Ο Κώστας Χάνος θυμάται το Μίκη Θεοδωράκη.

 

Ο αείμνηστος Κώστας Χάνος, ο εμβληματικός μαχητής της αριστεράς και κοινωνικός αγωνιστής μας άφησε στο βιβλίο του «Η Οδύσσεια  της ζωής μου στον 20^ο αιώνα» που κυκλοφόρησε το 2010  στην Αίγινας, στιγμές από τον αγώνα του, πάντα στρατευμένος στους κόλπους της αριστεράς, στιγμιότυπα μιας  σκληρής ζωής γεμάτης στερήσεις, εξορίες, αγώνα.

Μέσα  σε αυτό το βιβλίο καταγράφονται συναντήσεις  του Κ. Χάνου με σημαντικά πρόσωπα της διανόησης, της πολιτικής, της τέχνης. Τον συναντάμε μικρό να κοιτά  τον πανύψηλο Νίκο Καζαντζάκη που φιλοξενείται στο σπίτι τους στην οδό Αφαίας, αλλά και πολλά πρόσωπα  της αριστεράς  στις εξορίες στην Ικαρία και την Μακρόνησο.

Με  το Μίκη Θεοδωράκη ο Κώστας Χάνος μοιράστηκαν μαζί το ίδιο «δωμάτιο» της εξορίας στην Ικαρία. Έκτοτε η γνωριμία  τους έδεσε και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια.

Ας ακολουθήσουμε τις μνήμες  του Κώστα Χάνου:

Στην Ικαρία και τη Μακρόνησο.

1946 – 1949.

   Στο χωριό Δάφνη της Ικαρίας παραμείναμε για ένα χρόνο περίπου. Επειδή όμως ο Εμφύλιος είχε φουντώσει και στην Ικαρία και πολλοί ντόπιοι είχαν φύγει στα βουνά, δεν μας άφηναν να κυκλοφορούμε, αλλά να είμαστε περιορισμένοι στα σπίτια. Μέναμε σε σπίτια που παραχωρούσαν οι Ικαριώτες και για τα οποία το νοίκι το πλήρωνε το κοινό ταμείο της κολεκτίβας ή κάποιες φορές  τα σπίτια παραχωρούνταν δωρεάν.

    Το ευτύχημα είναι ότι το χωριό δεν είχε χωροφυλακή – λόγω του γεγονότος ότι ήταν μακριά από τη Χώρα, γίνονταν μόνο  έφοδοι. Έτσι μπορούσαμε να κυκλοφορούμε στο χωριό. Αναγκαζόμασταν να πηγαίνουμε δύο φορές την ημέρα να δίνουμε το παρόν στο κοντινό  μεγαλοχώρι την Ακαμάτρα, όπου υπήρχε σταθμός Χωροφυλακής. Έτσι περνούσαμε τον καιρό περπατώντας και συζητώντας. Με τον Μίκη Θεοδωράκη μείναμε για ένα χρόνο στο ίδιο δωμάτιο. Το κράτος τότε έδινε 5 δραχμές κατ’ άτομο για διατροφή. Με  καλή  διαχείριση που έκανε η ομάδα το φαί δεν μας έλειψε καθόλου.

   Η ζωή στην κολεκτίβα της Δάφνης συνεχιζόταν με την καθημερινή ρουτίνα  να σπάει από το προσκλητήριο στην Ακαμάτρα με το μοίρασμα του ταχυδρομείου που όλοι το περίμεναν για να μάθουν κάτι από τους δικούς τους. Ένα  γεγονός που μας συντάραξε ήταν , όταν μάθαμε ότι ο σύντροφός μας Δάνης  που ήταν άρρωστος από το στομάχι του και πέθανε αβοήθητος από γαστροραγία. Έγιναν διάφορες ενέργειες στη χωροφυλακή και με ένα  πρόχειρο φέρετρο και αφού σκάψαμε τον τάφο του, τον θάψαμε τραγουδώντας το «πέσατε αδέλφια θύματα εσείς  και με σφιγμένες γροθιές περάσαμε και είπαμε το τελευταίο αντίο. Τα  πράγματα άρχισαν να χειροτερεύουν όταν  ορισμένοι Ικαριώτες από το  χωριό Καραβόσταμο, πήραν τα όπλα και κτύπησαν χωροφύλακες. Σε αντίποινα έβαλαν φωτιά  στα σπίτια τους. Εμείς ουσιαστικά όμηροι, βλέπαμε τα γεγονότα χωρίς να μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Τα σχέδια τους φάνηκαν, όταν μας μαζέψανε από όλα τα χωριά που ήταν κοντά στον Εύδηλο και μας στρίμωξαν σε κάτι παλιά κτίρια αποθήκες……..

