Οκτώβριος προ των πυλών

  Οκτώβριος προ των πυλών. Ο γλυκός μήνας  που σφραγίζει το φθινόπωρο με  τα γιασεμιά του, τις πρώτες ψύχρες, τη γιορτή του  Άη - Δημήτρη και την επέτειο  της 28ης.

   Στην επαρχία αρχίζουν οι προετοιμασίες για τη νέα σπορά τη στιγμή που ο μούστος βράζει νωχελικά μέσα στα βαρέλια.

   Οι παροιμίες μαρτυρούν  τις δουλειές  τις συνήθειες και τις ασχολείες του μήνα.

    Ας  υποδεχτούμε  το νέο μήνα ρίχνοντας μια ματιά  στο καλαντάρι του, όπως με πολύ επιμέλεια έχει συνθέσει η κ. Λίνα Μπόγρη - Πετρίτου  στο βιβλίο της "Τα λέμε και στην Αίγινα"

"Οκτώβριος, δέκατος μήνας του Γρηγοριανού (νέου), ημερολογίου.  Έχει 31 ημέρες. Στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο, όταν ο Μάρτιος ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου, ο μήνας που πήρε την όγδοη θέση, ονομάστηκε Οκτώβριος  (λατινικά octo= οκτώ), και με το ίδιο όνομα έμεινε μέχρι σήμερα, που είναι ο δέκατος μήνας στη σειρά.

Δεύτερος μήνας του φθινοπώρου, και μήνας της σποράς. Γι’ αυτό ο λαός τον έχει ονομάσει Σποριάτη.

-Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δεν έκανες.

-Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκανες.

-Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι.

Τον λένε επίσης Βροχάρη, για τις βροχές που χαρίζει στους γεωργούς.

-Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.

-Τα σταφύλια τρυγημένα, και τα σκόρδα φυτεμένα. 

-Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.

(Με τη λέξη «κουδούνια», ονομάζουν όσα μικρά τσαμπιά των αμπελιών ή και της κληματαριάς έχουν αργήσει να ωριμάσουν στον καιρό τους και γίνονται τον Οκτώβρη μήνα).

Τις ίδιες ημέρες, ο καιρός θεωρείται ιδανικός για την σπορά των κουκιών.

-Του Άι Λουκά, σπείρε κουκιά (18 Οκτώβρη). 

Τον λένε και Αγιοδημητριάτη, από τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, στις 26 του μήνα, όπου και αναφέρεται στις καλές ημέρες, την ίδια περίοδο.

-Του Άι Δημητράκη, το μικρό καλοκαιράκι. 

Αυτή η καλοκαιριάτικη αναλαμπή δίνει  την ευκαιρία στους ανθρώπους της υπαίθρου να προλάβουν να οργώσουν, να σπείρουν, να ετοιμαστούν για το χειμώνα, να κατεβάσουν τα κοπάδια στα χειμαδιά.

Η παράδοση θέλει την ημέρα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου να ανοίγουν τα κρασοβάρελα, με το καινούριο κρασί.

Ο λαός έχει χρονικό σύνορο τους δύο Άγιους, στρατηλάτες, καβαλάρηδες, που χωρίζουν μετεωρολογικά το χρόνο, (σε χειμερινό και θερινό), ανάλογα και με τις ασχολίες των ανθρώπων της υπαίθρου.

-Του Άι Δημητρού, μέσα το κρεβάτι, του Άι Γιωργιού, έξω το κρεβάτι.

Τους έχουν τόσο πολύν τιμήσει στην πατρίδα μας, που οι Δημήτρηδες, συναγωνίζονται τους Γιώργηδες!

Η μεγαλύτερη εγγύηση για την καλοκαιρία είναι τα χρυσάνθεμα, που ανθίζουν αυτή την εποχή, γι’ αυτό τα λέμε και «αγιοδημητριάτικα».

Η παράδοση λέει για τα χρυσάνθεμα πως νοιάζονταν πολύ τον Οκτώβρη, όταν τον έβλεπαν θλιμμένο να τριγυρίζει κάτω από τα γυμνά δέντρα, καθώς έπεφταν και τα τελευταία τους φύλλα, τις ζεστές ημέρες που χάνονταν, τον ουρανό που συχνά ήταν συννεφιασμένος. Έτσι αποφάσισαν να ζητήσουν από τον Θεό να τα αφήσει να ανθίζουν τον Οκτώβρη, για να του διώχνουν τη θλίψη!

Ανάλογα με τον καιρό, σε πολλά μέρη ξεκινά το λιομάζωμα.

-Το Οκτωβριανό το λάδι, άλλος μήνας δεν το κάνει.

