύει  την   στρατηγική  σημασία  και αξία  των παρατηρητηρίων  και των οχυρών της Αίγινας   που ήλεγχαν  το  πέρασμα  και την κίνηση  των πλοίων  στον Σαρωνικό  κόλπο  και  εξασφάλιζαν  το λιμάνι του Πειραιά  και την Αθήνα  από  δια θαλάσσης  εχθρική  επίθεση.

 

Απόσπασμα από την εργασία  της Ομάδας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του 2ου Γυμνασίου Αίγινας: "Ναυτικά Οχυρά και Παρατηρητήρια στην Αίγινα" Σχολ. Χρονιά 2000-01
   Οι  παλιές φωτογραφίες προέρχονται από το βιβλίο  του Αργύρη Φορτούνα: " ΑΙΓΙΝΑ στα χρόνια της γερμανικής κατοχής".