Νίκου
Χειλαδάκη
Δημοσιογράφου-Συγγραφέα-Τουρκολόγου
Έκπληκτοι οι
Τούρκοι ερευνητές και οι κάτοικοι της ιστορικής βυζαντινής πόλης της Νίκαιας,
αντίκρισαν ένα πρωί να εμφανίζεται στην λίμνη της περιοχής και κάτω από την
επιφάνεια του νερού, ο σκελετός μιας μεγαλοπρεπούς βυζαντινής ελληνορθόδοξης
εκκλησίας.Σημάδια των καιρών;
Σύμφωνα με τα
δημοσιεύματα του τοπικού τύπου αλλά και των εφημερίδων, Milliyet και Zaman, οι
πρώτοι που αντιλήφτηκαν την ύπαρξη των θεμελίων αυτή της ιστορικής βυζαντινής
εκκλησίας ήταν οι πιλότοι κάποιου αεροπλάνου που πραγματοποιούσε πτήση πάνω από
την λίμνη. Οι πρώτες αναφορές των ίδιων των Τούρκων κάνουν λόγο για
την ιστορική μεγάλη εκκλησία που ήταν αφιερωμένη στον άγιο Πέτρο και η οποία
κτίστηκε τον τέταρτο αιώνα, ήταν δηλαδή από τους πρώτους μεγάλους ναούς που
κόσμησαν στην συνέχεια όλη την ελληνορθόδοξη χριστιανική Μικρά Ασία.
Οι πρώτες
πληροφορίες για το ιστορικό αυτό κτίσμα που έμεινε κάτω από την επιφάνεια της
λίμνης, είναι ότι βρίσκεται 20 περίπου μέτρα από την ακτή και σε βάθος δυο
μέτρων από την επιφάνεια της λίμνης. Όπως ανέφερε σχετικά ο πρόεδρος του
Αρχαιολογικού Tμήματος του πανεπιστημίου Uludağ της Προύσας, Mustafa Şahin, στο
μέρος αυτό όπου βρέθηκαν τα ερείπια της εκκλησίας έπρεπε να βρίσκονταν
επίσης το κτίριο της τοπικής βουλής επί ρωμαϊκής εποχής. Δίπλα ακριβώς από αυτό
το κτίριο είχε κτιστεί αυτή η μεγαλοπρεπής εκκλησία που όπως δείχνουν και οι
φωτογραφίες πρέπει να δέσποζε σε όλη την περιοχή. Τα πρώτα ιστορικά στοιχεία
που προβάλουν οι Τούρκοι είναι ότι η ανέγερση αυτού του ναού έγινε αμέσως μετά
την επικράτηση, το 313 από τον Μέγα Κωνσταντίνο, του χριστιανισμού.Το
κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός σηματοδότησε την ανέγερση και άλλων περικαλλών ναών
σε όλο το μήκος και το πλάτος της Μικράς Ασίας όπου κατοικούσε εκείνη την
περίοδο ο πυκνότερος χριστιανικός πληθυσμός από όλες τις ρωμαϊκές επαρχίες.
Ο ναός
λέγεται ότι από τον μεγάλο σεισμό του 740 που έπληξε την ευρύτερη περιοχή είχε
πάθει μεγάλες ζημιές και στη συνέχεια ανακαινίστηκε στην νεότερή του
μορφή. Προφανώς οι διάφοροι σεισμοί που έγιναν στο παρελθόν στην
περιοχή της Νίκαιας, όπως ο μεγάλος σεισμός του 1999, βύθισαν την
εκκλησία κάτω από την επιφάνεια της λίμνης. Σήμερα και κάτω από άγνωστες μέχρι
στιγμής συνθήκες, ο ναός επανήλθε στην επιφάνεια σε μια αεροφωτογράφιση από ένα
τουρκικό αεροπλάνο που πετούσε πάνω απ την λίμνη.
Σύμφωνα με
τις ιστορικές πληροφορίες η Νίκαια ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χριστιανικά
κέντρα από την πρώτη περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας και όπως είναι γνωστό
εκεί έγινε η πρώτη μεγάλη οικουμενική σύνοδος των χριστιανών. Το κτίριο της
τοπικής γερουσίας, (Senato Saray), όπως αναφέρουν και οι ίδιοι οι Τούρκοι,
κτίστηκε το 325. Πολύ κοντά κτίστηκε ο μεγάλος ναός της αγίας
Σοφίας που σώζεται μέχρι σήμερα αλλά οι Τούρκοι πριν από δυο χρόνια τον
μετέτρεψαν σε τζαμί.
Οι διάφορες
μαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής, όπως ανέφερε ο καθηγητής του πανεπιστημίου
της Προύσας, Bedri Yalman, έλεγαν ότι οι ψαράδες εδώ και καιρό έβλεπαν κάποια
περίεργα ερείπια να βρίσκονται στον βυθό της λίμνης χωρίς όμως να δώσουν
σημασία για την ιστορική και αρχαιολογική τους αξία. Ξαφνικά μια τυχαία πτήση
από ένα τουρκικό ερευνητικό αεροπλάνο που χαρτογραφούσε την περιοχή ανακάλυψε
τον ιστορικό αυτό ελληνορθόδοξο χριστιανικό ναό. Οι πρώτες φωτογραφίες που
βγήκαν στην δημοσιότητα δείχνουν το μεγάλο μέγεθος αυτού του ναού
βασιλικού ρυθμού. Όπως διαπιστώνουν και οι Τούρκοι ερευνητές, είναι μεγαλύτερος
και από την αγία Σοφία, γεγονός που δείχνει την μεγάλη ιστορική αλλά και
θρησκευτική αξία του.
Ο ναός αυτός
θεωρείται ότι ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χριστιανικά κέντρα όλης της Μικράς
Ασίας και για τον λόγο αυτό θα προσήλκυε πολλούς προσκυνητές από πολλές
περιοχές. Άγνωστο είναι το πότε ακριβώς βυθίστηκε κάτω από την επιφάνεια της
λίμνης, αλλά το σημαντικότερο είναι πως εντελώς απροσδόκητα εμφανίστηκε ξανά
για να δείξει για άλλη μια φορά πως η ελληνορθόδοξη χριστιανική ταυτότητα
της Μικράς Ασίας ποτέ δεν χάθηκε και ακόμα και σήμερα με διάφορα «σημάδια»
εκπλήσσει ακόμα και τους ίδιους τους σημερινούς κατοίκους της.
(από τον ιστότοπο Katixitiko.gr του φίλου Θεολόγου κ. Α. Καρίβαλη)