Στα χρόνια της παιδικής ανεμελιάς, με το πρώτο ψιλόβροχο, τα πρωτοβρόχια, τρέχαμε παρέες παρέες και, πιασμένοι από τα χέρια σε κύκλο, τραγουδούσαμε:

«Βρέχει, βρέχει, ψιχαλίζει και το μάρμαρο ποτίζει.

  Και ο ποντικός χορεύει και η γάτα μαγειρεύει…».

Γεμίζαμε αγκαλιές με κυκλάμινα σε κάθε περίπατο, στις εξοχές, στους κοντινούς λόφους. Εκείνα τα πανέμορφα μοβροζέ αγριολούλουδα, με τη γλυκιά απαλή μυρωδιά, που φυτρώνουν, ανάμεσα από ξερόφυλλα, κάτω από θάμνους, μέσα από σχισμάδες βράχων. Που αντέχουν στο ξεροβόρι, αντλώντας δύναμη μέσα από την απίστευτη δύναμη της φύσης.  Σύμβολο αντοχής και ελπίδας, στον Οκτώβρη, που κάνουν τον ποιητή να αναρωτιέται:

«Κυκλάμινο, κυκλάμινο,

στου βράχου τη σχισμάδα

Πού βρήκες χρώματα κι ανθείς,

πού μίσχο και σαλεύεις;» 

                  (Γιάννης Ρίτσος)  




Οι φωτογραφίες προέρχονται από το κελάρι του Κωλέτζη στην Κυψέλη.

Τα δέντρα της παραλίας της Αίγινας.

    Στις παλιές φωτογραφίες που με καταιγιστικό ρυθμό ανεβαίνουν στο διαδίκτυο από πολλές ιδωτικές συλλογές, εύκολα διακρίνει κάποιος τις μεγάλες αλλαγές που έχουν σημειωθεί στο παραλιακό μέτωπο της πόλης της Αίγινας στο πέρασμα των τελευταίων δεκαετιών. Πέρα από τα κτίρια, τις άμαξες, την παλιά προβλήτα που ήταν αγκυροβόλιο των  πλοίων, την αλλαγή χρήσης πολλών καταστημάτων, ένα στοιχείο που προκαλεί μεγάλη εντύπωση είναι η ύπαρξη πολλών και σε ορισμένες περιπτώσεις μεγάλων δέντρων κατά μήκος της παραλίας της Αίγινας. Στην επόμενη φωτογραφία διακρίνεται  ένα μεγάλο δέντρο μπροστά στην οικία Βογιατζή. Η ύπαρξη αυτών των δέντρων μαρτυρείται και από  τις εικόνες  που βλέπουμε στις παλιές  ελληνικές ταινίες της δεκαετίας του '50 και '60 που γυρίστηκαν στην Αίγινα και αποσπάσματά τους παρακολουθήσαμε σε ειδική προβολή στον κινηματογράφο "Άνεσις" στα πλαίσια του Φεστιβάλ Φιστικιού και σε επιμέλεια Ανέστη Κορνέζου.

 Τα  δέντρα αυτά με τον καιρό κόπηκαν. Δεν γνωρίζουμε αν κόπηκαν όλα μαζί  ή σιγά - σιγά  ώστε να αποδοθεί περισσότερος ωφέλιμος χώρος στα παραλιακά καταστήματα. Η επέλαση των τουριστικών ρευμάτων και η αξιοποίηση στο μέγιστο βαθμό του παραλιακού μετώπου, "επέβαλε" την κοπή αυτών των δέντρων; Όπως και να έχει η ιστορία  τα δέντρα αυτά αφαιρέθηκαν με αποτέλεσμα η παραλία να μείνει χωρίς πράσινο  και  φυσική σκίαση. Στο μυαλό μας έρχεται αυτό που μας είχε  διηγηθεί ο αείμνηστος Κώστας Χάνος  για τα πευκάκια στην περιοχή του γηπέδου. Ότι δηλαδή σιγά - σιγά άρχισαν να "αραιώνουν" κι έτσι απελευθερώθηκε ο χώρος για να γίνει  το γήπεδο.

   Τελικά δεν πρέπει να μας παραξενεύει  αυτή η τακτική αν θυμηθούμε ότι ανάλογη τύχη είχαν πριν από μερικά χρόνια πολλά μικρά δέντρα και θάμνοι στην παραλία  της Κολώνας.

  Τελικά  " Τα δέντρα δεν πεθαίνουν όρθια στην Αίγινα". Δεν προλαβαίνουν ούτε να μαραθούν........

