Φωτογραφία: Έφη Αξιώτη
Ο Οκτώβριος μας καλημέρισε σήμερα. Και εμείς απολαμβάνουμε το καλοκαιράκι που με πείσμα επιμένει. Ο γλυκός μήνας που σφραγίζει το φθινόπωρο με τα γιασεμιά του, τις πρώτες ψύχρες, τη γιορτή του Άη - Δημήτρη και την επέτειο της 28ης.
Στην επαρχία αρχίζουν οι προετοιμασίες για τη νέα σπορά τη στιγμή που ο μούστος βράζει νωχελικά μέσα στα βαρέλια. Η πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ πληρώθηκε (;), τα σχολεία προσπαθούν να βρουν το ρυθμό τους, το νέο πρόγραμμα των καναλιών είναι σε δράση, ενώ τα θέατρα ετοιμάζονται για τις πρεμιέρες τους. Οι νοικοκυρές τακτοποιούν τα καλοκαιρινά και τα πρώτα φούτερ κάνουν βραδινές εμφανίσεις. Όλοι πλέον στον πυρετό της προετοιμασίας για το χειμώνα παρά το γεγονός ότι κάποιοι αμετανόητοι συνεχίζουν τα θαλάσσια μπάνια.
Εμείς όμως πιστοί στο λαογραφικό ραντεβού μας κάθε αρχή νέου μήνα με τη βοήθεια της κ. Λίνας Μπόγρη- Πετρίτου ας καλωσορίσουμε τούτο το μήνα κι ας δούμε τις συνήθειες και τα τερτίπια του έτσι όπως τα έχει καταγράψει ο σοφός λαός μας στις παροιμίες.
Οι παροιμίες μαρτυρούν τις δουλειές τις συνήθειες και τις ασχολίες του μήνα. Εμείς όμως πιστοί στο λαογραφικό ραντεβού μας κάθε αρχή νέου μήνα με τη βοήθεια της κ. Λίνας Μπόγρη- Πετρίτου ας καλωσορίσουμε τούτο το μήνα κι ας δούμε τις συνήθειες και τα τερτίπια του έτσι όπως τα έχει καταγράψει ο σοφός λαός μας στις παροιμίες.
Ας υποδεχτούμε το νέο μήνα ρίχνοντας μια ματιά στο καλαντάρι του, όπως με πολύ επιμέλεια έχει συνθέσει η κ. Λίνα Μπόγρη - Πετρίτου στο βιβλίο της "Τα λέμε και στην Αίγινα"
"Οκτώβριος, δέκατος μήνας του Γρηγοριανού (νέου), ημερολογίου. Έχει 31 ημέρες. Στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο, όταν ο Μάρτιος ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου, ο μήνας που πήρε την όγδοη θέση, ονομάστηκε Οκτώβριος (λατινικά octo= οκτώ), και με το ίδιο όνομα έμεινε μέχρι σήμερα, που είναι ο δέκατος μήνας στη σειρά.
Δεύτερος μήνας του φθινοπώρου, και μήνας της σποράς. Γι’ αυτό ο λαός τον έχει ονομάσει Σποριάτη.
-Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δεν έκανες.
-Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκανες.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι.-
Τον λένε επίσης Βροχάρη, για τις βροχές που χαρίζει στους γεωργούς.
-Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
-Τα σταφύλια τρυγημένα, και τα σκόρδα φυτεμένα.
-Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
(Με τη λέξη «κουδούνια», ονομάζουν όσα μικρά τσαμπιά των αμπελιών ή και της κληματαριάς έχουν αργήσει να ωριμάσουν στον καιρό τους και γίνονται τον Οκτώβρη μήνα).
Τις ίδιες ημέρες, ο καιρός θεωρείται ιδανικός για την σπορά των κουκιών.
-Του Άι Λουκά, σπείρε κουκιά (18 Οκτώβρη).
Τον λένε και Αγιοδημητριάτη, από τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, στις 26 του μήνα, όπου και αναφέρεται στις καλές ημέρες, την ίδια περίοδο.
-Του Άι Δημητράκη, το μικρό καλοκαιράκι.
Αυτή η καλοκαιριάτικη αναλαμπή δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους της υπαίθρου να προλάβουν να οργώσουν, να σπείρουν, να ετοιμαστούν για το χειμώνα, να κατεβάσουν τα κοπάδια στα χειμαδιά.
Η παράδοση θέλει την ημέρα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου να ανοίγουν τα κρασοβάρελα, με το καινούριο κρασί.
Ο λαός έχει χρονικό σύνορο τους δύο Άγιους, στρατηλάτες, καβαλάρηδες, που χωρίζουν μετεωρολογικά το χρόνο, (σε χειμερινό και θερινό), ανάλογα και με τις ασχολίες των ανθρώπων της υπαίθρου.
-Του Άι Δημητρού, μέσα το κρεβάτι, του Άι Γιωργιού, έξω το κρεβάτι.
Τους έχουν τόσο πολύν τιμήσει στην πατρίδα μας, που οι Δημήτρηδες, συναγωνίζονται τους Γιώργηδες!
Η μεγαλύτερη εγγύηση για την καλοκαιρία είναι τα χρυσάνθεμα, που ανθίζουν αυτή την εποχή, γι’ αυτό τα λέμε και «αγιοδημητριάτικα».
Η παράδοση λέει για τα χρυσάνθεμα πως νοιάζονταν πολύ τον Οκτώβρη, όταν τον έβλεπαν θλιμμένο να τριγυρίζει κάτω από τα γυμνά δέντρα, καθώς έπεφταν και τα τελευταία τους φύλλα, τις ζεστές ημέρες που χάνονταν, τον ουρανό που συχνά ήταν συννεφιασμένος. Έτσι αποφάσισαν να ζητήσουν από τον Θεό να τα αφήσει να ανθίζουν τον Οκτώβρη, για να του διώχνουν τη θλίψη!
Ανάλογα με τον καιρό, σε πολλά μέρη ξεκινά το λιομάζωμα.
-Το Οκτωβριανό το λάδι, άλλος μήνας δεν το κάνει.
Στα χρόνια της παιδικής ανεμελιάς, με το πρώτο ψιλόβροχο, τα πρωτοβρόχια, τρέχαμε παρέες παρέες και, πιασμένοι από τα χέρια σε κύκλο, τραγουδούσαμε:
«Βρέχει, βρέχει, ψιχαλίζει και το μάρμαρο ποτίζει.
Και ο ποντικός χορεύει και η γάτα μαγειρεύει…».
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το κελάρι του Κωλέτζη στην Κυψέλη.