   Στο χρόνο που μείναμε στην Ικαρία, κάναμε πολιτικές συζητήσεις, μαθήματα Αγγλικών με έναν καθηγητή το Συριανό και το βράδυ που είχε φεγγάρι καθόμαστε σε ένα τοιχάκι ο Μίκης, ο Πανδής ο μαθηματικός, πατέρας του τραγουδιστή και ο Γρυμπιλάκος ο μαθηματικός. Ο Μίκης δίνοντας μας τον τόνο τραγουδούσαμε τα ρεμπέτικα της εποχής, όπως «η γυναίκα είναι  φίνα ντερμπεντέρισσα». Τότε ήταν που μας είπε  ότι  γράφει μια συμφωνία: «Το πανηγύρι της Άση Γωνιάς» που ήταν το μοναστήρι που γινόταν το πανηγύρι στην Κρήτη.

   Όταν άρχισε ο ανταρτοπόλεμος από ντόπιους στην Ικαρία κατά τμήματα μας πήραν   με αρματαγωγά και κορβέτες και μας οδήγησαν στη Μακρόνησο όπου μπήκαμε στο 4^ο Τάγμα στο οποίο σχεδόν ήταν κάποιοι από την ηγεσία του κόμματος όπως ο Σαράφης, ο Γαβριηλίδης.

 ΜΑΚΡΌΝΗΣΟΣ

    Μόλις φτάσαμε στην Μακρόνησο είχαν προετοιμάσει κάπως την πλαγιά μιας χαράδρας για μας «φιλοξενήσει». Πρόχειρα στημένες σκηνές  αμερικάνικης κατασκευής με χωρητικότητα  12 ατόμων, έξι από τη μια μεριά και έξι από την άλλη και  στη μέση δύο  στυλοβάτες από καλάμι μπαμπού. Τα όρια του κλοβού ήταν από τα υψώματα μέχρι την άκρη της θάλασσας……..

 Γενικά πάνω στην Μακρόνησο υπήρχε ένα κλίμα τρόμου. Για να επιτείνουν τον τρόμο αυτό, αυτούς που είχαν πάρει για τα στρατιωτικά σώματα ή  όσους είχαν απαλλαχτεί, τους επέστρεφαν  με σπασμένα κεφάλια ή χέρια ώστε να αναγκαστούν να υπογράψουν δήλωση μετανοίας, αλλά  βλέποντας τους   να φοβηθούμε και να υπογράψουμε. Το Μίκη Θεοδωράκη τον βασάνισαν πολύ με αποτέλεσμα να καταλήξει στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Στη  Μακρόνησο έμεινα περίπου  δύο  χρόνια, μέχρι το τέλος  του 1949. Οι συνθήκες ήταν φοβερές. Υπήρχε περίπτωση, επειδή η τροφοδοσία γινόταν από Λαύριο, να μην μπορούν να  έρθουν τα καΐκια ούτε η υδροφόρα λόγω τρικυμίας. 

   Τον Αύγουστο του 1949 τελείωσε η παραμονή μου στη Μακρόνησο.

ΜΕΤΑ   ΤΗΝ  ΜΑΚΡΟΝΗΣΟ.

   Ο Μίκης Θεοδωράκης – όπως έμαθα αργότερα, όταν ήμουν ακόμα στην εξορία - ήρθε  ένα μεσημέρι στο σπίτι  μας για να πει στην Άννα ότι είμαι καλά και θα γυρίσω σύντομα. Μάλιστα  του έκανε και το τραπέζι. Τον Μίκη τον είδα για τελευταία φορά από κοντά στο Δήμο Νίκαιας που είχε πάει μαζί με τον ποιητή Χριστοδούλου. Πήγα μαζί με τον Τάκη για να τον χαιρετίσω.