Οι "Προμαχώνες" στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

  Τις φωτογραφίες του μεγάλου έργου της ¨Προμαχώνες" συγκεκριμμένα τη "σκιά" του,  απολαύσαμε στα προπύλαια του Εϋνάρδειου της Αίγινας κατά τη διάρκεια  του 8ου Φεστιβάλ Φιστικιού. Η εικαστική αυτή παρέμβαση - διαμαρτυρία ήρθε να τονίσει  την ανάγκη συντήρησης του Καποδιστριακού αυτού κτιρίου.

   Σήμερα  το γλυπτό της Βένιας Δημητρακοπούλου έχει τοποθετηθεί ήδη στον προαύλειο χώρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα.

   Με τη γλυπτική εγκατάσταση «Προμαχώνες» συμμετέχει η Βένια Δημητρακοπούλου στους εορτασμούς για τα 150 χρόνια από τη θεμελίωση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Το γλυπτό των τριών μεγάλων χαλύβδινων δίσκων διαφορετικών κλίσεων  σύμφωνα με την εικαστικό,  αποτελεί «το σημείο και τη θέση της διαρκούς εγρήγορσης και της συνεχούς επιφυλακής». 

     Ως μέρος των συνοδευτικών εκδηλώσεων των εορτασμών, η γλυπτική εγκατάσταση «Προμαχώνες» αναμένεται να εγκαινιαστεί το Σάββατο, 1η Οκτωβρίου, στις 19:00. Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων θα παρουσιαστεί στο κοινό η σύνθεση  για κρουστά «Ο ήχος των Προμαχώνων» του Pablo Ortiz, που γράφτηκε ειδικά για το έργο και θα ερμηνευτεί από την ομάδα κρουστών Athens Percussion Group.  «Η ομάδα κρουστών Athens Percussion Group παίζουν πάνω στο γλυπτό και αναπαράγουν ήχους ζωντανούς χωρίς τη μεσολάβηση οργάνων, καθώς το ίδιο το έργο προσφέρει άμεσα τη δική του αρμονία.» 

 Στοιχεία από  το Saronic Magazine

"Καλαμάρα" μια θαλαμηγός στον Αργοσαρωνικό.

 Ένα παμπάλαιο πλοίο που ελάχιστοι πλέον θυμούνται σήμερα είναι το "Καλαμάρα". Ένα πλοίο με πολύ παράξενο όνομα αλλά χαρακτηριστικό. Ναυπηγήθηκε ως θαλαμηγός το... 1898 στην Βρετανία   με  αρχικό όνομα Janette και αργότερα μετονομάστηκε CALA MARA.Το 1937 αγοράστηκε από το Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ιωάννη Δροσόπουλο και νηολογήθηκε με το όνομα "Καλαμάρα". Γνώρισε αλλεπάλληλες πλοιοκτησίες μέχρι να περάσει στην ιδιοκτησία των Βατικιώτη που το δρομολόγησαν στο Σαρωνικό το 1948. Το 1959 συνέχισε να ταξιδεύει με το όνομα "Πόρος". Το 1961 διαλύθηκε στο Πέραμα.

  Το "Καλαμάρα" μπορεί να μην ταξίδεψε πολύ στα νησιά  του Σαρωνικού, αλλά η φήμη του και η εικόνα του έτσι όπως έχει αποτυπωθεί σε παλιές φωτογραφίες είναι έντονη όχι μόνο εξαιτίας του ιδιαίτερου ονόματος του,  όσο για το κοντάρι και το ακρόπρωρο που είχε στην αρχή και για τη σιλουέτα του που ήταν ένα κράμα από σίδερο  και ξύλινα σημεία, όπως η μικροσκοπική γέφυρά του που μοιάζει περισσότερο με θάλαμο.

    Τα στοιχεία προέρχονται από το λεύκωμα: "Ελληνική Ακτοπλοΐα".
    Στις δύο φωτογραφίες το πλοίο εικονίζεται στο λιμάνι του Πόρου.

Ένα συμπόσιο προς τιμήν της Πολύμνιας Αθανασιάδη...εν Αιγίνη Απάμεια

   Η σιδερένια εξωτερική πόρτα της εισόδου στην οικία Αθανασιάδη στην Αίγινα φέρει την επιγραφή "Απάμεια". Αμέσως ο επισκέπτης καταλαβαίνει πως εδώ ο χώρος είναι ιδιαίτερος  με έντονες τις ιστορικές αναφορές. Η μνημόνευση του Αμπέλιου του παλαιού κάτοικου της Αίγινας από την οικοδέσποινα Πολύμνια Αθανασιάδη αλλά και η ύπαρξη του εκπληκτικού ψηφιδωτού στο μέσον του κήπου με την επιγραφή "Ευ χρω" εισάγουν τον επισκέπτη στην ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής με οδηγό πάντα την ιστορική γνώση του Ελληνισμού.

   Σε αυτόν τον μαγευτικό χώρο, λίγο πιο πάνω από τις αρχαιότητες της Κολώνας όπου η ματιά αιχμαλωτίζεται από τη θέα των αντικρινών βουνών της Πελοποννήσου και της ήρεμης θάλασσας, έλαβε χώρα το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ένα συμπόσιο το οποίο οργανώθηκε προς τιμήν της Πολύμνιας Αθανασιάδη, από τους παλαιούς συναδέλφους και φοιτητές της στο Πανεπιστήμιο.

   Τίτλος του συμποσίου: "Ελληνισμού τύχαι, από τον Αλέξανδρο στον Μωάμεθ", με θεματικές ενότητες :

1. Ο Ιάμβλιχος και η κληρονομιά του: θείοι άνδρες και θεουργία.

2. Ο Ελληνισμός του Ιουλιανού.

3. Αναπαραστάσεις του Θείου Ι

4. Ηγεμόνες και ιδεολογία: σωτήρες και ευεργέτες.

5. Το παρελθόν ως παρόν: ταυτότητες, θρησκεία και κοινωνικό status  

6. Αναπαραστάσεις του θείου ΙΙ  .

  Κυρίαρχο στοιχείο και των δύο ημερών η χαρά  της επιστροφής κοντά στη μεγάλη δασκάλα, ο ενθουσιασμός που προκαλούσαν οι εισηγήσεις και ο γόνιμος διάλογος, η αγαλλίαση από το αντάμωμα τόσων ανθρώπων που ταξίδεψαν αρκετά για να βρεθούν κοντά στην αγαπημένη τους Πολύμνια αλλά και να συναντηθούν  μεταξύ τους. Η έκπληξη και το ξάφνιασμα των καινούργιων γνωριμιών. Η γεύση της κοινότητας του συν προβλημμαισμού και της ανατροφοδότησης.

   Ήταν όλοι εκεί. Όσοι γεύτηκαν τη γνώση και την εμπειρία  ενός φωτεινού μυαλού που συνεχίζει να προσφέρει όχι από μακρυά τελικά αλλά "Εν Αιγίνη Απάμεια". Κι εκείνη καταδεκτική, ανοιχτόκαρδη κι έτοιμη για νέες περιπέτειες στα αλώνια της έρευνας και της γνώσης. 

 

 Λίγα στοιχεία για την αρχαία Απάμεια.

 Η Απάμεια ήταν αρχαία πόλη στη Συρία Την έχτισε στα ερείπια αρχαιότερης περσικής πόλης Φαρνάκης (την οποία επανίδρυσε ο Αντίγονος Α΄ Μονόφθαλμος το 307 π.Χ. σε Πέλλα) δίπλα στον ποταμό Ορόντη ο Σέλευκος Νικάτωρ , γύρω στο 300 π.Χ., με το όνομα Απάμεια, τιμώντας έτσι τη γυναίκα του Απάμα. Κατά την Σελευκιδική  περίοδο απετέλεσε το στρατιωτικό κέντρο του ελληνιστικού κράτους της Συρίας, με ιπποφορβείο και 500 ινδικούς ελέφαντες (δώρο του Ινδού ηγεμόνα Σανδρακόττου στον Σέλευκο Α΄). Αποτέλεσε τη δεύτερη πρωτεύουσα του βασιλείου. Εκτεινόταν πάνω σε ένα ομαλό οροπέδιο και στο μέσο της δυτικής πλευράς υψωνόταν η ακρόπολη. Το σχέδιό της ήταν ορθογώνιο και μια κύρια αρτηρία, με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο, το χώριζε σε δύο τμήματα. Η πόλη τέλος προστατευόταν από ισχυρό τείχος σε σχήμα ακανόνιστου τετραπλεύρου που είχε διαστάσεις 2.100 Χ 1600 μ. περίπου. Η πόλη άκμασε κατά τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή περίοδο. Έπαιξε ρόλο στην κατάκτηση της Συρίας από τους Μωαμεθανούς και στους πολέμους των Σταυροφοριών. Η Απάμεια είναι κυρίως γνωστή ως γενέτειρα του πολυμαθούς Μέσου Στωικού Ποσειδώνιου (135-51π.Χ.), ο οποίος υπήρξε μαθητής του Παναίτιου του Ρόδιου, ίδρυσε σχολή στη Ρόδο, όπου και δίδαξε σε Έλληνες και Ρωμαίους, ενώ το όνομά του έχει συνδεθεί και με την κατασκευή του μηχανισμού των Αντικυθήρων^.

Το σημερινό της όνομα είναι Qal'aat al Madiq.